حسین صفری، معاون اجرایی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، با اشاره به شناسایی و رفع نواقص نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در تعامل با ناشران، اصحاب رسانه، مخاطبان و دیدگاه‌های ثبت شده در مرکز پاسخگویی گفت: در دو سالگی نمایشگاه مجازی کتاب تهران، اقدامات قابل‌توجهی، از‌جمله شناسایی و رفع نقایص نخستین دوره نمایشگاه انجام شد؛ البته به‌نظر می‌رسد دومین نمایشگاه مجازی بدون اشکال نبود به‌این معنا که باید به‌روز‌تر شود.
 
وی اتصال همزمان سامانه نمایشگاه به 10 سامانه دیگر را زمینه‌ای برای افزایش یکپارچگی زیر‌ساخت‌های فنی نمایشگاه مجازی دانست و درباره اهمیت بخش لجستیک نمایشگاه مجازی گفت: خوشبختانه شرکت ملی پست، در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، مشابه دوره نخست به‌ خوبی از عهده ارسال مرسوله‌های این نمایشگاه برآمد؛ علاوه‌براین بانک صادرات به‌عنوان بانک عامل نمایشگاه،  سازمان ثبت احوال، سازمان فناوری اطلاعات ایران، مشارکت قابل توجهی در برگزاری نمایشگاه داشتند.
 
صفری تقویت رویکرد ملی در دومین نمایشگاه مجازی کتاب را ویژگی بارز آن دانست و ادامه داد: اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها با مشارکت قابل توجه در برگزاری برنامه‌های فرهنگی نمایشگاه مجازی کتاب تهران پای کار آمدند، نشان داد در هر استان یک ستاد اجرایی تشکیل شده بود. با مشارکت مراکز استان‌ها، نمایشگاه مجازی کتاب محدود به مرکز نشد، بلکه به گستره ایران اسلامی برگزار شد.
 
معاون اقتصاد و فرهنگ موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در بررسی معیار‌های رشد دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: در بررسی نشانه‌های رشد دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران دو شاخص «اجرایی» و «محتوایی» را باید در نظر بگیریم. در زمینه اجرایی و فنی، کاربر‌پسند شدن و تسهیل ثبت‌نام در سامانه نمایشگاه موجب افزایش مراجعه، فروش و تعداد ناشران متقاضی شد؛ علاوه‌براین برگزاری دو نمایشگاه ارومیه و اصفهان در شناسایی دقیق‌تر اشکالات سامانه کمک شایانی کرد. شاخص دیگر مباحث اجرایی که رشد قابل توجهی داشت، پست بود. با پیش‌بینی‌های انجام شده از‌جمله تاکید بر استفاده از لفاف‌های استاندارد، سرعت بسته‌بندی و ارسال مرسوله‌ به ماموران پست افزایش پیدا کرد که به معنای تسریع در ارسال بسته به دست مشتریان است. بنابراین عوامل دست‌اندرکار برگزاری دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، به پختگی رسیده بودند.

نمایشگاه مجازی توجه ناشران به نشر مدرن را نشان داد
صفری درباره رشد نمایشگاه مجازی کتاب تهران از بُعد محتوایی بیان کرد: با توجه به اعلام زمان برگزاری دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در اواخر مهر‌ماه از سوی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ناشران موفق شدند کتاب‌های جدید خود را برای نمایشگاه آماده کنند؛ علاوه ‌براین مشارکت 150 ناشر دیگر در نمایشگاه مجازی کتاب 1400 فارغ از اینکه نشان از افزایش اقبال ناشران به این رویداد بود، به معنای تلاش ناشران برای فاصله گرفتن از جریان سنتی به مدرن است.
 
