به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ نمایشگاه‌های استانی کتاب هرساله به همت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و همکاری ادارات‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها برگزار می‌شوند. بدون تردید برپایی نمایشگاه‌های استانی کتاب این امکان را در اختیار مردم به‌ویژه آن‌هایی که در مناطق دوردست کشور زندگی می‌کنند، می‌گذارند تا با آثار نویسندگان حوزه‌های مختلف آشنا و از تازه‌های کتاب مطلع شوند، اما نمایشگاه‌های استانی کتاب با همه فوایدی که دارند مورد نقد بسیاری از اهالی کتاب قرار گرفته‌اند. به این منظور «ایبنا» می‌کوشد در قالب سلسله گفت‌وگو با مدیران استانی، ناشران، کتابفروشان و دست‌اندرکاران برپایی این نمایشگاه‌ها، دیدگاه‌های مختلف اعم از موافقان و مخالفان برپایی این رویدادهای فرهنگی را بررسی کند.
 
همایون امیرزاده، مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این‌باره اظهار کرد: در فضایی که هنوز شبکه توزیع کتاب کشور جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده و امکان ارائه تازه‌های نشر از بازار تولید کتاب یعنی تهران، قم و چند استان محدودی که تقریبا بیش از 90 درصد سهم تولید کتاب را به خود اختصاص داده‌اند، به مناطق دور وجود ندارد (نبود سامانه و شبکه توزیع کتاب) براساس آیین‌نامه تکلیفی، چه در حوزه ارائه یارانه به مصرف‌کننده و چه با نگاه در اختیار گذاشتن تازه‌های نشر به مخاطبان در سراسر کشور، ضرورت ادامه فعالیت نمایشگاه‌های استانی کتاب بیش از پیش نمود پیدا می‌کند.
 
اِعمال سیاست‌های چندوجهی برای نمایشگاه‌های استانی کتاب

وی افزود: البته ناگفته نماند که برپایی نمایشگاه‌های استانی کتاب نسخه یکسانی برای همه مناطق کشور نیست، کما این‌که در برخی استان‌های برخوردار، برگزاری نمایشگاه کتاب باعث نگرانی و دغدغه کتابفروشی‌ها در زمینه فروش کتاب‌هایشان می‌شود. بنابراین باید با لحاظ ضرورت دسترسی آسان به تازه‌های نشر و توجه به دغدغه‌های کتابفروشان در مناطق برخوردار کشور، سیاست‌های چندوجهی درباره نمایشگاه‌های استانی کتاب اِعمال شود. یعنی در استان‌ها و مناطق دور از مرکز همچنان این نمایشگاه‌ها با قوت و با حضور ناشران حرفه‌ای و مشارکت جدی ناشران استانی ادامه پیدا کند و در مناطق برخوردار برای دغدغه‌ها و نگرانی‌های ناشران و کتابفروشان درباره زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تمهیداتی اندیشیده شود.
 
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داد: با وجود همه دیدگاه‌های مختلف مطرح شده درباره نمایشگاه‌های استانی کتاب، این موضوع یک قابلیت غیرقابل انکار است که نمایشگاه استانی کتاب همچنان به‌عنوان بزرگ‌ترین، مهمترین و پُرنفوذترین فعالیت فرهنگی هر استان محسوب می‌شود. اصرار بسیاری از استان‌ها برای ادامه‌دار بودن برپایی این نمایشگاه‌ها دقیقا از همین موضوع نشأت می‌گیرد که به بهانه ارائه تازه‌های نشر در قالب نمایشگاه‌های استانی، فضای استان و مراکز استان‌ها یک هفته با شور و نشاط فرهنگی روبه‌رو می‌شوند.
 
علاقه‌مندی استان‌ها نقش مهمی در کیفیت دارد

امیرزاده عنوان کرد: میزان علاقه‌مندی و تخصص هر استان درباره برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب می‌تواند در افزایش کیفیت، مخاطب‌شناسی و گروه‌های هدف نمایشگاه نقش‌آفرین باشد، کما‌ این‌که در بسیاری از مناطق کشور همزمان با نمایشگاه‌های استانی کتاب فعالیت‌های جنبی در این زمینه به خوبی مدیریت و برگزار می‌شوند. این استان‌ها که از ظرفیت نمایشگاه کتاب برای توجه به موضوعات اصلی نشر کشور، ایجاد شوق خواندن در مخاطبان از طریق فراهم آوردن زمینه حضور مؤلفان و ناشران در نمایشگاه‌ها استفاده می‌کنند، می‌توانند الگوهای مناسبی برای سایر مناطق کشور باشند.
 
