خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- پس از آن‌که فرمانده معظم کل قوا در سال 1387 براساس نیاز کشور دستور تشکیل قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) ارتش جمهوری اسلامی ایران را به صورت مستقل از نیروی هوایی ارتش صادر فرمودند، نیاز به تاسیس یک دانشگاه برای تربیت نیروهای فنی و تخصصی در حوزه‌های مختلف پدافند هوایی احساس شد. اهمیتی که ایجاب کرد پدافند هوایی از دل نیروی هوایی جدا شود، تغییر شرایط جامعه و تهدیدات منطقه‌ای بود. مطابق نظر فرمانده کل قوا، امروز پاسخ‌دادن به این تهدیداتِ رشدیافته، ساختار سازمانی مستقلی نیاز داشت. رشد تکنولوژیکی تهدید و نیاز به تناسب آرایش تهدیدات دفاعی بر ضرورت مستقل‌شدن فعالیت پدافند هوایی می‌افزود. اهمیت نیازهای یاد شده همچنین نیروی متخصص ویژه‌ای را در حوزه‌های مدیریتی و فرماندهی، فنی و تعمیراتی، جمع‌آوری‌ـ اطلاعاتی و حوزه‌های ارتباطی می‌طلبید. مجموعه این جهت‌گیری‌ها بود که سبب تأسیس دانشگاه پدافند هوایی شد. دستور تاسیس دانشگاه پدافند هوایی در فروردین 92 از سوی فرماندهی معظم کل قوا، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ابلاغ شد و امروز یکم مهرماه 1392 نخستین گروه از دانشجویان ویژه پدافند هوایی در دانشگاه پدافند خاتم‌الانبیاء(ص) آموزش خود را آغاز خواهند کرد.

ایبنا به همین مناسبت با امیر سرتیپ علیرضا الهامی، فرمانده دانشگاه پدافند خاتم‌الانبیاء‌(ص) آجا به گفت‌و گو پرداخته است.

به عنوان نخستین پرسش، بفرمایید که پدافند هوایی چه مسوولیت ویژه‌ای را در حیطه‌ی وظایف کاری خود احساس می‌کند؟
ما مسوول حراست و صیانت از مرزها و تمامی فضای کشور هستیم. کنترل تمام مرزهای هوایی کشور و برقراری امنیت تمام پروازهای داخلی اعم از Medium/ Low Level /High Level برعهده‌ پدافند هوایی است. در واقع هیچ پرواز سبک، فوق سبک، متوسط و سنگین در کشور انجام نمی‌شود، مگر با کسب اجازه از شبکهی یک‌پارچه پدافند هوایی. هیچ پروازی به هر دلیل، شخصی یا غیرشخصی، نظامی یا غیرنظامی و خارجی یا داخلی از مرزهای ما وارد و خارج نمی‌شوند مگر با نظارت پدافند هوایی ارتش. هیچ سازمان دارای پرنده‌ای اجازه پروازدادن پرنده خود را بدون کسب اجازه از پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ندارد. این وظیفه سنگین، انسان‌های ویژه‌ای را می‌طلبد و تربیت این انسان‌های ویژه باید در مرکزی خاص صورت بگیرد.

چه دورنمایی برای دانشگاه  در نظر گرفته‌اید؟
تصمیم داریم این مرکز را به قطب دانش پدافند هوایی در کل منطقه (خاورمیانه) تبدیل کنیم تا هرکدام از کشورهای دوست، همسایه و برادر جمهوری اسلامی ایران افسران نیروی پدافند هوایی خود را برای آموزش به این مرکز اعزام کنند. هدف دیگر دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) راه‌اندازی مقاطع بالاتر از سطح کارشناسی در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. اکنون بخشی از کار آغاز شده است. امکان‌سنجی و بررسی‌های نظری در این زمینه در حال انجام است و در حال رایزنی با ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستیم. با راه‌اندازی این مقاطع علاوه بر دانشجویان همین دانشگاه دانش آموختگان دیگر دانشگاه‌ها هم می‌توانند در این مقاطع تحصیل کنند.

