شعر فارسی از سده سوم هجری تا قرن ششم، پیچ و خم‌های بسیاری را پشت سر نهاد و شاعران با ابداعیات بدیع و خیال‌انگیز بر بالیدن درخت‌ طوبای ادب افزودند و آن را تناور ساختند؛ اما در اواخر قرن پنجم و سدة ششم، این درخت میوه‌های دیگر به بار آورد و خیال‌انگیزی محض، جای خود را به تفنّن و روی آوردن به دانش‌های روز داد و اصطلاحات گوناگون در زاده قریحه شاعران نمایان شد.
توجه به باورهای دینی، به ویژه روی‌آوردن به قرآن کریم و علوم قرآنی و معارف اسلامی و داستان‌های پیامبران و قصه‌های دیگر قرآن مجید بارگاهی دیگر بر کاخ باشکوه ادب افزود و راه‌ یافتن تصوف و عرفان اط طریق خانقاه‌ها و تعلیمات عارفان و صوفیانِ بزرگ، خیمه‌ای دیگر در کنار آن زد. کشاکش‌های متکلمان و فلاسفه اسلامی و پیروان اهل سنت با معتزله و معتقدان به حکمت مشایی، دری دیگر بر این کاخ باز کرد و رواج دانش نجوم و به ویژه احکام نجوم، راهی صعب‌العبور بر این کوشک با عظمت ایجاد کرد و حتی طب سنتی و خرافات عامیانه پزشکی به همراه علوم دیگر در ادب فارسی جای مناسب یافت.

صفحه 71/ خاقانی/ دکتر عباس ماهیار/ انتشارات خانه کتاب/ چاپ اول/ سال 1391/ 148 صفحه/ 3700 تومان