وی با بیان این که نمایشگاه‌های استانی کتاب فرصت مناسب فرهنگی محسوب می‌شود، چراکه در فرایند برگزاری آن می‌توان به خوبی در هر استان به مسائل اصلی نشر کشور پرداخت، گفت: این سخن که اجرای طرح‌هایی مانند «کتابفروشی به وسعت ایران»، «عیدانه کتاب» یا «تابستانه کتاب» می‌توانند جایگزین نمایشگاه‌های استانی کتاب شوند، سخن غیرحرفه‌ای است، چراکه هر کدام از طرح‌های نامبرده فعالیت‌هایی با هدف‌گذاری مشخصی است. هدف از این طرح‌ها، اصلاح نظام توزیع یارانه‌های نشر کتاب و رونق بخشیدن به کتابفروشی‌ها به‌عنوان حلقه آخر نشر کشور است. بنابراین هیچ کدام از این طرح‌ها نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای شور، شوق و نشاط فرهنگی برآمده از نمایشگاه‌های استانی کتاب باشند.
 
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: نمایشگاه‌های استانی کتاب با رفع نواقص موجود، می‌توانند به‌عنوان الگوی مناسبی برای فعالیت‌های فرهنگی حول محور کتاب باشند. در طرح‌های نامبرده در بالا، به سایر وجود حوزه نشر کمتر پرداخته می‌شود، چراکه الزاما بنایی برای جایگزینی این طرح‌ها وجود نداشته است. این طرح‌ها، فعالیت‌های مربوط به معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند که با کارکردهای مربوط به خود باید اجرای آن‌ها ادامه داشته باشد.
 
حضور ناشران، تابع صرفه و صلاح است

امیرزاده درباره این‌که «چرا برخی ناشران حرفه‌ای و باسابقه از حضور در نمایشگاه‌های استانی کتاب ممانعت می‌کنند؟» گفت: حضور ناشران در نمایشگاه‌های استانی کتاب داوطلبانه است، بنابراین باید تابع صرفه و صلاح آن‌ها باشد. چنانچه زمینه‌هایی فراهم شود تا امکانات بیشتری در اختیار این ناشران قرار بگیرد، درصد کمتری انتظار تخفیف از ناشران در نمایشگاه‌ها وجود داشته باشد، امکان ارتباط‌گیری مستقیم ناشران با جامعه هدف‌شان در استان‌ها فراهم شود و احتیاط لازم برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی کتابفروشان که به‌عنوان نمایندگان دائمی ناشران در استان‌ها هستند، اِعمال شود بدون تردید بخش عمده‌ای از ناشران کشور، علاقه‌مند برای حضور در نمایشگاه‌های استانی کتاب خواهند بود.
 
وی افزود: البته ناگفته نماند طی سال‌های اخیر میزان حضور ناشران حرفه‌ای در نمایشگاه‌های استانی کتاب رشد قابل‌ اعتنایی داشته و به خوبی حضور ناشران حرفه‌ای در این نمایشگا‌ه‌ها ملموس است.
 
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داد: از طرف دیگر، این سخن که انتخاب ناشران برای حضور در نمایشگاه‌های استانی کتاب به‌صورت سلیقه‌ای انجام می‌‌شود، سخن نادرستی است، چراکه مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران طی فراخوانی از ناشران برای حضور در این رویداد فرهنگی دعوت به‌عمل می‌آورد. البته ناگفته نماند با توجه به محدودیت پذیرش همه ناشران در هر کدام از نمایشگاه‌های استانی کتاب بدون تردید بخشی از ناشران، موفق به حضور می‌‌شوند، اما سامانه طراحی‌شده در مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران به‌گونه‌ای است که اگر ناشری نتوانست در نمایشگاهی حضور داشته باشد در نمایشگاه‌های کتاب سایر استان‌ها حضور می‌یابد.
 
امیرزاده درباره شکایت اغلب مسئولان استانی با موضوع عرضه برخی کتاب‌های نامناسب و خارج از ضوابط و قوانین در نمایشگاه‌‌های استانی کتاب، گفت: کار انتخاب ناشران نمایشگاه‌های استانی کتاب را کمیته‌ای منتخب از کارشناسان مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در سطوح عالی مدیریتی و همچنین با اعلام نیاز و درخواست استان عهده‌دار هستند. بنابراین کاملا دقت می‌شود که آثار ارائه شده به نمایشگاه‌های استانی کتاب خارج از ضوابط نباشد، اما چنانچه خارج از فرایند مذکور اثری به‌صورت غیرقانونی در نمایشگاه عرضه شود، از طریق سیستم‌های نظارتی، چه استانی و چه از طرق مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و چه از سوی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برخورد لازم صورت می‌گیرد.