دكتر ميترا صميعي، رييس گروه پژوهش ايران‌شناسي و اسلام‌‌شناسي كتابخانه ملي با بيان اين مطلب به خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، گفت: ايران‌شناسي چه به عنوان پديده‌اي اجتماعي و سياسي و چه به عنوان بخشي از مطالعات شرق‌شناسي، به دو شعبه ايران پيش از اسلام و ايران بعد از اسلام تقسيم مي‌شود. ايران پيش از اسلام يا ايران ‌باستان، يكي از بارزترين جلوه‌هاي فرهنگ و تمدن ايراني است كه شامل مطالعاتي درباره زبان‌هاي ايراني، تاريخ و اديان باستان و ... است. ايران پس از اسلام دوره‌اي است كه در آن فرهنگ و تمدن ايراني جدا از جهان اسلام و تمدن اسلامي نيست و اسلام‌شناسي در واقع ايران‌شناسي پس از اسلام را تداعي مي‌كند.

وي افزود: در بسياري از كشورها، كتابخانه‌هاي ملي به تهيه و گردآوري كتاب‌هاي راجع به كشور خودشان كه به هر زبان در سراسر جهان منتشر مي‌شود، مي‌پردازند. سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران نيز گردآوري‌، حفاظت‌ و سازمان‌دهي منابع مربوط به ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي و اشاعه آن‌ها را يكي از وظايف اصلي خود مي‌داند.

دكتر صميعي گفت: آشنايي ايرانيان با آثار ايران‌شناسان غربي در دوره ناصرالدين‌شاه آغاز شد. ايرانياني كه براي تحصيل به خارج رفته بودند به تهيه و ترجمه برخي از آثار ايران‌شناسان غربي اقدام كردند. كتابخانه دارالفنون و نيز كتابخانه سلطنتي برخي از اين كتاب‌ها را خريداري كردند. اما هيچ مركز يا نهادي متكفل نگهداري اين كتاب‌ها نشد تا اين‌كه نخستين بار با تأسيس كتابخانه ملي اين وظيفه به عهده يك نهاد رسمي كشور نهاده شد.

رييس گروه پژوهش ايران‌‌شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي خاطرنشان كرد: مجموعه اوليه كتابخانه ملي در زمان تاسيس آن (سال 1316) شامل كتاب‌هاي اهداشده ايران‌شناسان و كتاب‌هاي انتقالي كتابخانه‌هاي دارالفنون، معارف، كتابخانه سلطنتي و كتابخانه بانك استقراضي روس بود.

وي افزود: يكي از وظايف كتابخانه‌هاي ملي در همه كشورها، گردآوري، سازماندهي، پژوهش و ذخيره و بازيابي اطلاعات از مجموعه آثاري است كه درباره آن كشور منتشر مي‌شود. كتابخانه ملي براي تحقق اين امر بخش مستقلي را براي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي اختصاص داده است.

دكتر صميعي به بيان تاريخچه شكل‌گيري بخش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي پرداخت و گفت: نخستين بار اين بخش در زمان مديريت ايرج افشار در سال 1341 ايجاد شد؛ وي تمام كتاب‌هاي ايران‌شناسي را از ميان كتاب‌هاي خارجي بيرون كشيد و در محلي جداگانه(بخش ايران شناسي) قرار داد. ابتدا در زمان استقلال كتابخانه ملي (سال 1369) و تصويب اساسنامه، گروه ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي به عنوان يكي از زيرمجموعه‌هاي مديريت پژوهش‌هاي فرهنگي در معاونت پژوهشي تشكيل شد. پس از ادغام سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي در كتابخانه ملي، وظيفه گردآوري منابع مربوط به انقلاب اسلامي خطيرتر شد و تمام منابع مربوط به انقلاب اسلامي از آن سازمان به كتابخانه ملي منتقل شد. سپس در سال 1382 اين گروه به عنوان يكي از زيرمجموعه‌هاي مديريت پردازش درآمد و در سال 1385 بخش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي در قالب دو گروه اطلاع‌رساني و پژوهش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي به فعاليت خود ادامه داد.

رييس گروه پژوهش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي تصريح كرد: گروه اطلاع‌رساني ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي وظيفه تنظيم و نگهداري منابع مختلف در اين حوزه، همكاري در شناسايي منابع مرتبط براي سفارش خريد و همكاري در طراحي روش‌هاي حفاظت و نگهداري از منابع را برعهده دارد. اين گروه به برقراري ارتباط و ايجاد شبكه‌هاي لازم ميان مراكز ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي داخلي و خارجي همچنين همكاري در تدوين و انتشار فهرست‌ها، نمايه‌ها و كتاب‌شناسي و ديگر ابزارهاي اشاعه اطلاعات مي‌پردازد.

