شهید آیت‌الله قدوسی از زبده‌ترین شاگردان مرحوم علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود و بعدها نیز با دختر این فیلسوف و مفسر برجسته جهان اسلام ازدواج کرد. شهید آیت‌الله قدوسی اهتمام بسیاری به علوم جدید داشت و معتقد به لزوم تحول و ایجاد ساختارهای جدید در حوزه علمیه قم بود. او با همکاری شهید آیت‌الله بهشتی مدرسه حقانی را تاسیس و به تربیت طلاب پرداخت.
شیوه آموزشی مدرسه حقانی در دوران مدیریت آیت‌الله قدوسی هنوز هم در یاد و خاطره بزرگان فعلی حوزه علمیه قم باقی مانده است. در این مدرسه به جز علوم اسلامی و دروس معمول حوزوی، درس زبان انگلیسی نیز از جمله دروس اصلی به شمار می‌رفت و همچنین مسئولان مدرسه با دعوت از تنی چند از اساتید مطرح دانشگاه‌ها به تدریس دروسی چون جامعه‌شناسی و روانشناسی نیز اهتمام داشتند.
تاکنون درباره شهید آیت‌الله قدوسی چند کتاب از جمله «احیاگر مدرسه حقانی» نوشته حبیب‌الله مهرجو و «زندگینامه شهید آیت‌الله قدوسی» نوشته سیدمسعود موسوی آشان منتشر شده است، اما هنوز هم مخاطبان درباره کار علمی او هیچ نمی‌دانند.
به مناسبت سالروز شهادت این چهره برجسته انقلاب با فرزندش محمدحسین قدوسی به گفت‌وگو نشستیم. محمدحسین قدوسی، نویسنده زندگینامه پدرش در مجموعه «گلشن ابرار» است. او ضمن تحصیل و تکمیل دروس حوزوی تا درجه اجتهاد، در دانشگاه نیز در رشته جامعه‌شناسی و مهندسی مکانیک تحصیل کرده است.
متاسفانه ما چیزی درباره آثار و آرا علمی شهید آیت‌الله قدوسی نمی‌دانیم. از تالیفات ایشان چیزی منتشر شده است؟
مجموعه تقریرات آیت‌الله قدوسی از درس‌های مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی و مرحوم امام خمینی(ره) موجود است. موسسه امام هادی(ع) در قم با سال‌ها کار علمی روی این تقریرات آنها را آماده انتشار کرده که امیدوارم در آینده‌ای نزدیک در دسترس مخاطبان قرار بگیرد.
مصححان و ویراستاران این تقریرات از شاگردان شهید قدوسی هستند؟
برخی از فضلای حوزه علمیه قم به این کار اشتغال دارند و تا جایی که اطلاع دارم از این بین تنها آیت‌الله سیدهادی رفیعی‌پور که مدیر موسسه امام هادی (ع) نیز هست، از شاگردان شهید آیت‌الله قدوسی بوده است.
شهید قدوسی داماد و از نزدیکترین اصحاب مرحوم علامه طباطبایی بود و مرحوم علامه علاقه خاصی به ایشان داشت. این علاقه و مراوده به نتایج علمی هم ختم شد؟ در منبعی درج شده که مرحوم علامه برخی کارهایی خود را به ایشان می‌سپرد.
ارتباط مرحوم علامه و آیت‌الله قدوسی بسیار نزدیک بود. پس از تاسیس مدرسه حقانی و تدوین برنامه آموزشی آن که نسبت به برنامه‌های درسی حوزوی در آن سال‌ها بسیار جدید بود و نوآوری‌هایی در آن داشت، نیاز به کتب تازه درسی نیز پیش آمد. مرحوم علامه کتاب‌های «بدایةالحکمه» و «نهایةالحکمه» را به خواهش و سفارش شهید قدوسی نوشت و این دو کتاب سال‌ها متن اصلی درس فلسفه در مدرسه حقانی بودند و بعدها این دو کتاب به عنوان مرجع آموزش فلسفه در کل حوزه شناخته شد.
اما دکتر سیدحسین نصر در فصل سوم کتاب «در جست‌وجوی امر قدسی» اشاره کرده که با توجه به دشواری «شرح منظومه» خود از علامه درخواست کرده که کتاب درسی جدید برای فلسفه بنویسد؟
به یقین دیگرانی از جمله دکتر نصر نیز از علامه درخواست تالیف کتاب‌های درسی جدید را داشتند، اما مشهور این است که نگارش این کتاب‌ها به سبب درخواست شهید آیت‌الله قدوسی بود. حتی مدرسان این کتاب‌ها در مدرسه حقانی یعنی آیت‌الله جوادی آملی نیز به سفارش علامه طباطبایی برای تدریس به مدرسه حقانی رفتند.
بنیاد شهید قدوسی چه فعالیت‌هایی دارد؟
این بنیاد در سه قسمت فعالیت می‌کند. نخست اداره یک مدرسه حوزوی، دوم در امور خیریه و سوم مدیریت باشگاه اندیشه. این بنیاد تاکنون در زمینه چاپ و نشر کتاب فعالیتی نداشته است.
آقای قدوسی شما در یک گفت‌وگوی مطبوعاتی از مشی اعتدالی شهید قدوسی صحبت کردید، اما در دوران فعالیت شهید قدوسی، کسانی چون مرحوم آقای خلخالی نیز فعالیت داشت که به تندروی مشهور بود.
شهید آیت‌الله قدوسی کاملا مخالف حضور آقای خلخالی در نظام قضایی ایران بود و بارها بیان کرد که اگر امور به طور کامل دست من باشد ایشان یعنی آقای خلخالی را محاکمه می‌کنم. ایشان هرجایی که لازم بود جلوی تندروی آقای خلخالی را می‌گرفت. به طور کل شهید قدوسی مخالف تندروی بود. حتی روزنامه‌های آن زمان از جمله «کیهان» و «جمهوری اسلامی» به دلیل مشی اعتدالی شهید قدوسی بسیار بر علیه‌اش نوشتند و تیترهای تندی زدند.
حتی در آن دوران بازجوهای زندان اوین به دلیل آنکه شهید قدوسی جلوی خشونت و تندروی‌شان را می‌گرفت، بر علیه ایشان اعتصاب سنگینی کردند و زمانی که شهید قدوسی به میان‌شان آمد برای ترساندنش تیراندازی کردند. ایشان در پاسخ آنها می‌گفت که موازین من اسلام است و ما برای اسلام انقلاب کردیم. متاسفانه با وجودیکه ایشان مسئول بودند، اما قدرت مخالفانشان بیشتر بود و به همین دلیل نیز بازجوهای زندان اوین را بر علیه‌اش شوراندند.
نظر شما