به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم بزرگداشت شهید‌آیت‌الله محمد حسینی بهشتی با حضور دکتر علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام هادی خامنه‌ای، رئیس پژوهشکده تاریخ اسلام، مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، حجت‌الاسلام سیدمحمود دعایی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، سیدهادی خسروشاهی، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر، سیدعلیرضا بهشتی، استاد دانشگاه تربیت مدرس، سید محمدحسن بهشتی، استاد دانشگاه، محمدحسن اصغرنیا، شاگرد ایت‌الله بهشتی، استاد سید عبدالله انوار، کتابشناس و نسخه‌شناس و دیگر چهره‌های فرهنگی چهارشنبه 20 آبان‌ماه در سالن اجتماعات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. مجری این مراسم اسماعیل آذر، شاعر بود.

کوشش آیت‌الله بهشتی در بررسی آثار اسلام‌شناسان

محقق با اشاره به اندیشه‌های سایر مذاهب از اسلام گفت: نخستین باری که با زنده‌یاد شهید بهشتی روبه‌رو شدم، در مدرسه عالی سپهسالار که اکنون شهید مطهری نامیده می‌شود حضور داشت، در آن زمان وی از اصفهان به این مدرسه آمده بود تا وارد دانشکده الهیات، معقول و منقول شود و من نیز از مشهد به تهران آمده بودم، هر دو در آن‌جا با هم دیدار کردیم. نخستین مطلبی که از ویژگی‌های شهیدبهشتی به ذهن من تداعی شد، کتاب قطوری بود که زیر بغل داشت. از وی پرسش کردم این چه کتابی است؟ وی در پاسخ من گفت: یک دایره‌المعارف اسلامی که فرنگی‌ها نوشته‌اند، تا آن زمان اسم این کتاب به گوشم نخورده بود. وی گفت ما باید بدانیم که دیگران درباره‌ اسلام چه تصوراتی دارند، بنابراین نیاز است ما این‌گونه کتاب‌ها را مطالعه کنیم.
 
وی افزود: بعدها من متوجه شدم که شهید بهشتی زبان انگلیسی را به خوبی صحبت می‌کند و این برای من بسیار شگفت‌آور بود، زیرا طلاب به زبان‌های خارجی اهمیت نمی‌دادند. در حالی که در صدر اسلام پیامبر اکرم (ص) به زید بن ثابت امر فرمودند برو و زبان سریانی و عبری بیاموزر، زیرا اگر زبان سریانی بدانی، می‌توانی با مسیحیان گفت‌وگو داشته باشی و اگر زبان عبری بدانی با یهودیان می‌توانی سخن بگویی. این مطلب را شهیدبهشتی به خوبی متوجه شده بود که باید زبان خارجی را فرا گرفت. بعدها هنگامی که وی به آلمان رفت و مسجد هامبورگ را اداره می‌کرد، با توجه به این که زبان آلمانی بسیار مشکل است، اما توانست آن‌ را به خوبی یاد بگیرد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی عنوان کرد: در زمانی که آیت‌الله بهشتی در هامبورگ اقامت داشت، من برای شرکت در کنگره بین‌المللی به شهر مون‌پلیه فرانسه که بسیاری از اسلام‌شناسان و خاورشناسان از جمله اشپولر در این کنگره بودند؛ رفتم. پروفسور اشپولر مؤلف کتاب «تاریخ مغول» در هامبورگ استاد اسلام‌شناسی بود که آثار وی به فارسی برگردانده شده است. در این کنگره، این خاورشناس به من گفت: ملا بهشتی را می‌شناسی؟ در پاسخ وی گفتم: بله به خوبی می‌شناسم و با وی دوست و هم‌دوره بودم. گفت: بهشتی زمانی که به آلمان آمد حتی یک کلمه آلمانی نمی‌دانست، اما اکنون به این زبان در مسائل فلسفی و کلامی سخنرانی می‌کند.
 
