خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- همکاری بین دانشجویان و مدرسان دانشگاه در تولید آثار، از همکاری‌های علمی قدیمی در حوزه نشر است؛ چنین تلاش مشترکی حتی بین ابن‌سینا و شاگردش بهمنیار نیز وجود داشت.

در کشورهای دیگر گاه بعد از درگذشت یا از کارافتادگی مولف یک اثر مطرح در حوزه علمی، دانشجویانش یا یک گروه جدید نویسندگی، انتشار آن اثر را ادامه می‌‌دهند. البته لازم است نام مولف نخست، همچنان در شناسنامه کتاب درج شود.

تالیف کتاب دانشجویی وابسته به عملکرد استادان دانشگاهی است و با توجه به این‌که «آیا استاد روند تولید کتاب علمی را کنترل می‌کند؟» و «آیا نتیجه این کنترل را در دانشجو مشاهده می‌کند یا نه؟» موجب افزایش یا کاهش سطح علمی در دانشجو می‌شود.

جانشین‌پروری در تولید مشترک کتاب
بسیاری از کتاب‌ها به سفارش مدرسان دانشگاه و به قلم دانشجویان تألیف شده است، اما در این‌باره ملاحظاتی وجود دارد. در ابتدا به‌نظر می‌رسد در تولید کتاب مشترک باید اصل جانشین‌پروری مطرح باشد.

جانشین‌پروری به این معنا است که مدرس دانشگاه، دانشجویی را به‌عنوان همکار انتخاب کند که استعدادی در نوشتن داشته باشد و به اصطلاح دست به قلم باشد؛ به‌عبارتی، مدرس با توجه به وجود این استعداد در دانشجو، تجارب خود را به وی منتقل کند. جانشین‌پروری در مفهومی دیگر، تربیت نسل نویسنده است؛ موضوعی که کمتر به آن توجه شده است.

کتاب‌سازی، مربوط به بخش غیراصولی تالیف کتاب دانشگاهی است
بخشی از جریان تالیف کتاب استاد به دست دانشجو اصولی و بخشی از آن غیراصولی است و عاملی که تبدیل به جریان کتاب‌سازی شده، مربوط به بخش غیراصولی تالیف کتاب دانشگاهی است.

در تمامی دانشگاه‌هایی که دارای هیات ممیزه قوی هستند، مساله تالیف کتاب استاد به دست دانشجو و آوردن اسم استاد به عنوان مولف، امری رایج است. جریان کتاب‌سازی مربوط به دانشگاه‌هایی است که هیات ممیزه برای نظارت بر روند تالیف کتاب دانشجویی، وقت کافی نمی‌گذارد.

حذف نام دانشجو از شناسنامه کتاب!
یکی از آسیب‌های این همکاری مشترک، حذف نام دانشجو یا اکتفا به یک قدردانی و تشکر در مقدمه است، موضوعی که انتظار دانشجو را برآورده نمی‌کند، چراکه در همه جای دنیا برای درج نام مشارکت‌کننده در یک فعالیت‌ گروهی، به‌عنوان مثال در حوزه نشر، سهم فرد در تولید محصول تعیین‌کننده است؛ به‌عبارتی دیگر،