علیرضا مقدسی، استاد دانشگاه امام رضا(ع) مشهد درباره وضعیت رشته فناوری اطلاعات به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: این رشته سابقه چندانی در کشور ندارد و در دو گرایش مدیریت فناوری اطلاعات و مهندسی فناوری اطلاعات در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود.
نویسنده کتاب «مبانی فناوری اطلاعات» که یکی از نخستین دانشجویان این رشته در کشور بوده درباره تغییرات رشته فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر گفت: از حدود 10 سال پیش تاکنون مراکز آموزشی زیادی این رشته را ارایه کرده‌اند، با این حال، رشد کیفی رشته فناوری اطلاعات در سال‌های ابتدایی آن، نسبت به سال‌های اخیر بیشتر بوده است.
به عقیده مقدسی، رویکرد حاکم بر کشور بر سیاستگذاری «آی‌تی محور» نیست و رشد سال‌های ابتدایی در این رشته به تدریج به افول تبدیل شده است.
وی درباره این موضوع گفت: پذیرش دانشجویان نسبت به سال‌های گذشته 10 برابر شده ولی رشد و توسعه کمی اگر با رشد کیفی همراه نباشد فایده‌ای نخواهد داشت. برخی مراکز آموزشی با این‌که ابتدایی‌ترین زیرساخت‌های لازم را ندارند به تدریس رشته فناوری اطلاعات مشغولند و مصوب کردن این رشته در چنین دانشگاه‌هایی به دلیل ظرفیت آن‌ها در رشته کامپیوتر یا ارتباطات بوده در حالی‌که قوی بودن در این رشته‌ها به معنای توانایی تدریس رشته فناوری اطلاعات نیست.
نویسنده کتاب «تحلیل و طراحی سیستم» آینده این رشته را در حالت انتزاعی آن مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: درس‌های رشته فناوری اطلاعات یک ویژگی مثبت دارند و آن پویا بودن مسایل مربوط به آن‌هاست؛ از این رو با یک منبع درسی مشخص نمی‌توان تولید علم کرد و عمر منابع رشته فناوری اطلاعات به نسبت سایر رشته‌های دانشگاهی بسیار کوتاه و حدود پنج سال است.
عضو هیات علمی دانشگاه امام رضا(ع) مشهد، به‌روز شدن منابع را مسبب کارآمد شدن رشته فناوری اطلاعات دانست و گفت: یکی از دلایلی که انگیزه مولفان کشور را نسبت به انتشار کتاب در این رشته کم‌رنگ می‌کند همین تغییرات سریع مفاهیم است و این موضوع سرمایه‌گذاری در این بخش را پرخطر می‌کند. برای مثال یک ناشر در شهرستانی مانند مشهد هنگام چاپ کتابی در حوزه فناوری اطلاعات به این فکر می‌کند که تا چند سال می‌تواند این اثر را به فروش برساند و چه مدت بعد چنین کتابی دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
به گفته دکتر مقدسی، در مجموع منابع موجود در کشور در این رشته وضعیت متوسطی دارند اما در کتاب‌هایی که در بین سرفصل‌های وزارت علوم آمده‌اند این وضعیت از حد متوسط پایین‌تر است. وی دلیل این کمبود را انتشار بسیاری از منابع اصلی در فضای مجازی دانست و افزود: امروزه اکثر منابع مهم در فضای مجازی منتشر می‌شوند و اغلب استادان هم برای تدریس در دانشگاه‌ها، به این منابع رجوع می‌کنند و تعداد کتاب‌های چاپی مهم، کاهش یافته است.
مقدسی مطالعه کتاب‌های مهم حوزه فناوری اطلاعات را به زبان اصلی برای دانشجو بسیار مفید دانست و گفت: زبان رشته فناوری اطلاعات، زبان انگلیسی است و باید به زبان اصلی این رشته را فرابگیریم. در حقیقت یادگیری مفاهیم این رشته به زبان انگلیسی را باید به عنوان فرصت و قوت در نظر بگیریم و به این نکته توجه کنیم که بسیاری از واژگان تخصصي این رشته را نمی‌توان ترجمه کرد. دانشجو باید با این اصطلاحات آشنا شود و این رویکرد در نهایت به نفع رشته فناوری اطلاعات خواهد بود و فرصتی برای آشنایی حقیقی با این رشته فراهم می‌کند.
