ایبنا

دکتر دینانی کارمند اوقاف

سفر سه روحانی کارمند اوقاف، از جمله غلامحسین ابراهیمی دینانی به واتیکان برای مطالعه دربارهٔ نحوهٔ ادارهٔ مؤسسات خیریه روزنامهٔ اطلاعات، ۱۵ شهریور ۱۳۴۶ش

مرگ نیچه

۲۵ آگوست مصادف با سوم شهریورماه مصادف است با سالروز درگذشت فردریش نیچه(1844-1900) فیلسوف بزرگ آلمانی. نیچه بعد از فروپاشی روانی ده سال پایانی زندگی را تحت مراقبت مادر و خواهرش زندگی کرد

از هوشنگ شهابی تا هما کاتوزیان

از راست: هوشنگ شهابی، مهرزاد بروجردی، تورج اتابکی، احمد کریمی حکاک، محمد توکلی طرقی، یرواند آبراهامیان و هما کاتوزیان در یکی از کنفرانس‌های انجمن مطالعات ایرانشناسی.

سالروز تولد مدافع جامعه باز

۲۸ جولای مصادف با ۶ مردادماه سالروز تولد کارل پوپر(1994-1902) فیلسوف شهیر اتریشی و نویسنده کتاب‌های مشهوری چون «جامعه باز و دشمنان آن» و «حدس‌ها و ابطال‌ها» و «منطق اکتشاف علمی» و «فقر تاریخی‌گری» است. خوشبختانه این آثار و بسیاری دیگر از کتاب‌های پوپر به فارسی ترجمه شده است.

سیاسی، بهار، فروزانفر

دکتر علی اکبر سیاسی، استاد ملک‌الشعرای بهار و دکتر بدیع‌الزمان فروزانفر در یک قاب- این تصویر از عکسهای آرشیوی کتابخانه مرکزی است.

سال ۶۲ مرکز نشر دانشگاهی بهروز نیرمی، غلامعلی حداد عادل، علی پایا و نصرالله پورجوادی

۲۷ تیرماه سالروز تولد نصرالله پورجوادی استاد فلسفه و عرفان است. دکتر پورجوادی در کنار تدریس فلسفه در دانشگاه تهران سالها مدیریت مرکز نشر دانشگاهی را به عهده داشت.

نقد و بررسی نظریه اعتباریات علامه طباطبایی؛

طرحی‌نو در تبیین نسبت انسان با جهان و اجتماع

قاسم پورحسن:‌اعتباریات، طرحی‌نو در تبیین نسبت انسان با جهان و اجتماع است، ازاین‌رو هم نظریه‌ای فلسفی و معرفت‌شناختی است و هم طرحی انسان‌شناسی- جامعه‌شناختی است

کاوش فلسفی و روان‌شناختی در یافتن معنا و امید در دل جنگ؛

رنج معناساز

جنگ، پدیده‌ای هولناک که همواره بر کالبد جهان زخم زده، بیش از تخریب فیزیکی، عرصه مواجهه انسان با عمیق‌ترین اضطراب‌های وجودی‌اش است. این نگاشته به بررسی چگونگی بازتعریف مفهوم زندگی در شرایط بحرانی جنگ می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه حتی در اوج ناامیدی، می‌توان به جستجوی معنا و ارزش‌های انسانی پرداخت.

نگاهی به تحلیل تامسون از علل وقوع منازعات کلان بین‌المللی؛

چرا جنگ؟

نظریه‌پردازان بازدارندگی بر این باورند که رفتار غارتگرایانه، دلیل اصلی جنگ است و به همین سبب اهمیت فرایندهای غیرعمدی را ناچیز می‌دانند. اینان بر این باورند که تقویت نیروی نظامی و استراتژی‌های قهری، بازدارندگی را تقویت و صلح را به ارمغان می‌آورد و اینکه مماشات با متجاوزان تنها به توسعه‌طلبی آنها در آینده دامن می‌زند

مروری بر «ذهن درستکار» اثر جاناتان هایت

فیل بر روان انسان حکم‌رانی می‌کند

شما فکر می‌کنید این فیل‌سوار است که با کمک اقناع، منطق، عقلانیت و استدلال بر روان شما حکومت می‌کند، امّا مطالعات متعدد روان‌پزشکان و عصب‌شناسان در سال‌های اخیر ثابت می‌کند که برداشت احساسی شما از موقعیت مورد نظر منطق و استدلال شما را در جهت توجیه آن ادراک نخست هدایت می‌کند. فیل بر روان انسان حکم‌رانی می‌کند و فیل‌سوار توجیه‌گر فیل است.