از ظرفیت‌ واحدهای پژوهشی نیروی هوایی و سایر نیروهای نظامی چه بهره‌ای برای تأمین منابع بُرده‌اید؟
بیشتر مأموریت‌های پدافند هوایی با نیروی هوایی گره خورده است و امکان ندارد نیروی هوایی مأموریتی را بدون کمک از مبادی کنترل زمینی پدافند هوایی انجام دهد. بنابراین طبیعی است که منابع درسی و بخشی از روش‌های آموزشی ما شبیه به شیوه‌ آموزشی دانشگاه شهید ستاری باشد. این دانشگاه (دانشگاه شهید ستاری) در حدود 24 سال گذشته رشد مناسبی داشته و نیروی بسیار خوبی تربیت کرده است. از آنجایی که دانشگاه هوایی ستاری تجربه‌ بسیار خوبی محسوب می‌شود، کوشیدیم که تجربه‌های مثبت این دانشگاه را در اساسنامه، تأمین منابع و تنظیم برنامه‌های آموزشی پدافند هوایی بگنجانم. از سوی دیگر، بررسی‌‌های میدانی را نیز نادیده نگرفتیم. در این بررسی‌ها به دانشی توجه داشته‌ایم که یک افسر نیروی پدافند هوایی در صحنه‌ی نبرد و دیگر حوزه‌های فعالیتی نیازمند آموختن است.

تقریباً 10 گروه تخصصی و علمی با مشارکت دانشگاه‌های معتبر کشور از جمله دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، تربیت مدرس، شریف، علامه، امام حسین(ع)، علوم نظامی نیروی انتظامی و دانشگاه ارتش جمهوری اسلامی ایران، جلسات پرسش و پاسخ ترتیب دادند و رایزنی‌های را برای تدوین اساسنامه‌ای پویا و متناسب با نیاز علمی و دانش دانگشاه پدافند هوایی کشور به انجام رساندند. روند تدوین منابع درس نیز با این سوال پیش رفت که یک مرکز دانش‌بنیان که هم‌تراز سایر دانشگاه‌های برتر کشورمان باشد، به چه محتوایی نیاز دارند؟ این منابع دریافت و با محتوای آموزشی دانشگاه‌های افسری ارتش مانند امام‌علی نیروی زمینی، دانشگاه علوم هوایی شهید ستاری مقایسه شد و نتایج حاصل آن با نیاز دانشجوی پدافند هوایی تطبیق داده شود. در نهایت منابع درسی دانشگاه شکل گرفت.

این دانشگاه در چه رشته‌هایی دانشجو تربیت خواهد کرد؟
کوشیدیم پایه‌ علمی دانشجویان را برای دریافت دانش تخصصی ارتقا دهیم. افسر پدافند هوایی در حوزه‌ تعمیر و نگهداری رادار، نیازمند داشتن پایه‌های علمی قوی در زمینه‌های مغناطیس، میدان، امواج و رادار و آنتن و به طور کل علم الکترونیکی است. اگر افسر پدافند هوایی بخواهد در زمینه‌ ارتباط پدافند هوایی کار کند، باید پایه‌ مناسبی در زمینه‌ مهندسی مخابرات داشته باشد که تمام موارد این‌چنینی در سرفصل‌های دانشگاه دیده شده است. این موضوع در سه دانشکده‌های «فرماندهی و کنترل»، «مهندسی برق» و «مهندسی مکانیک» دنبال شده است.

در «دانشکده فرماندهی کنترل» که نام آن براساس مصوبه «مهندسی تکنولوژی فرماندهی هوایی» سه گرایش عمیلیات موشک، کنترل شکاری، اطلاعات عملیات تربیت می‌کنیم. در هر سه گرایش یاد شده منابع علمی لازم برای تربیت مهندسی با پایه‌ علمی مناسب دیده شده است. سرفصل‌های پایه مانند فیزیک، ریاضی، معادلات دیفرانسیل، رادار و الکترونیک برای تقویت بنیه‌ علمی مناسب دانشجو لحاظ شده است.

در «دانشکده مهندسی برق» گرایش‌های کامپیوتر، جنگال (جنگ الکترونیکی)، مخابرات و الکترونیک تربیت می‌شوند و «دانشکده‌ مکانیک» به آموزش دانشجویان در زمینه مکاترونیک و الکترومکانیک خواهیم پرداخت تا پس از گذراندن پایه‌های علمی درس‌های تخصصی پدافند هوایی قابل آموزش باشند.