وی، با طرح این پرسش که نمایشگاه مجازی کتاب تهران چه میزان آورده و چه میزان خسران دارد؟ ادامه داد: بررسی این موضوع که برگزاری نمایشگاه‌ها کتاب در قالب مجازی، چه آورده و چه خسرانی‌ دارد؟ با اهمیت و نیازمند تحلیل است. به ویژگی‌های مثبت نمایشگاه مجازی کتاب، آشنا هستیم اما باید بدانیم تداوم این شیوه برگزاری به‌اصطلاح کدام نقاط را نشانه خواهد گرفت؟
 
صدور مجوز عرضه کتاب‌های 10 سال گذشته توجیه داشت
معاون اقتصاد و فرهنگ موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در تحلیل شناسایی آسیب‌های احتمالی تکرار نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیان کرد: می‌دانیم در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، ناشران مجاز بودند کتاب‌های 10 سال گذشته را در سامانه بارگذاری کنند. این افزایش سقف در دوره شیوع ویروس کرونا، توجیه دارد اما به‌نظر می‌رسد برای تداوم نمایشگاه مجازی باید به افزایش کیفیت آن توجه کنیم. به‌عبارت دیگر اگر با پایان شیوع ویروس کرونا و تزریق کاغذ به بازار، نمایشگاه مجازی کتاب همچنان تداوم داشته باشد، باید به کیفی‌‌سازی نمایشگاه توجه کنیم.
 
صفری درباره منطق صدور مجوز عرضه کتاب‌های منتشر شده 10 سال قبل در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با وجود احتمال پایین بودن میزان استقبال، گفت: این تجربه را سال گذشته در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به‌دست آمد. با وجود مخالفت برخی اعضای ستاد اجرایی، کتاب‌های قدیمی برخی ناشران در این رویداد عرضه شد و جالب اینکه فروش قابل توجهی داشت. نباید فراموش کنیم، ایجاد زمینه دسترسی آسان به کتاب، یکی از کارکرد‌های اصلی نمایشگاه به حساب می‌آید؛ چراکه صنعت نشر، با مشکل جدی شبکه سنتی توزیع مواجه است. بنابراین کتاب‌های 10 سال  گذشته با وجود به‌روز شدن قیمت، در نمایشگاه مشتری‌ دارد که به‌معنای کارکرد نمایشگاه مجازی، به‌عنوان یک ویترین بزرگ است.         
 
وی با تاکید بر بازنگری نمایشگاه مجازی کتاب تهران در پاسخ به این پرسش که آیا مطالبه‌ی اتصال سایر حلقه‌های نشر به‌ویژه کتاب‌فروشی‌ها به سامانه فروش نمایشگاه مجازی کتاب تهران به‌عنوان، امکان تحقق دارد، ادامه داد: پاسخ به این مطالبه نیازمند تامین زیرساخت‌های لازم است. گاهی برخی پیشنهاد‌ها قابلیت اجرا ندارد. به‌عنوان مثال برای اتصال کتاب‌‌فروشی‌ها به سامانه فروش نمایشگاه این پرسش مطرح است که برای شهر‌های بدون کتاب‌فروشی‌ چه باید کرد؟ تاکید می‌‌‌‌کنم عملی کردن هر پیشنهادی برای رونق کتاب‌فروشی‌هاف نیازمند زمان است اما مطمئنم در جریان برگزاری نمایشگاه مجازی، میزان مراجعه به کتاب‌فروشی‌ها افزایش پیدا کرده است. علاوه‌براین پلتفرم‌های فروش کتاب با اعمال تخفیف بیشتر، در رقابت با نمایشگاه درآمدند. با وجود این شرایط به نظر می‌رسد موج کتابخوانی شکل گرفت و مجری نمایشگاه مجازی کتاب تهران همین هدف را  پیگیری می‌کند و البته که در این جریان ذی‌نفع نیست. 

ضرورت تغییر زمان برگزاری نمایشگاه   
معاون اجرایی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران درباره مشارکت نکردن برخی ناشران بزرگ در دو نمایشگاه مجازی کتاب تهران به‌دلیل تاکید بر حمایت از کتاب‌فروشان بیان کرد: اگر اعتقاد براین است که برگزاری نمایشگاه مجازی به کتاب‌‌فروشی‌ها آسیب وارد می‌کند، نمایشگاه فیزیکی نیز همین تاثیر را دارد. به‌همین دلیل بر بازبینی برنامه‌ریزی برای برگزاری نمایشگاه مجازی تاکید دارم. به نظر‌ می‌رسد در جریان بازبینی نمایشگاه مجازی، باید به چند نکته، به‌ویژه تاریخ برگزاری آن و تغییر حتمی آن از بهمن‌ماه به چند دلیل، توجه کرد. اواخر سال جریان خرید کتاب به اصطلاح به پایان رسیده و شاید وقت و فصل فروش کتاب‌فروشی‌ها است که با برگزاری نمایشگاه مجازی این فرصت از آن‌ها گرفته می‌شود. بهمن‌ماه با توجه به نزدیک شدن نوروز، اولویت‌ها برای بسیاری از مردم متفاوت می‌شود؛ همچنین دانشگا‌ها نیز به پایان کار خود نزدیک می‌شوند. بهمن‌‌ماه، شرکت ملی پست، فشار کاری سنگینی را متحمل می‌شود و نمایشگاه مجازی کتاب تهران، این بار را مضاعف می‌‌کند. 
 
