به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «بانوان در خدمت نشر» دوشنبه چهاردهم مردادماه با حضور اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ هانيه گرائيلی، مشاور اجرايی رئيس سازمان اسناد و کتابخانه ملی؛ حکمت بروجردی، فعال تالار زنان کتابخانه ملی؛ اعظم کیان‌افراز، سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر و مریم جدلی، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر در سالن حکمت کتابخانه ملی برگزار شد.

زنان ناشر دقت و تیزبینی خاصی در تولید کتاب دارند
اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این نشست سخنان خود را در ارتباط با کیفیت کار نشر آغاز کرد و گفت: در بخش زنان باید به عرصه‌های مختلف توجه کرد که یکی از آن‌ها بحث نشر است. قسمتی از موضوع، بحث نشر و قسمتی مسأله زنان ناشر است که دقت، ظرافت، تیزبینی و نگاه زیبایی‌شناسی زنان باعث شده شاهد کتاب‌هایی غنی از نظر محتوا باشیم.

او با تاکید بر اهمیت کار نشر ادامه داد: با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تفاهمی داشتیم و توافق کردیم جای اینکه پروسه طولانی طی شود و ناشر مجبور باشد از کتابخانه ملی فیپا و از خانه کتاب شابک بگیرد و بعد از آن مجدداً کتاب را در سازمان اسناد و کتابخانه ملی عرضه کند، همه این‌ فرایندها را تحت عنوان «پنجره واحد نشر» تعریف کنیم تا این پروسه فرآیند به هم پیوسته باشد و ناشر مجبور نباشد زمان طولانی از دست دهد؛ چرا که محتوا، مشمول مرور زمان می‌شود.

رئیس کتابخانه ملی با اشاره به اهمیت محتوای وزین علمی انتشار یافته توسط زنان ناشر افزود: امروز ما با پدیده جدیدی روبه‌رو هستیم و آن هم بحث کتاب‌های الکترونیک است و کمتر بحث چاپ کتاب مطرح است. تعداد بالایی از کتاب‌ها در حد 50 تا 100 نسخه منتشر می‌شود و به صورت دیجیتال قابل دسترسی هستند. این رویه فراگیر است و به این سمت می‌رود که کمتر کتاب منتشر شده، داشته باشیم.


بروجردی ادامه داد: برخی از ناشران به دلیل اینکه نمی‌توانند در بازه زمانی خاص تعداد مشخصی کتاب منتشر کنند، به سمت تعطیلی می‌روند. به همین دلیل روش‌های جدیدی اجرا می‌کنند که برخی خوب و برخی تامل برانگیز است.؛ مانند کتاب‌های بند انگشتی، که کتاب‌هایی خاص کودکان است. این روند از نظر توسعه مفاهیم و گسترش اطلاعات مهم است.

رئیس کتابخانه ملی با اشاره به اینکه کتاب بندانگشتی اگرچه فیپا گرفته و همه پروسه را طی کرده است، اما حاصل چیزی نیست که بتوان اسم کتاب را روی آن گذاشت.

بروجردی در ادامه سخنانش با اشاره به مخزن منابع خطی کتابخانه ملی توضیح داد: چهل هزار جلد از کتاب‌های خطی که با دست خط توسط اصحاب علم نوشته شده است، در مخزن کتابخانه ملی نگهداری می‌شود. درآینده وضعیت چگونه خواهد شد؟ آیا دانش اصحاب علم در قالب‌های جدید شکل می‌گیرد و آثار مانند کتاب‌های بند انگشتی، عرضه خواهد شد؟ باید گفت در آن صورت کاربردِ کتابی نخواهند داشت تا آن را به عنوان سند ماندگار ثبت کنیم.

او افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی این ظرفیت را دارد که در آن درباره دانشی که دیگران تولید کرده‌اند و زنان ناشر آن‌ها را منتشر می‌کنند، به گپ و گفت بنشینیم تا درباره بهینه کردن آن‌ها گام برداریم و برسیم به جایی که حاصل گپ و گفت، اندیشه نوینی باشد که بتوان از آن استفاده کرد.