در تدوین منابع آموزشی آیا از تجربه‌های دفاع مقدس نیز بهره برده‌اید؟
بله. از تجربه‌های استادان حاضر در دوران دفاع‌مقدس استفاده شده است. این تجربه‌ها در زمینه‌ نحوه فرماندهی صحنه نبرد و دیگر زمینه‌های راهبردی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در حقیقت منابع درسی این دانشگاه تلفیقی از انتظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تجربه‌های حاصل از دفاع مقدس است. علاوه بر این تجربه‌های استادان دفاع مقدس در قالب‌های مختلف ارایه‌ی سخنرانی، همایش‌های و کلاس‌های تحقیقی ـ پژوهشی نیز استفاده خواهد شد تا دانشجویان با الزامات صحنه‌ی نبرد آشنا شوند. تجربه‌های استادان دفاع مقدس که در قالب سرفصل ارایه می‌شوند حاصل مصاحبه‌ها و برگزاری جلسه‌های هم‌اندیشی با این فرماندهان دوران جنگ تحمیلی است. بر این اساس، دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) نیروهایی را تربیت خواهد کرد که با داشتن بنیه علمی مناسب، روحیه‌ سلحشوری را در کسوت سربازی برای انجام وظیفه در صحنه نبرد داشته باشند.

جایگاه علمی پدافند هوایی اکنون در منطقه (خاورمیانه) چیست و تا چند سال دیگر پیش‌بینی می‌کنید که بتوانیم دانشجویان خارجی را نیز آموزش دهیم؟
اکنون در کشورمان رادارهایی با دانش بومی می‌سازیم. سامانه‌های موشکی مستقل از سامانه‌های موجود در دنیا و با دانش و تکنولوژی و قطعات کاملاً بومی می‌سازیم. تمامی این موارد با تجمیع پتانسیل‌های موجود در کشور از دانشگاه‌های معتبر کشور، تجربه‌های حاصل از دفاع مقدس و توانمندی موجود در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح فراهم آمده است. این سه بازو ما را در جایگاهی قرار داده‌اند که جمهوری اسلامی ایران، صاحب بِرَند مستقلی از یک رادار ویژه‌ باشد که در دنیا بی‌نظیر است. اکنون دارای سامانه موشکی‌ای هستیم که متکی بر دانش داخلی و بدون بهره‌گیری از هرگونه مشورت با کشورهای خارجی ساخته شده است. زمانی که خودمان چنین سامانه‌هایی می‌سازیم، پُرواضح است که با اقتدار تمامی سامانه‌های موجود را نیز نگهداری می‌کنیم در بحث تعمیرات و نگهداری و آماده به کار نگه داشتن سامانه‌های مختلف پدافند هوایی از جمله سامانه‌های راداری، موشکی و توپخانه‌ای، اطلاعاتی و ارتباطی به هیچ عنوان نیازی به کمک هیچ کشور خارجی نداریم. دانشگاه پدافند هوایی اکنون در ابتدای راه قرار دارد. از اول مهرماه 92 نخستین دانشجویان وارد دانشگاه شده‌اند. تصمیم داریم که زیر ساخت‌ها را به گونه‌ای مورد بهره‌برداری قرار دهیم که در کوتاه‌ترین زمان بتوانیم دانشجویان خارجی را نیز پذیرش کنیم. شاید نتوان پیش‌بینی دقیقی کرد، اما هدف‌گذاری ما رسیدن به چنین نقطه‌ای است.

