حافظ موسوی در گفتوگو با ایبنا مطرح کرد:
فردیت در شعر امروز بیشتر از گذشته است/شعر عقبنشینی کرده است
حافظ موسوی گفت: در دهه 40 و 50 تفکرات ایدئولوژیک بسیار پررنگتر از امروز بود؛ با این حال ما با مطالعه شعر امروز متوجه میشویم که فردیت و تنوع در شعر امروز بسیار بیشتر از گذشته بهچشم میخورد. با همه این تفاسیر باید قبول کنیم که جایگاه شعر امروز مانند گذشته نیست و شعر جایگاه خود را به رسانهها و هنرهای دیگر داده است.
پس از انتشار مجموعه تمام اشعار شاعرانی چون سیمین بهبهانی، محمدعلی سپانلو، شمس لنگرودی،حسین منزوی و... در روزهای گذشته، انتشارات نگاه دست به انتشار مجموعه اشعار حافظ موسوی زده است.
حافظ موسوی در توضیح مجموعه اشعارش به ایبنا اظهار کرد: این مجموعه شعر در ادامه سری مجموعه شعرهای نشر نگاه منتشر شده است که به کلیه آثار من در قالب یک کتاب میپردازد. این مجموعه از 8 دفتر تشکیل شده است که از کتاب شعر «دستی به شیشههای مهگرفته دنیا» که در سال 73 منتشر شده است، شروع میشود و به کتاب «واژههای من» که در سال 96 وارد بازار شد، ختم میشود. «دستی به شیشههای مه گرفته دنیا»، «سطرهای پنهانی»، «شعرهای جمهوری»، «زن، تاریکی، کلمات»، «خردهریز خاطرهها و شعرهای خاورمیانه»، «مادیان سیاه»، «حالا حکایت هدهدها» و «واژههای من» نام هشت دفتر جمعآوری شده در این کتاب است.
این شاعر پیشکسوت ادامه داد: من در قراردادن اشعار در این کتاب هیچگونه دستی در دفترها نبردم و دفترها همانگونه که در قبل بهصورت مجزا منتشر شدهاند در این مجموعه گردهم آمدهاند. به اعتقاد من جمعکردن این مجموعه آثار که در انتشارات نگاه از سالها پیش آغاز شده، کار بسیار ارزشمندی است. بهخاطر دارم همانموقع که انتشارات نگاه دست به انتشار این آثار زد اعلام کردم که انتشار این کتابها کار بسیار شایسته و مناسبی است.
این شاعر پیشکسوت با اشاره به فواید چاپ مجموعه آثار شاعران گفت: این مجموعه اشعار علاوه بر اعتبار ادبی منبع بسیار خوب و مهمی برای تحقیق و پژوهش اهل قلم است. برای مثال شاید شاعر و پژوهشگر امروز به مجموعه اشعار اسماعیل شاهرودی که شخصی مهم در زمان خود بوده و نیما نیز او را تأیید کرده است، دسترسی نداشته باشد اما با مراجعه به قفسه مجموعه اشعار نشر نگاه میتواند این آثار را تهیه کند و روی شاعر موردنظر تحقیق و پژوهش انجام دهد.
وی افزود: خیلی وقتها پیش میآید که پژوهشگری میخواهد درباره روند ادبی یک شاعر تحقیق کند؛ اما به کتابهایی برمیخورد که در بازار موجود نیست، بههمین دلیل فقط میتواند روی بخشی از آثار یک شاعر بررسی و تحقیق انجام دهد. در چنین وضعیتی انتشار چنین مجموعههایی دست محققان و شاعران را باز میگذارد تا در قالب یک کتاب به تمامی آثار شاعر دسترسی داشته باشد.