مروری بر «کتاب‌های آبی و قهوه‌ای»؛

آزمایشگاه فلسفی ویتگنشتاین

«کتاب‌های آبی و قهوه‌ای» نه صرفاً متونی درسی برای دانشجویان فلسفه، بلکه آثاری هستند که ذهن خواننده را به چالش می‌کشند و او را به تفکری تازه در باب زبان، معنا و فهم وادار می‌کنند. این آثار بخشی از میراث زنده فلسفه تحلیلی‌اند و مطالعه آن‌ها برای هر علاقه‌مند جدی به فلسفه، ضرورتی انکارناپذیر است.

نگاهی به «نظریه ممنوعیت سوء استفاده از حق» اثر مصطفی محقق داماد؛

حق بهانه اضرار نیست

به باور محقق‌داماد، نظریه سوء استفاده از حق در مسائل و موضوعات فراوانی قابل بررسی است، با این وجود می‌بایست معیارهای آن تعیین گردد.

مروری بر «ابداع فرد: ریشه‌های لیبرالیسم غربی» اثر لری سیدنتاپ؛

از شهر باستان تا دولت مدرن

بر اساس شرح سیدنتاپ، فردگرایی مدرن، ناشی از عهد باستان و بازیابی آن نیست چراکه فرد از شهر، کیهان و زیست‌جهان باستان فاصله زیادی دارد و ضمناً رنسانس نیز، که ادعای احیای سنت کلاسیک را دارد، درک کاملی از آن سنت نداشته است

«چگونه فیلسوف شدم» به روایت کالین مک‌گین؛

آغازی برای مطالعه فلسفه تحلیلی

کتاب «چگونه فیلسوف شدم؟» از این حیث خواندنی‌ست که ارتباط محسوس‌تری میان موضوعات مورد بررسی فلسفه تحلیلی و زندگی روزمره برقرار می‌کند.

نگاهی به اندیشه‌های اسوالد اشپنگلر به بهانه زادروز او؛

پیشگوی انحطاط غرب

به باور اشپنگلر، انسان با توسعه ابزار و فن، خود را از چرخه طبیعی جدا ساخته و در مسیر سرنوشت متفاوتی افتاده است. این جدایی، سرآغاز بحران تمدن بشری است.

مروری بر کتاب «هایدگر و نازیسم» نوشته ویکتور فاریاس؛

فیلسوف نازی

برخلاف روایت‌های رسمی که پیوند هایدگر با نازیسم را امری گذرا، سیاسی و بی‌ارتباط با تفکر فلسفی او معرفی می‌کنند، فاریاس با تکیه بر اسناد تاریخی و شواهد مکتوب، نشان می‌دهد که این ارتباط نه‌تنها عمیق و ایدئولوژیک، بلکه تا پایان عمر هایدگر نیز استمرار داشته است.

بن‌مایه‌های نجات و خرد در اساطیر سامی و ایرانی

شهر و کِشتی

از جمله مهم‌ترین مضامین اساطیری در تمدن‌های بزرگ، مفهوم نجات در برابر بلایا و آشوب‌های کیهانی است. این مضمون به‌ویژه در دو سنت بزرگ سامی و ایرانی در قالب اسطورهٔ کشتی نوح و شهر ورجمکرد (جمکرد) بازتاب یافته است.

