به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، اين مراسم به پیشنهاد دولت تاجیکستان براي تجلیل صد سالگی تورسون‌زاده به تصویب سازمان علمی آموزشی ملل متحد-یونسکو رسید و طبق آن این جشن‌ها در تمام جهان برگزار شد.

میرزا تورسون زاده(1977-1911) در حقیقت همراه علامه صدرالدین عینی بنیان‌گذار ادبیات معاصر تاجیک در تشکل و رشد و پیشرفت ادبیات و فرهنگ تاجیکستان نقشي عظیم داشته است. وي بدون تردید از معروف‌ترین شعرا و ادبای تاجیک است که نه تنها در کشورش تاجیکستان، بلکه در کشورهای پسا شوروی، شبه قاره، آسیا و ایران و افغانستان نيز خوب می شناسد و او در واقع ادامه دهنده مسیر ادبای معروف فارسی گوی و حلقه پیوند ادبیات کلاسیک فارسی و ادبیات معاصر بود.

این شاعر بلند آوازه در سال 1911 در روستای قره باغ شهرستان حصار تاجیکستان در خانواده اوستا تورسون که پیشه درودگری داشت به دنیا آمد. تورسون زاده در 9 سالگی از لطف پدر محروم شد و این زمانی است که وی نخستین الفبای سواد را از مکتب کهنه مسجد زادگاهش فرا می گرفت و سپس برای ادامه تحصیل به شهر دوشنبه آمد. مدتی بعد به تاشکند رفت و در دانشکده تربیت معلم این شهر کسب علم و دانش کرد. وی در این درگاه با آثار ادیبان فارسی و جهانی آشنا شد و به سرودن نخستین اشعار پرداخت. پس از پایان تخصیل، شاعر به شهر دوشنبه برگشت و به کار در روزنامه «کومسمول تاجیکستان» پرداخت و مدتی نیز با تئاتر شهر خجند همکاری کرد.
 
در سال 1936 اتحادیه نویسندگان تاجیکستان تاسیس شد و استاد تورسون زاده به ریاست آن برگزیده شد و تا پایان عمر ريیس کانون فرهنگی بود .وی در این مدت نه تنها در تاجیکستان بلکه در اتحاد شوروی و جهان به عنوان چهره معروف ادبی و سیاسی تبدیل شد و به ریاست کمیته همدلی مردمان آسیا و آفریقا، عضو کمیته اتحاد شوروی، عضو ریاست کمیته صلح جهانی و مدتی بعد به عنوان ريیس کمیته صلح تاجیکستان انتخاب شد. تورسون زاده در این سال‌ها بر حسب مسوولیت به کشورهای مختلف چون هندوستان، پاکستان، ایران، افغانستان، چین، ژاپن، کره، اندونزی، عراق، سوریه، مصر، لبنان، یمن، تایلند، برمه، بنگلادش، سریلانکا، الجزایر، گینه، سودان، چاد، قبرس، فرانسه، سوئد، سويیس، اتریش، کوبا، کانادا و مکزیک سفر كرد و در تحکیم صلح در این کشورها نقش فراوان گذاشت و در راه اين خدمات ارزنده، با چندین جایزه فاخر بین المللی و جهانی،از جمله جایزه بین المللی جواهرلعل نهرو، جایزه رودکی، نشان کریل و نشان جمال عبدالناصر تجليل شد.
 
دولت تاجیکستان از او با عنوان شاعر مردمی و قهرمان تاجیکستان قدرداني کرد و عکس او روی اسکناس پول ملی تاجیکستان-سامانی نیز قرار گرفت.

تورسون زاده مرد سفر و وصاف صلح و دوستی است و حاصل مسافرت ها و دیده هایش از کشور های عالم را در اشعار و منظومه های ماندگارش؛ جان شیرین، صدای آسیا، از گنگ تا کرملین، چراغ ابدی، من از شرق آزاد، قصه هندوستان، خواهر مبارز آفریقا، رود گنگ، باغ معلق، سیاح هند منعكس كرده است. جان مایه و محتوای اصلی این سروده‌ها به تحکیم دوستی و رفاقت ملل و اقوام دنیا، مبارزات آزادی خواهی، بیداری،عدالت و وصف وطن و مادر و اخلاق حمیده اختصاص دارند.

موضوع استبداد انگلیسی ها در هندوستان و مورد غارت و ظلم قرار گرفتن این کشور که بیش از 200 سال به عرصه غارت و چپاول اجانب قرار گرفته بود، همواره دل شاعر تاجیک را به درد می آورد و او با افکار آزادی خواهی و بیدارگرانه مردم هندو را برای کسب استقلال و برچیده شدن پای بیگانگان از هند هموراه دعوت می نمود و در ضمن از بدبختی و جاذبه های این کشور که سود آن را غارتگران می بردند با الم و درد سخن می گفت و از اینکه 60 میلیون جمعیت این کشور به طبقه مردود شدگان تعلق داشتند فریاد می کرد.

تورسون زاده در مقاله ای با عنوان «غزلسرای بزرگ مشرق» در سال 1971، از دید و بازدیدش از ایران و شیراز و طواف مرقد پاک بلبل شیراز و نیز مقام و مرتبه حافظ در ادبیات جهان و ویژگی های اشعار آبدار این سخنسرای بی‌نظیر یاد می‌کند.

یش از 60 ترانه این شاعر به دلیل برخورداری از حسن موسیقی یای و روانی و آهنگین بودن توسط خوانندگان تاجیک و افغانی وارد حوزه موسیقی شده و از شاهکار های موسیقی این کشور ها محسوب می شوند. 

استاد تورسون زاده از چهره های محبوب فرهنگی تاجیکستان محسوب می شود و به خاطر پاسداشت یاد و خاطره نیک او شهرستان، دانشکده هنر های زیبا و چندین کوچه و خیابان به نام او شده است و در ردیف استاد صدر الدین عینی، باباجان غفوروف و شیرین شاه شاه تیمور جاي دارد. 

گزارشگر: شاه منصور شاه میرزا