دست‌های تحریف کننده گزارش‌های تاریخی

علیرضا بهشتی، سخنران بعدی این مراسم با مقاله «بررسی روش‌های تواندیشی دینی در دیدگاه شهید بهشتی» گفت: در سنت، چه حديث و چه گزارش تاريخي، دست‌هاى تحريف‌كننده فراوانى وجود داشته و عده زيادى از صاحبان آراء و افكار غير اسلامى يا ضد اسلامى در ادوار مختلف تلاش کردند با جعل حديث يا گزارش تاريخى آراء و افكار غير اسلامى يا ضد اسلامى خود را به نام اسلام جا زنند. به ویژه نقش عجيب مردان و زنان پر اطلاعى كه در قلبشان به اسلام ايمان نياورده بودند، اما بر حسب ظاهر، مسلمان و گاهى مسلمان زاهد و با تقوا شمرده می‌شدند، قابل توجه است؛ چه از يهود و چه از مليت‌هاى ديگر از قبيل ايرانيان زردشتى، مسيحيان و به ویژه مسيحيان بلاد روم شرقى و مصر و نقش بوميان ديگر سرزمين‌ها كه نه زردشتى بودند و نه مسيحى. به اين تحريفات بايد توجه كامل داشت.
 
وی ادامه داد: يك بررسى عادى، نفوذ فرهنگ‌هاى بيگانه، از فرهنگ هندى و چينى گرفته تا فرهنگ ايران، روم، يونان، مصر و حتى فرهنگ عهد جاهليت عربى را در آن‌چه امروز به نام مجموعه‌‏هاى حديث و تاريخ اسلام در دست است به خوبى مشخص می‌‏كند. درباره احاديث عهد امويان، به‌ویژه عهد معاويه، به كوششى كه آنها از راه جعل حديث و خريدن شخصيت‌هاى حديث‌ساز براى توجيه انحرافات خود می‌‏كردند، بايد توجه فراوان داشت. در دوره عباسيان، علاوه بر نفوذ فرهنگ‌هاى غيراسلامى به كوشش عباسيان براى بيشتر لجن‌مال كردن بنى‌اميه و ستايش از بنى‌هاشم به ویژه عباس و خاندانش بايد توجه كرد. در آن بخش از دوره عباسى كه معاصر فاطميان است به بعد، بايد به آثار نفوذ مذهب باطنى توجه كرد و در دوره‌‏هاى پس از سقوط عباسيان در بغداد و به ویژه پس از انقراض بقيةالسيف آنها در مصر و تسلط سه‌گانه عثمانيان، صفويان و مغولان بر مجموع بلاد اسلامى آن روز، به كشمكش‌هاى اينان و آثارى كه روى سنت و حديث گذارده بايد بررسى شوند.
 
استاد دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: در احاديث شيعه نيز علاوه بر جهات مزبور بايد به تأثيرات مختلف نهضت‌هاى علويان و مذاهب غيراسلامى يا ضد اسلامى كه به خود نقاب تشيع زده و در كتاب «فرق‌‏الشيعه» منسوب به نوبختى و «ملل و نحل» شهرستانى و كتب ديگر برشمرده شده و مخصوصا نقش حكومت‌هايى كه به نام شيعه روى كار آمده، بايد توجه شود.

نقش عمده بهشتی در تدوین قانون اساسی و مدیریت مجلس خبرگان

سیدهادی خامنه‌ای در ادامه این مراسم گفت: در درجه نخست می‌توان گفت آیت‌الله بهشتی قطعا با توجه به فضائل و مکارمی که گفته شده، یکی از انسان‌های استثنایی بود. در جامعه علمی، فرهنگی، سیاسی، حوزوی و دانشگاهی بسیار نادر بود. وی در قم تحصیل کرد و در آن زمان یکی از فضلای درجه اول حوزه علمیه قم در دهه 1330 بود. وی شاگرد آیت‌الله بروجردی، امام (ره) و آیت‌الله محقق داماد و برخی دیگر بود. از خیل شاگردان این استادان تنها دو نفر باقی مانده‌اند، آیت‌الله موسوی اردبیلی و آیت‌الله شبیری زنجانی. شهیدبهشتی از همان نخست پس از فراگیری علوم حوزوی برای ترویج اسلام در میان جوانان به دانشگاه نزدیک شد و با آنها ارتباط برقرار و بعدها در قم و تهران، مدارسی به سبک جدید برای آموزش جوانان دایر کرد.
 