بروجردی با اشاره به دو شعار سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان کرد: یک شعار اینکه «کتابخانه ملی، خانه تمام پژوهشگران است» و این فرصت برای تمام افرادی که مایل اند پژوهشی داشته باشند، مهیا است. شعار دیگر این است که «خانه هر ایرانی، کتابخانه ملی است»؛ در واقع با استفاده از شبکه‌هایی که ایجاد شده و امکاناتی که در دسترس است این دانش را به درون خانواده‌ها منتقل کنیم و افراد از درون خانه‌ها به این دانش دسترسی پیدا می‌کنند.

او در پایان سخنانش از زنان ناشر درخواست کرد که خسته نشوند، بروجردی توضیح داد: اگر سختی کار برای زنان ناشر وجود دارد به این فکر کنند که برای آینده ایران و حفظ این گنجینه تلاش می‌کنند. لازم است که سهم خود را در آینده کشور و حافظه ملی ایرانیان (که نام سازمان اسناد و کتابخانه ملی است) ببینید.

در پایان جلسه به ناشران زن این قول از طرف ریاست کتابخانه ملی داده شد که بدون در نظر گرفتن مدرک زنان ناشر آنها اجازه عضویت در کتابخانه ملی را داشته باشند.


آشنایی متقابل زنان ناشر و جامعه
حکمت بروجردی، فعال تالار زنان کتابخانه ملی ابتدای نشست هدف از برگزاری آن را، آشنایی زنان ناشر با یکدیگر و امکان آشنایی جامعه با آن‌ها اعلام کرد و گفت: بر اساس آماری که از خانه کتاب به‌دست آوردیم، تعداد زنان ناشر به اندازه‌ای بود که موجب شگفتی ما شد.

وی گفت: از میان 10هزار و 779ناشر که از سال 57 پروانه نشر گرفته‌اند، 2263 ناشر زن و 8516 ناشر مرد هستند. از میان ناشران زن 1453 ناشر فعال محسوب می‌شوند؛ یعنی ناشرانی که در سه سال گذشته حداقل یک عنوان کتاب چاپ کرده‌اند.

او ادامه داد: دعوت این ناشران را به وسیله ایمیل انجام دادیم که برخی برگشت خورد. از زنان ناشر شهرستانی هم درخواست کردیم برای ما ویدئو بفرستند که هنوز ویدئویی به دست ما نرسیده است.

بروجردی در ادامه آماری از زنان ناشر ارائه داد و بیان کرد: از میان ناشران به تفکیک استان‌ها 935 ناشر زن در استان تهران، 106 ناشر زن در خراسان رضوی و 66 ناشر زن در استان قم فعال هستند و کمترین تعداد ناشر زن متعلق به استان سمنان با دو ناشر زن است.
 
انجمن فرهنگی زنان ناشر به هیچ نهاد دولتی متکی نیست
مریم جدلی، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر و مدیر نشر نغمه نواندیش، سخنانش را با بیان اینکه در انجمن فرهنگی و هنری زنان بیش از 80 زن ناشر عضو هستند، آغاز کرد و گفت: بیشتر این ناشران فعال هستند. باید توجه داشت که هدف از تشکیل انجمن تفکیک جنسی نبود؛ بلکه هدف، تبادل و همکاری میان زنان ناشر و ارتقای سطح علمی زنان در مراحل مختلف بود؛ چراکه با کمک همدیگر می‌توانیم مشکلات را رفع کنیم.

او با تاکید بر اینکه انجمن فرهنگی و هنری زنان ناشر به هیچ نهاد و ارگانی وابسته نیست، ادامه داد: مجوز ما از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و تحت حمایت هیچ نهادی نبودیم؛ در صورتی که برخی انجمن‌ها برای برگزاری همایش و اجاره ساختمان بودجه می‌گیرند.