نگاهی به «اِصقِلاب» گفت‌وگوهایی با آصف بیات؛

سیاست، ناجنبش و انقلاب

این کتاب شامل هفت گفت‌وگوی احمد غلامی و شیما بهره‌مند با آصف بیات، نویسنده و پژوهشگر و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ایلینوی آمریکا است

کتاب «چهار جوی حکمت» اثر فریتیوف شوان؛

حکمت خالده در جهانی ازهم‌گسیخته

شوان به دنبال احیای غایت و معنا در زندگی مدرن است. او معتقد است که خداوند ذات هستی است و بدون حضور او هیچ چیز نمی‌توانست وجود داشته باشد. خداوند عامل وحدت و انسجام در جهان است.

بازخوانی انتقادی «فروید و جامعه‌ مدرن» اثر رابرت بوکاک»؛

راوی تناقضات مدرنیته

«در اوایل قرن بیستم، نویسندگانی مانند فروید می‌توانستند دربارۀ خوشبختی بشر بنویسند و این سؤال را مطرح کنند که با وجود چه شرایطی انسان می‌تواند خوشبخت باشد. از زمان جنگ جهانی دوم، به‌ندرت دیده می‌شود که در هزاران متن منتشرشده در حوزه علوم اجتماعی به مفهوم خوشبختی انسان پرداخته شده باشد.»

درباره «داغ سهراب، سوگ سیاوش» با نگاهی به نظریه لارنس کلبرگ؛

مرگ شرافتمندانه برتر از زندگی ننگین

سیاوش در برابر وسوسه و دسیسه‌های سودابه، از فروغ عقلانیت و پاک‌دامنی بهره می‌گیرد و تسلیم او نمی‌شود. باوجودآنکه آزمون آتش را با سربلندی پشت سر می‌گذارد و بی‌گناهی خود را اثبات می‌کند، اما سرنوشت او را در معرض موقعیت‌هایی دشوار و تصمیم‌گیری‌های اخلاقی قرار می‌دهد.

مروری بر «کشتی فیلسوفان؛ جنگ شخصی لنین و تبعید دانشمندان»؛

تبعید فلسفه

آسمان خاکستری یأس‌آور، دریای خاکستری ... حتی مرغ‌های دریایی هم خاکستری هستند. اندوه، اندوه دوری از خانه، درماندگی. اما این روسیه است، سرزمین پدران و اجدادمان. دلم می‌لرزد. واقعاً برای همیشه می‌رویم؟ به خاطر بقیه، نقابی از امید و شادی به چهره دارم، و بالاتر از همه، شاید به خاطر خودم. آنچه لنینیسم از جان و دل روسیه کند، همان‌هایی بودند که سوار بر کشتی، کشور را ترک کردند.

بازآفرینی رنگین سنگ‌نگاره‌های ساسانی؛

رنگ اندیشه‌های ایرانی

اندیشهٔ رنگ به ارتباط ایزدان با عناصر طبیعی و سماوی باز می‌گردد؛ رنگ سرخ نماد سرخی خورشید که به ایزد مهر منسوب است همان مهر | میترا، بزرگ ایزد آریایی و نماد نور و فروغ خورشید؛ رنگ آبی و لاجوردی به آسمانِ بی‌کران می‌ماند که در اندیشه و باور میترائیسم جایگاه ویژه‌ای دارد، ارتباط میترا با آسمان و خورشید و نجوم و ستاره‌شناسی در آثار مکتوب و نگاره‌های بجا مانده از مهر آشکار است.

نگاهی به کتاب چشم خدایگان: تاریخ اجتماعی هوش مصنوعی؛

هوش اجتماعی فراتر از هوش مصنوعی

برای درک بهتر آینده هوش مصنوعی، باید بر روی سازمان‌دهی گروه‌هایی تمرکز کرد که می‌توانند قدرت شرکت‌های بزرگ فناوری را به چالش بکشند و مسیرهای جایگزینی برای کنترل و استفاده دموکراتیک از این فناوری ارائه دهند. به گفته نویسنده «چیزی که نیاز داریم نه چاره‌یابی فناورانه است و نه در افلاس فناورانه. در عوض نیازمند فرهنگ اختراع هستیم، یعنی طرح و برنامه‌ای که از اجتماع و جمع مراقبت کند و هرگز تمام عاملیات و هوش را به خودکارسازی وانگذارد.»