رئیس پژوهشکده تاریخ اسلام اظهار کرد: شهید بهشتی در فعالیت‌های سال 56 و 57 بسیار فعال و تاثیرگذار بود. با استراتژی بسیار قوی در آن زمان برخی امور انقلاب را مدیریت و در تحصن علما در دانشگاه تهران نقش اساسی ایفا کرد و تا پیروزی انقلاب نقش مدیریتی وی در همه صحنه‌ها بارز بود. نقش عمده‌ای در تدوین قانون اساسی و مدیریت مجلس خبرگان قانون اساسی داشت. با وجود این‌که از نقش و مقامی در حد یک مرجع تقلید برخوردار بود، اما از مباحثه و گفت‌وگو با گروهک‌ها ابایی نداشت و بدون پروا و ملاحظه در جلسه‌های مناظره با آنها شرکت می‌کرد.
 
جزوه‌های آموزشی که از هامبورگ به قم فرستاده شد

حجت‌الاسلام دعایی در بخش دیگری از این بزرگداشت گفت: در سال‌های نخستی که آیت‌الله بهشتی در مرکز اسلامی هامبورگ مسئولیت داشت، نمونه‌ای از فعالیت‌های خود را به صورت جزوه‌های آموزشی تدارک دیده بود که برای ملاحظه و اظهارنظر مراجع تقلید به ایران فرستاده بود. به نوعی این جزوه‌ها یک نوع گزارش کار بود که وی می‌خواست به اطلاع مراجع رسانده شود. یک روز جلال‌الدین فارسی که فعالیت‌های دانشگاهی داشت، به قم آمد و جزوه‌هایی را به من داد و گفت آیت‌الله بهشتی از شما خواسته تا این جزوه‌ها را به آقای گلپایگانی بدهید.
 
مدیرمسئول روزنامه اطلاعات درباره ملاقات با آیت‌الله گلپایگانی در قم بیان کرد: بنده یک شب در تابستان به منزل وی رفتم، آیت‌الله گلپایگانی در حیاط منزل نشسته بود که خدمت رسیدم و جزوه‌ها را تقدیم و پیغام آیت‌الله بهشتی را بازگو کردم. همچنین به وی گفتم شما این جزوه‌ها را مشاهده کنید و اگر نقصی در آن هست، بفرمایید تا اصلاح شود. وی کتاب‌ها را گرفت و گفت از آیت‌الله بهشتی بابت داورهایی که برای بیمارستان [آیت‌الله گلپایگانی در قم] فرستاد، تشکر کنید. داروهایی که وی برای ما فرستاد بسیار به موقع و به‌جا بود.

آیت‌الله بهشتی تابو مدرسه نرفتن در قم را شکست!

خسروشاهی، یکی دیگر از سخنرانان این مراسم گفت: من در سال 1332 که به قم رفتم، آیت‌الله بهشتی را با یکی از استادان حوزه علمیه قم دیدم. با توجه به کنجکاوی که داشتم در مجالس بزرگان شرکت می‌کردم، مجالسی که در منزل امام موسی صدر با حضور آیت‌الله بهشتی و برخی دیگر از علما تشکیل می‌شد. در این مجالس با وی آشنا شدم. بهشتی با توجه به حضورش در حوزه علمیه یک ویژگی اصلی داشت و آن علاقه به کار تشکیلاتی بود. وی از آن مبارزانی نبود که تنها به مبارزه فردی اکتفا کند، یک تحقیق و پژوهشی را به تنهایی انجام دهد و آن را به صورت کتاب یا ترجمه دربیاورد. با این وجود وی طرح‌های بسیاری داشت که در آن زمان همه آنها انجام نشد، اما در زمانی که در بسیاری از شهرهای ایران، مدرسه رفتن رواج پیدا نکرده بود، وی در قم این تابو را شکست و مدارسی به سبک جدید برای تعلیم و تربیت فرزندان طلاب و علما دایر کرد.

در این مراسم همچنین اصغرنیا به بیان خاطراتی از استادش، شهید بهشتی پرداخت. ضمن اینکه فیلمی از زندگی این شهید برای حضار پخش شد و در پایان دکتر محقق لوح یادبودی را از طرف انجمن به دختر شهید بهشتی اهدا کرد.