صفری با اشاره به 27 سال تجربه مشارکت در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران درباره ویژگی‌های مثبت نمایشگاه مجازی گفت: نمایشگاه مجازی کتاب، دریچه‌های جدیدی را برای مجریان نمایشگاه گشود به‌ویژه دسترسی به اطلاعات و آمار شفاف که پیش‌تر در برگزاری نمایشگاه فیزیکی قابل احصاء نبود. آمار‌های نمایشگاه مجازی که روزانه منتشر شد برای سیاست‌‌گذاران نعمت بزرگی است. در بحث تخصیص بن‌ خرید کتاب به گروه‌های مختلف نیز این شفافیت به‌خوبی درک شد. درباره بن‌ها این نکته قابل توجه است که از خود بپرسیم چرا برخلاف دوره‌های گذشته طی دو روز اول بن گروه‌ها، مثلا دانشجویی تمام نشد؟ فعال کردن بن خرید براساس کد ملی افراد متقاضی از بسیاری آسیب‌ها مانند نقد کردن پیشگیری کرد.   
 
وی شکل‌گیری جریان فروش سالم در قالب نمایشگاه مجازی کتاب را به‌عنوان یکی دیگر از تاثیرات مثبت این قالب از نمایشگاه برشمرد و ادامه داد: می‌دانیم در نمایشگاه فیزیکی، فروش کتابِ غیر -فروش کتاب ناشر از سوی ناشر دیگر- از آسیب‌های جدی بود اما در نمایشگاه مجازی به‌دلیل امکان رصد دقیق عملکرد ناشران، این آسیب‌ها وجود ندارد. می‌دانیم استفاده از ده‌ها نیروی انسانی مراقب در سالن‌ها، امکان از بین بردن این آسیب را فراهم نمی‌کرد.
 
معاون اجرایی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با اشاره به افزایش فروش نمایشگاه مجازی کتاب تهران در روز نخست با آغاز جریان فروش نخستین روز نمایشگاه مجازی اول بیان کرد: با وجود غیبت برخی ناشران بزرگ شاهد افزایش 10 درصدی فروش در مقایسه با نخستین روز فروش نمایشگاه نخست. یکی از عوامل موثر در ثبت این آمار، فرصت چهار روزه انتخاب علاقه‌مندی‌ برای کاربران بود.
 
صفری درباره تحلیل برخی به تاثیر‌‌ مثبت نمایشگاه مجازی کتاب در انتخاب هدفمند مشتری‌ها و از بین رفتن جریان خرید‌های اتفاقی نمایشگاه فیزیکی کتاب ادامه داد: خرید‌ها در نمایشگاه مجازی هدفمند شد، اما برخی ناشران به این تاثیر‌گذاری نمایشگاه گلایه‌ دارند؛ چراکه معتقدند از عواید  فروش‌های اتفاقی  بی‌بهره‌ ماندند. در‌حالی‌که می‌دانیم ناشران باید در معرفی و تبلیغ کتاب خود توجه داشته باشند و از ظرفیت‌های فضای مجازی برای معرفی آثارشان استفاده و سرمایه‌گذاری کنند.
   
وی با اشاره به جایگاه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: با وجود همه ویژگی‌های نمایشگاه مجازی، باید توجه داشته باشیم که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به‌عنوان یک رویداد بین‌المللی و ثبت شده در تقویم دارای جایگاه قابل‌توجهی به‌ویژه در منطقه خلیج فارس و کشور‌‌های عربی است. در قالب این نمایشگاه، بحث مراوده و دیپلماسی فرهنگی مطرح است؛ بنابراین باید به برگزاری نمایشگاه فیزیکی کنار نمایشگاه مجازی به‌عنوان ویژگی تکمیل‌کننده، توجه داشته باشیم.