به نظر می‌رسد گونه‌ ادبی خاطره، گونه‌ مناسبی برای انتقال تجربه‌های دفاع مقدس به دانشجویان باشد. دانشگاه خاتم الانبیاء(ص) از چنین ظرفیتی چگونه بهره خواهد برد؟
در ارتش جمهوری ایران، یکی از فعالیت‌هایی که به صورت ساماندهی شده در حال انجام است، بهره‌مندی از همین خاطره‌ها و تجربه‌های دوران دفاع‌مقدس در قالب هیأت معارف جنگ شهید صیاد است که از سوی شهید سپهبد صیاد شیرازی بنیانگذاری شد. این هیأت هر سال تمامی دانشجویان دانشگاه‌های افسری ارتش را با برنامه‌ریزی مدون و کیفی، به صورت میدانی و به مدت یک هفته تا ده روز با عملیات‌های سال‌های دفاع‌مقدس آشنا می‌کند. بازخوانی و تحلیل این خاطره‌ها به صورت عملی و مستند از سوی فرماندهان پیشکسوتان دفاع مقدس در قالب این طرح انجام می‌گیرد.

البته بحث بهره‌گیری از نگارش و بهره‌مندی از خاطرات مکتوب نیز پیشنهاد خوبی است و از اهداف ما محسوب می‌شود. این موضوعی است که نه تنها در کشور ما بلکه در بسیاری از کشورهایی که جایگاه مناسبی در حوزه‌ی دفاع دارند، دنبال می‌شود. بسیاری از کشورهای قدرتمند پیشکسوتان خود را به نگارش خاطرات و دانشجویانشان را به مطالعه این خاطره‌ها ملزم کرده‌اند. دانشگاه پدافند هوایی در ضمن تمام فصول درسی که ارایه می‌کند در نظر دارد نگارش خاطرات و بهره‌گیری از آن‌ها را نظام‌مند کند. به این مفهوم که دانشجویان را ملزم به مطالعه خاطرات پیشکسوتان دفاع مقدس، سپس خلاصه‌نگاری از این خاطرات و ارایه آن‌ها در محل خدمت می‌کنیم. تا پیش از فارغ‌التحصیل‌ شدن نخستین گروه دانشجویان دانشگاه، چنین قانونی را مصوب و اجرایی خواهیم کرد.

از نظر کتابخانه‌ای چه تمهیداتی پیش‌بینی کرده‌اید؟
همزمان با ورود نخستین گروه از دانشجویان، کتابخانه‌ علمی تخصصی دانشگاه هم راه‌اندازی خواهد شد. این فرصت مطالعاتی از اولویت‌های تأسیس دانشگاه بود و از استادان دانشگاه خواسته‌ایم که نسبت به مطالعات جانبی تخصصی دانشجویان بسیار سختگیر باشند تا بنیه علمی مناسبی را ایجاد کنیم. این کتابخانه تخصصی به همراه کتابخانه‌ عمومی که از سوی معاونت عقیدتی سیاسی دانشگاه راه‌اندازی می‌شود، در هفته‌ کتاب جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی افتتاح خواهد شد. همچنین دانشگاه در نظر دارد برای بهره‌مندی دانشجویان از فضای مجازی مرکز اطلاع‌رسانی ویژه نیز راه‌اندازی کند.

صحبت نهایی شما...
از خبرگزاری کتاب ایران سپاسگزارم که به دانشگاه تازه تاسیس اهمیت داد و این دانشگاه را به پویندگان علم و دانش معرفی کرد. بنا داریم این دانشگاه را به قطب علمی دانش پدافند هوایی در منطقه تبدیل کنیم. براساس فرموده فرمانده کل‌قوا مبنی بر اولویت داشتن پدافند هوایی کوشیدیم با نخبگان حاضر در ارتش شرایط خوبی را برای ادامه‌ تحصیل فرزندان برومند این مرز و بوم فراهم کنیم. علاقه‌مندان به حوزه‌های مدیریتی، علمی ـ تخصصی و فنی، اطلاعاتی، روحیه‌ سلحشوری و رزمی فرصت خوبی در این دانشگاه در اختیار خواهند داشت.

ایبنا هم در راستای بازتاب فعالیت‌های پژوهشی و انتشاراتی، دانشگاه پدافند هوایی را همراهی خواهد کرد.

به موازات تلاش‌ها برای راه‌اندازی هرچه سریع‌تر کتابخانه عمومی دانشگاه پدافند هوایی، تلاش‌هایی برای انتشار آثار علمی صورت گرفته است که در نخستین فرصت با همکاری مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پدافند این آثار منتشر خواهند شد و اخبار آن در اختیار ایبنا قرار خواهد گرفت.