يارتا ياران، پژوهشگر فرهنگ و تاريخ ايران: كتاب «زيج ملك» زنده ياد رحيم رضازاده ملك يكي از مهمترين كتابها در حوزه گاهشماري است. ما كتابهاي زيادي درباره زيج داريم اما هيچكدام ارزش كار رضا زاده ملك را ندارد. شيوه محاسبههايي كه او به دست داده، در سطح جهاني بينظير است._
كتابي نبود كه در حوزه فرهنگ ايران چاپ شود و ملك آن را نبيند. من بارها و بارها شاهد بودم كه اگر در حوزه فرهنگ ايران كتابي يا سندي منتشر ميشد، او به دقت آن را مينگريست و اگر قابل اعتنا بود، خريداري و استفاده ميكرد. او يك نابغه بود كه با تحقيق درباره تاريخ ايران وارد قلمرو پژوهشهاي ايراني شد.
او ميگفت كه تاريخ ايران را بايد ايرانيان بنويسند. لازمه پرداختن به تاريخ ايران هم عاشق ايران بودن است. خود او سالهاي سال عاشقانه تاريخ ايران را خواند و تحليل كرد. ملك ميگفت اگر تحمل رنج را نداريد، سراغ پژوهش تاريخي نرويد. او ميگفت كه تحقيق تاريخي همچون دانش رياضي نيست كه به علوم قطعي منجر شود.
تحقيق تاريخي بر مبناي اسناد و قراين قابل درك تاريخي است. به باور او گردآوري همه اسناد و مدارك از مراحل مهم هر پژوهش تاريخي است. گزينشي كردن سندها بلايي است كه مستشرقان بر سر تاريخ ايران آوردهاند. آنها به منظور رسيدن به اهدافشان، اسناد مورد نظر خود را برگزيدهاند و سندهاي ديگر را ناديده گرفتهاند.
رضازاده ملك بيش از چهل سال درباره مزدك تحقيق و پژوهش كرد. حاصل آن هزار صفحه كتاب است كه از آن تنها دو رساله كوچك «مزدك نامه» و «مزدك بامدادان» چاپ شده است. در اين دو رساله و ديگر كارهاي او ميتوان شيوه درست ارايه اسناد و در كنار هم نهادن آنها و نفوذ به درون سند را ديد و شناخت. يكي از كارهايي كه او همواره بر آن تاكيد داشت اين بود كه هر چه ميخوانيد، جلو آن يك علامت سوال بگذاريد و ساده از كنار آن رد نشويد.
كافي است كتاب «زين الاخبار» را كه او تصحيح كرده است، بخوانيد تا از تعليقات و شيوه تصحيح او شگفت زده شويد. كساني ديگر هم اين كتاب را تصحيح كردهاند اما كار آنها به پاي تحقيق بزرگ ملك نميرسد.
كتاب «زيج ملك» او يكي از مهمترين كتابها در حوزه گاهشماري است. ما كتابهاي زيادي درباره زيج داريم اما هيچكدام ارزش كار رضا زاده ملك را ندارد. شيوه محاسبههايي كه او بهدست داده، در سطح جهاني بي نظير است.
نظر شما