جدلی با یادآوری جمع‌شدن نخستین کتابفروشی که با نام زنان در خیابان انقلاب تاسیس کرده بود و تلاش به برگزاری جلسه‌های انجمن فرهنگی و هنری زنان ناشر در این کتابفروشی، بیان کرد: قراردادی با سازمان اکو بستیم تا برخی از رونمایی‌های خود را در آن سازمان انجام دهیم. همچنین زنان ناشر توانستند در غرفه‌های استانی نمایشگاه‌های کتاب حضور داشته باشند و این روند هنوز ادامه دارد.

او با اشاره به اهمیت حضور زنان ناشر در نمایشگاه‌های بین‌المللی عنوان کرد: نمایشگاه مهم‌ترین مکان فرهنگی است که ناشران و مولفان در آن جمع می‌شوند. این در حالی است که ما از این فرصت‌ها هنوز هم به نحو احسن استفاده نمی‌کنیم. زیرا دوستانی که سال‌ها تجربه حضور در نمایشگاه بین‌المللی داشتند نتوانستند تجربیات خود را انتقال دهند. حدود 6 سال است که در نمایشگاه‌های بین‌المللی زنان ناشر به صورت اختصاصی حضور نداشته‌اند بلکه ناشران زن به صورت انفرادی در این نمایشگاه‌ها هستند.

جدلی با اشاره به نقش صنعت نشر در اشتغال‌زایی جامعه، گفت: باید توجه داشت بحث اشتغال‌زایی در جامعه ما مهم است و نشر می‌تواند تاثیر مهمی بر آن داشته باشد. مهم‌ترین مساله‌ مطرح در نمایشگاه‌های بین‌المللی، مساله خرید و فروش رایت است؛ چراکه ارتباط با ناشران خارجی خیلی مهم است.

او با تاکید براینکه ایران هیچ ارتباطی با نمایشگاه کشورهای آسیایی ندارد؛ در صورتی که با نمایشگاه فرانکفورت ارتباط خوبی برقرار کرده است، ادامه داد: مساله نشر از طرف مسئولان باید جدی گرفته شود چراکه می‌تواند موجب ترویج فرهنگ و روابط دیپلماسی شود. پیشنهاد می‌کنم مسئولان به حضور زنان در قسمت نشر بین‌الملل نگاه ویژه داشته باشند و حضور زنان ناشر را در سیاستگذاری خود موثر بدانند.
 
زنان بدوا ناشر هستند
مریم‌السادات ظهوریان، مدیر انتشارات نور گیتی با بیان اینکه بدوا زنان را ناشر می‌داند چراکه خداوند کتاب خلقت را برای انتشار به دست زنان سپرده است، گفت: در دوران طلایی نشر به سر می‌بریم، چراکه شروع کار ما با حروف‌چینی دستی بود و بعد کار با نرم افزارهای ابتدایی انجام شد، اما حال به صورت کاملا پیشرفته و سریع اقدامات انجام می‌شود.
او ادامه داد: نشر وارد حوزه صنعت و کسب پروانه الکترونیکی از وزارت صنایع و معادن گرفته شد. از این زمان بحث اقتصاد به‌عنوان محصول تولیدی و بحث ضرورت کار پخش مطرح شد.

به گفته ظهوریان در حوزه زنان ناشر مشکلی در حوزه نشر کتاب وجود ندارد، زنان هوشیارند ودقت بالایی دارند اما در حوزه توزیع خیلی مساله وجود دارد و زنان در این بخش باید مورد حمایت قرار بگیرند.


 ضرورت تبادل اطلاعات و همکاری ناشران زن
اعظم کیان‌افراز، مدیر انتشارات افراز ابتدای سخنانش از مریم عمید سمنانی (مزین السلطنه) یاد کرد و گفت: او جزو نخستین زنان ناشری بود که مدرسه زنان را تاسیس، نشریه شکوفه را منتشر کرد و در دوره‌ای که زنان به سختی می‌توانستند از خانه بیرون بیایند، به چهره مبارز مشروطه تبدیل شد.

کیان‌افراز در ادامه سخنانش درباره انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر توضیح داد: این انجمن در حقیقت برآمده از مجمع صنفی فرهنگی زنان ناشر است و جرقه‌های تاسیس آن در اواسط دهه 70 زده شد؛ یعنی زمانی که زنان توانستند وارد فعالیت فرهنگی شوند. فعالیت‌های انجمن در ابتدا در حد برگزاری جلسات نقد و رونمایی و نشست کتاب بود.