موسوی در توضیح استقبال از این آثار اظهار کرد: این امکان وجود دارد که از اینگونه کتابها استقبال نشود و برای ناشر سود مالی نداشته باشد اما بدون شک انتشار چنین آثاری برای ادبیات ضروری است و من خوشحالم که چنین اتفاقی در کشور رخ میدهد. برای مثال خود من خیلی از این دفترهای شعرم را تنها یک نسخه دارم و با توجه به اینکه شرایط چاپ مجدد آنها وجود نداشته است خیلی از دوستان به من مراجعه کردند و این کتابها را نیاز داشتند اما من نداشتم که به آنها تقدیم کنم. این مشکل فقط برای من نیست و بدون شک برای سایر شاعران نیز چنین مشکلاتی بهوجود آمده است.
این شاعر با اشاره به محتوای شعرهایش در گذر زمان و روند شعری خود اظهار کرد: وقتی داشتم اشعار این مجموعه شعر را نمونهخوانی میکردم فرصتی شد تا از ابتدا به انتهای کتاب را بار دیگر بخوانم؛ برای من جالب بود که شعرهایم به مسائل اجتماعی و رویکردهای آن در طول زمان پرداخته است و میتوان گفت که تحولات اجتماعی ربع قرن گذشته را میتوان در این کتاب لمس کرد؛ چراکه تحولات این سه دهه در اشعار این مجموعه گنجانده شده است.
دبیر تحریریه سالهای دور مجله کارنامه ادامه داد: یعنی اشعار از اتفاقات دهه 60 شروع میشود، همینطور جلو میآید و به تحولات خاورمیانه و بهار عربی میرسد. با همه این تفاسیر امیدوارم که اینگونه کتابها به درد جامعهشناسان ادبیات بخورد؛ چراکه با استفاده از این آثار میتوانیم سیر یک دوره خاص را بررسی کنیم.
موسوی در توضیح تغییرات زبانی و فرمی شعرهایش گفت: اگر اشعار این مجموعه را بررسی کنید، متوجه تغییر زبان و فرم میشوید؛ چراکه من معتقد بودم هر شعر زبان و فرم خودش را دارد و با توجه به تعدد فرمهای شعری نمیتوان یک مجموعه را در یک فرم خاص شعری محدود کرد. برای مثال وقتی ما با مجموعه کتابهای اخوان روبهرو میشویم با یک زبان و یک فرم نزدیک به هم روبهرو هستیم اما در مجموع اشعار من برخی دفترها با زبان معیار و ژورنالیستی نوشته شدهاند و در برخی دفترها مانند دفتر آخر شاهد یک گفتوگوی بلند و یک مکالمه غیابی هستیم.
دبیر سابق جایزه شعر شاملو در توضیح وضعیت امروز شعر فارسی عنوان کرد: در نمایی کلی وضعیت شعر امروز ما بد نیست و شاهد پیشرفت زیباییشناسی و بهروز شدن در این دوره هستیم و به اعتقاد من این دوره چیزی کمتر از دورههای گذشته ندارد و حتی به نظرم جلوتر از گذشته نیز قرار دارد. دنیای امروز با دنیای دهه 40 و 50 تفاوتهای بسیار زیادی کرده است. برای مثال تحولات اجتماعی امروز پیچیدهتر از تحولات گذشته است و میتوان گفت که تحولات آن دههها دوبعدی بود اما امروز ما با تحولات چندبعدی روبهرو هستیم.
وی ادامه داد: در دهه 40 و 50 تفکرات ایدئولوژیک بسیار پررنگتر از امروز بود؛ با این حال ما با مطالعه شعر امروز متوجه میشویم که فردیت و تنوع در شعر امروز بسیار بیشتر از گذشته بهچشم میخورد. با همه این تفاسیر باید قبول کنیم که جایگاه شعر امروز مانند گذشته نیست و در دنیای امروز شعر هنر بلامنازع نبوده و جایگاه خود را به رسانهها و هنرهای دیگر داده است.
موسوی در بخش پایانی صحبتهایش گفت: همه این موارد باعث شده است تا شعر به ناچار عقبنشینی کند و شاید بههمین دلیل است که امروز عدهای تصور میکنند شعر نسبت به گذشته ضعیفتر شده است اما این اتفاق به اعتقاد من رخ نداده و فقط شعر جایگاه اصلی خودش را از دست داده است.
نظرات