جایگاه ادبیات مذهبی در کتابهای کودک و نوجوان/2
محمود پوروهاب: ادبیات مذهبی کودکان گرفتار کتابسازی است
محمود پوروهاب، شاعر و نویسنده کتابهای کودک و نوجوان، معتقد است بزرگترین آسیبی که ادبیات دینی ما را تهدید میکند این است که تکراریگویی و کلیشهگویی در آن زیاد است و به دلیل سفارشی شدن این نوع ادبی، نویسندگان به کتابسازی روی آوردهاند.
این شاعر و نویسنده کتابهای کودک و نوجوان ادامه داد: نوشتن داستان یا سرودن شعر به عنوان ابزاری هنری میتواند تاثیر زیادی در انتقال مفاهیم به مخاطبان داشته باشد. بر همین اساس باید موضوعاتی انتخاب شود که هم آموزنده باشد و هم بتواند بر افکار بچهها تاثیر بگذارد. هرکسی در هر شغلی که دارد با روش خودش به موضوعات مذهبی میپردازد، کار نویسنده هم این است که با زبان هنر این نکات و آموزهها را به بچهها منتقل کند.
وی اضافه کرد: به نظر من در ادبیات کودکان و نوجوان، مخصوصا شعر، توجه زیادی به موضوعات مذهبی شده است. بسیاری از شاعران ما سعی کردهاند در قالب اشعار مختلف بچهها را با مضامین دینی و مذهبی آشنا کنند؛ به عنوان مثال چندی پیش در کتابی با عنوان «نسیم و قاصدک» اشعار شعرای مختلف با موضوعات متفاوتی مانند زیارت، نماز، خدا، روزه، مدح اهلبیت و ... را جمعآوری و منتشر کردم تا مخاطبان بتوانند به منبع کلیتری از این اشعار دسترسی داشته باشند.
پوروهاب در ادامه با بیان اینکه بخش اعظم شعر کودک و نوجوان ما را شعرهای آیینی تشکیل میدهد، گفت: بعضی از این اشعار بسیار قویاند و بعضی ضعیفتر. البته در حوزه داستان کودک و نوجوان هم در حال حاضر نویسندگان آیینی شناخته شده زیادی داریم.
وی در ادامه به پایین بودن کیفیت آثار تولیدی اشاره کرد و گفت: با نگاهی به آثار تولیدی مذهبی برای کودکان میبینیم که کمیت آنها بسیار بالا است اما متاسفانه کیفیتها آنطور که باید نیست و از بین 50 کتاب شعر و داستان مذهبی به زحمت میتوان 10 کتاب خوب یا قابل قبول برای بچهها انتخاب کرد. البته این مساله مختص به کودکان و نوجوانان نیست در حوزه بزرگسال هم همینطور است و از بین صدها شعر و داستانی که تولید میشود تنها تعداد محدودی از آنها مطلوب است.
پوروهاب در ادامه درباره انتقال مفاهیم بر اساس مستندات واقعی گفت: در شعر به دلیل اینکه با کلیات سر و کار داریم خیلی به دنبال این نیستیم که مطالب یک واقعه تاریخی را به کودک انتقال دهیم اما در داستان مذهبی به دلیل اینکه هم باید جنبه هنری مطلب حفظ شود و هم جنبه تاریخی آن، بنابراین اطلاعات باید براساس سندی ارایه شود که هم محکم و دور از خرافه باشد و هم برای بچهها باورپذیر باشد.
این نویسنده همچنین یادآوری کرد: بزرگترین آسیب و ضعفی که ادبیات دینی ما را تهدید میکند این است که تکراریگویی و کلیشهگویی در آن زیاد است. اغلب نویسندگان و شاعران ما یا نگاه تازه و نویی به کار ندارند یا از موضوعات، فرم و قالب تکراری استفاده میکنند. درحالی که زاویه دید، نگاه، قالب، فرم و مضمونی که ارایه میدهیم باید تازه و نو باشد تا بتواند مخاطب را جذب کند.
پوروهاب گفت: در حال حاضر به خاطر جَویی که ایجاد شده است اغلب ناشران میخواهند آثاری با مضامین چهارده معصوم و مذهبی تولید کنند و بیش از حد روی این مساله سرمایهگذاری کرده و به سمت کتابسازی پیش رفتهاند. در نتیجه به نویسندگان و شاعران مختلف سفارش کار میدهند. اغلب این نویسندگان و شاعران هم به جای مراجعه به اسناد معتبر از مطالب سایرین الگوبرداری کردهاند، اگر حرفی هم برای گفتن داشتهاند، نتوانستهاند آن را با زبان، نگاه و فرم تازهای به مخاطبان ارایه دهند. این مساله سبب تولید آثارتکراری شده است که همه یک روایت خطی را دنبال میکنند.
محمود پوروهاب در سال 1340 در شهرستان رودسر به دنيا آمد. وی حدود 20 سال است كه در حوزه ادبيات كودك و نوجوان فعالیت ميكند. حاصل اين سالها بیش از 50 كتاب شعر، داستان، زندگينامه، تحقيق و بررسي و حدود 100 مقاله پژوهشي و نقد است. او مسئول شعر ماهنامههای سلام بچهها و پوپك و همينطور كارشناس ادبي مجله باران است. از جمله آثار او میتوان به «پير چنگی» و «پر از بوي گلابی» و مجموعه شعر «تو با ما قدم میزنی» اشاره کرد.
نظر شما