او با بیان اینکه خیلی از زنان ناشر با این انجمن شروع به کار کردند، ادامه داد: حدود 70 عضو داشتیم تا اواسط دهه 90 فعالیت کردیم و در سال 92 به جمع رسمیت بخشیدیم و مجوز را در سال 92 به عنوان انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر گرفتیم. هدف انجمن تبادل اطلاعات و تجربه به خصوص برای ناشران نوپا بود.

کیان‌افراز افزود: این روزها فعالیت زنان به رسمیت شناخته شده و توانسته‌ایم عضوی از اتحادیه ناشران و کتابفروشان باشیم. چند سال پیش خیلی‌ها به زنان برای کار صنفی و ورود به اتحادیه ناشران رای نمی‌دادند. این تلاش‌ها در 100 سال اخیر منجر شد که امروز بتوانیم اینجا جمع شویم و فعالیت کنیم.

مدیر انتشارات افراز با تاکید براینکه این جلسات باید خروجی خوبی داشته باشد و منجر به تبادل اطلاعات و همکاری بهتر شود، بیان کرد: اکنون انجمن ما بیش از 30 عضو فعال دارد هر چند نشر ما با مشکل کاغذ مواجه است، دست‌در‌دست هم می‌توانیم مشکلات را پشت سر بگذاریم.

او در پایان برخی از اهداف انجمن را خواند تا زنان ناشر با آن آشنا شوند.


بررسی کتاب کار کلیشه‌ای نیست
مرجان نوذری، کارشناس مسئول اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سخنان خود را با بیان اینکه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمترین مشکل را با زنان ناشر دارند، آغاز کرد و خواستار این شد که زنان ناشر مطالبات خود را بیان کنند تا او به مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد منتقل کند.

رقیه شکاری، مدیر انتشارات جامعه‌شناسان با اشاره به اینکه از سال 86 فعالیت در نشر را آغاز کرده و در طول این سال‌ها با بی‌مهری وزارت فرهنگ و ارشاد مواجه شده است، گفت: انتشارات جامعه‌شناسان هیچ وقت توقع خرید یا دریافت تسهیلات نداشت. فقط تقاضا دارم فرصت لازم برای صدور مجوز کوتاه شود چراکه کتاب برای دریافت مجوز یک سال و نیم در نوبت می‌ماند.

او ادامه داد: بسیاری از نویسنده‌ها به دلیل این تاخیر ناراضی می‌شوند و به نظر آن‌ها، ناشر کار انتشار را به تعویق انداخته است.

مدیر انتشارات جامعه‌شناسان با اشاره به اینکه 80 درصد کتاب‌های این انتشارات اصلاحی می‌خورد، ادامه داد: هیچ وقت درباره چرایی این مساله سوالی نپرسیدیم و حتی اعتراض نکردیم. در حالی که علت غیرمجاز شدن کتاب را نمی‌دانیم، من جامعه‌شناسی خوانده‌ام و کتابی را برای جامعه مناسب می‌دانم در حالی که باید نقاطی کلیدی از کتاب اصلاح شود.

او دیگر مشکل را در برخورد با کتاب‌هایی اعلام کرد که اعلام وصول شده‌اند اما اجازه راهیابی به نمایشگاه کتاب نمی‌یابند. شکاری گفت: به دلیل وجود همین کتاب‌ها در غرفه این انتشارات در سی‌ودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، دو روز غرفه از انجام فعالیت باز داشته شد.
 
نوذری در پاسخ به مطالبات این ناشر توضیح داد: بررسی کتاب کار کلیشه‌ای نیست و باید به محتوای تولیدی توجه شود. برخی از مترجمان زهر کار را می‌گیرند و می‌توان با اصلاح محدود کتاب را منتشر کرد. در هر صورت اگر برای اصلاحی هر کتاب سوالی وجود داشت، وظیفه من در وزارتخانه پاسخگویی است.