وي افزود: گروه پژوهشي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي به انجام پژوهش‌هاي مرتبط با فعاليت‌هاي اطلاع‌رساني از جمله تأليف، ترجمه، تحقيق و آماده‌سازي متون، تهيه و تدوين واژه‌نامه و كتاب‌شناسي، اصطلاحنامه‌، شناسايي مراكز پژوهشي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي و شركت در تحقيقات بين‌‌المللي مرتبط، شناسايي پژوهشگران و اتخاذ روش‌هاي جذب آنان براي همكاري با سازمان همچنين ايجاد پايگاه‌هاي اطلاعاتي و وب‌سايت ايران‌شناسي و اسلام شناسي اقدام مي‌كند.

صميعي با بيان اين‌كه در اواخر دهه 70 براي نخستين بار بودجه‌اي براي بخش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي اختصاص يافت و كتابخانه ملي تعدادي كتاب مربوط به ايران و اسلام خريداري كرد، گفت: اكنون شورايي متشكل از 14 نفر از استادان برجسته در حوزه ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي در كتابخانه ملي تشكيل شده كه دبيري آن به عهده سيدمحمدعلي احمدي ابهري است. انتخاب كتاب توسط اعضاي اين شورا انجام و كتاب‌هاي انتخابي به مديريت فراهم‌آوري ارسال و خريداري مي‌شوند.

وي ادامه داد: فهرست‌نويسي كتاب‌هاي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي به شيوه‌اي تازه و با اصالت بخشيدن به خط و زبان فارسي انجام مي‌شود. انجام اين كار با تمهيد مقدمات بسيار، از جمله تدوين اصول، ضوابط و شيوه‌هاي فارسي‌گرداني از خطوط و زبان‌هاي مختلف روسي، انگليسي، فرانسه، آلماني انجام گرفت و سرانجام پس از ده سال كار مداوم، فهرست‌نويسان كتابخانه ملي موفق شدند «كتاب‌شناسي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي» برمبناي مجموعه كتابخانه ملي ايران را با اين شيوه جديد فهرست‌نويسي كنند‌. حاصل آن در دو جلد و دو هزار و 700 صفحه توسط فهرست‌نويسان مجرب مديريت پردازش زيرنظر پوري سلطاني و كامران فاني در سال 1386 توسط سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران و بنياد ايران‌شناسي منتشر شد.

صميعي در معرفي برنامه‌هاي آتي گروه پژوهش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي گفت: در اين راستا مي‌توان به راه‌اندازي و رونمايي وبگاه مطالعات ايران‌ و اسلام در هفته پژوهش به دو زبان فارسي و انگليسي‌، پايگاه اطلاعاتي فهرست مشترك نشريات ايران‌‌شناسي و اسلام‌شناسي، راه اندازي سراي ايران شناسي و اسلام شناسي، جايزه سال پژوهش‌هاي برگزيده ايران شناسي و اسلام شناسي، ادامه جلسات متن خواني (مثنوي، شاهنامه‌ و منطق الطير) و ارايه فايل صوتي و تصويري آن در وبگاه، نشست‌هاي تخصصي و تقدير از پايان‌نامه‌هاي برتر اشاره كرد.

به گزارش ايبنا، مجموعه منابع ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي يكي از غني‌ترين مجموعه‌ها از نظر دارا بودن متون قديمي، منحصر به‌فرد و نفيس است. مجموعه منابع موجود در بخش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي شامل 40 هزار نسخه كتاب، 600 عنوان نشريه و 2 هزارعنوان پايان‌نامه است. از جمله مجموعه‌هاي ارزشمند بخش ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي مي‌توان به مجموعه سفرنامه‌هاي موجود در كتابخانه ملي اشاره كردكه قدمت آن‌ها گاهي به 400 سال پيش مي‌رسد.

از جمله فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي دكتر ميترا صميعي، مي‌توان به همكاري در طرح‌هاي تحقيقاتي «دايره‌المعارف كتابداري و اطلاع‌رساني»، «حفاظت و نگهداري منابع كتابخانه‌اي»، «حافظه رقومي ملي(حرم)»، «وبگاه مركز تحقيقات ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي»، «ايجاد پژوهشكده ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي» و «استانداردهاي مورد نياز براي ايجاد كتابخانه ديجيتالي » اشاره كرد.

از دكتر صميعي تاكنون 40 مقاله تاليف و ترجمه در حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني منتشر شده اند.