نویسنده کتاب «دولت الکترونیک؛ بازآفرینی دولت در عصر اطلاعات» کاربردی شدن این رشته در دانشگاه‌ها را فقط منوط به منابع درسی آن ندانست و درباره این موضوع چنین توضیح داد: در اغلب رشته‌ها همین شرایط حاکم است. برای مثال یک دانشجوی رشته پزشکی هم با مطالعه بهترین منبع درسی این رشته نمی‌تواند جراحی کند و نیازمند تجربه و مشاهداتی است. علم فناوری اطلاعات هم همین ویژگی را دارد و منبع معتبر و قوی یکی از چند موردی است که باید در اختیار دانشجو قرار بگیرد.
وی کاربردی شدن این رشته را نیازمند آزمایشگاه‌ها، زیرساخت‌ها و تجهیزات مربوط به این رشته دانست و گفت: تشکیل کارگاه‌های مختلف در محیط دانشگاهی و ارایه خدمات به دانشجویان بیش از منابع اهمیت دارند و متاسفانه همه دانشگاه‌ها چنین امکاناتی را در اختیار ندارند.
این استاد دانشگاه، نبود منابع تخصصی را یکی از ضعف‌های موجود دانست و گفت: برای مثال برای موضوع «مدیریت کنترل پروژه» کتاب‌های زیادی چاپ شده اما در مبحث «مدیریت کنترل پروژه فناوری اطلاعات» هنوز منبع مشخصی نداریم و انتشار چنین کتابی می‌تواند کمک زیادی به این رشته بکند.
وی که اثری درباره این موضوع نوشته افزود: من کتابی درباره این موضوع نوشته‌ام اما نمی‌توانم ناشری برای آن پیدا کنم زیرا ناشران جرات ندارند سراغ کتاب‌هایی بروند که تغییر علم در آن‌ها بسیار زیاد است.
به گفته مقدسی، انتشار کتاب‌های الکترونیکی در کشور می‌تواند مشکل‌گشا باشد اما به دلیل نبود قانون حق مولف و حقوق مالکیت معنوی این امکان در در کشور فراهم نیست.
وی در اين‌باره توضيح داد: به دلیل مطرح بودن چنین مسایلی، نشر کتاب الکترونیک در کشور رونق نگرفته و حل این مشکل نیازمند پشتوانه‌هایی قوی است.
مقدسی فناوری اطلاعات را ابزاری توانمندساز معرفی کرد و تشریح کرد: فناوری اطلاعات مقوله‌ای تزیینی نیست و باید دیدگاهی «آی‌تی محور» به موضوعات در کشور وجود داشته باشد. توسعه کمی این رشته لطمه زیادی به رشد حقیقی آن زده و استادانی به تدریس این رشته مشغولند که تخصص آن‌ها این رشته نیست.
وی رشته فناوری اطلاعات را فراتر از رشته‌هایی چون مهندسی صنایع، مدیریت و کامپیوتر دانست و بیان کرد: برخی رشته کامپیوتر را با فناوری اطلاعات اشتباه می‌گیرند و این موضوع مشکلاتی زیادی را به وجود می‌آورد.
وضعیت کتابخانه‌های دانشگاهی موضوع دیگری بود که مقدسی به آن اشاره کرد و درباره آن چنین توضیح داد: متاسفانه انتقادهایی زیادی به وضعیت کتابخانه‌های کشور وارد می‌شود اما مشکل این‌جاست که هنوز خیلی از دانشجویان هستند که از منابع کتابخانه‌ای استفاده نمی‌کنند و کتابخانه‌های ما ظرفیت‌‌های بلااستفاده زیادی دارند که توجهی به آن‌ها نمی‌شود.
وی افزود: کتابخانه‌ها و منابع آن برای کتابخوان‌هاست و مشکل ما این است که به اندازه کافی کتابخوان نداریم. موارد کمی پیش می‌آید که فردی به علت کمبود منابع به کتابخانه نرود و مشکل در استفاده کم دانشجویان و استادان از کتابخانه‌هاست.
«دولت الکترونیک؛ بازآفرینی دولت در عصر اطلاعات» اثر مشترک مقدسی و کامران فیضی یکی از منابع اعلام شده از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تدریس مبحث «دولت الکترونیکی» در دوره کارشناسی ارشد رشته مدیریت فناوری اطلاعات است.
دوشنبه ۲۶ تیر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما