به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «چگونه تاریخچه‌ی کمونیسم را برای بیماران روانی توضیح دهیم؟» عنوان نمایشنامه‌ای از «ماتئی ویسنی‌یک»، نمایشنامه نویس، شاعر و روزنامه‌نگار فرانسوی است که ملیحه بهارلو آن را به فارسی برگردانده و انتشارات کتاب فانوس آن را چاپ و راهی بازار کتاب کرده است.
«ماتئی ویسنی‌یک» در ایران نمایش‌نامه‌نویسی خوش‌اقبال و معروف است. بیشتر نمایش‌نامه‌های او ترجمه شده و رنگ صحنه و اجرا را به خود دیده‌اند. نمایش‌نامه‌‌هایی مثل «سه شب با مَدوکس»، «داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد»، «پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی»، «تماشاچی محکوم به اعدام»، «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود» و «اسب‌های پشت پنجره».
از آن جهت که ماتئی ویسنی‌یک در متن‌هایش تلاش کرده آنچه بر انسان، فرهنگ، روابط اجتماعی و خانوادگی و عشق و مفاهیم دیگر در پیچ‌و‌خم تاریخ و نمودهایش، مثل جنگ پیش آمده را در قالب زبانی پُرکشش و قابل‌فهم برای عموم به تصویر بکشد، می‌توان گفت ویسنی‌یک نمایش‌نامه‌نویس مهم و تاثیرگذاری است.
طرح نمایشی «چگونه تاریخچه کمونیسم را برای بیماران روانی توضیح دهیم؟» به نظر ساده می‌آید. نمایش در بیمارستان مرکزی اختلالات روانی مسکو اتفاق می‌افتد. سال 1953، چند هفته قبل از مرگ استالین. بازیگران می‌توانند نقش‌های متعدد بازی کنند. اولین نمایش در لوی‌آنجلس با 14 بازیگر اجرا شد. بعضی از بیماران هم ممکن است به صورت عروسک‌های خیمه شب‌بازی ایفای نقش کنند. قصه این است که: انجمن نویسندگان نویسنده‌ای به نام یوری پتروفسکی را به بیمارستان فرستاده‌اند تا از راه ادبیات و هنر به درمان بیماران روانی کمک کند و در این حین تاریخچه آن را برای آنها توضیح بدهد و از او خواسته شده تا تاریخچه کمونیسم را به زبانی ساده برای بیماران روانی بنویسد و آن را در نوبت‌های مختلف برایشان بخواند، با این فکر که از طریق ادبیات می‌توان بیماری‌های روانی را درمان کرد. بیماران به سه دسته تقسیم شده‌اند: بیماران با اختلال روانی کم، بیماران با اختلال روانی متوسط و بیماران با اختلال روانی زیاد.
در واقع می‌شود در این مسیر تاریخی دید که چگونه، آگاهانه یا ناخودآگاه، توجه به یک سنت، در اینجا سنت تئاتری، می‌تواند در خلق یک نمایشنامه تاثیرگذار باشد. ویسنی‌یک با اینکه تاریخچه‌ای اجمالی از کمونیسم را تا زوال استالین پیش می‌برد، اما اسیر روایت تاریخی نیست. «چگونه تاریخچه کمونیسم را برای بیماران روانی توضیح دهیم؟» نمایش‌نامه‌ای‌ست که ترجمه شدنش به فارسی بسیار مغتنم است که برگردان فارسی این نمایشنامه بسیار روان و خوب از کار درآمده و خواندن را دچار اشکال نمی‌کند و امتیازی است برای مخاطب که نباید از نظر دور داشت و خواندنش به ما، به عنوان انسان امروزی که تاریخی پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته‌ایم، بار دیگر یادآوری می‌کند که غرق شدن در ایدئولوژی‌ها لزوماً راه به سوی سعادت نمی‌برد.
در متن ویسنی‌یک بررسی کمونیسم است و خود او هم در یادداشت ابتدای این نمایشنامه، بعد از اشاره به محاکمه قاتل‌های نازی، این سوال را مطرح می‌کند که این محاکمه چه زمانی در مورد قاتل‌های کمونیست صدق خواهد کرد؟ و در ادامه، آن چند جمله مهم را می‌نویسد که در پشت جلد ترجمه فارسی هم آمده است و تا حدود زیادی مرزهای نمایشنامه را تعیین می‌کند: «انسان بنا به ماهیت خود، اگر آرزوی ایجاد آرمان‌شهر را در سر نداشته باشد احساس خفگی می‌کند؛ اما در عمل این آرمان‌ها منجر به فاجعه می‌شود. آیا ممکن است بین این دو نهایت، حد وسطی پیدا شود؟»
نمایشنامه «چگونه تاریخچه‌ی کمونیسم را برای بیماران روانی توضیح دهیم؟» از «ماتئی ویسنی‌یک» و ترجمه ملیحه بهارلو در 109 صفحه و با بهای 10000 تومان توسط انتشارات فانوس به چاپ رسیده است.
دوشنبه ۶ آذر ۱۳۹۶ - ۱۰:۲۱
نظر شما