سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمود فروزبخش، کارشناس مرکز مشاهیر تخت‌فولاد: بنای اولیه کتابخانه تخصصی رجال و مشاهیر اصفهان در سال ۱۳۷۳ گذاشته شد و اینک با بیش از ۱۰ هزار مجلد کتاب و مجله با موضوعات رجال، مشاهیر، بزرگان و هنرمندان اصفهان و همچنین میراث مکتوب مدفون در تخت‌فولاد گردآوری شده و نیز کتاب‌هایی با موضوعات تاریخی، هنر و معماری، ادبیات و معاد در تخت‌فولاد را شامل می‌شود. بخشی از کتابخانه به مجلات تخصصی اختصاص یافته که حاوی مقالات و آثار بزرگان تخت‌فولاد یا متونی درباره آنها با موضوعات تاریخی، رجالی و ادبیات است. بخش دیگر کتابخانه شامل میراث مکتوب و ماندگار از رجال و مشاهیر مدفون در تخت‌فولاد است که در قالب نسخ تصویری یا تصاویر کپی‌شده نگهداری می‌شود.
ویژگی کتابخانه تخصصی رجال و مشاهیر
این کتابخانه تا مدتی به نام کتابخانه تخت‌فولاد شناخته می‌شد؛ اما در حال حاضر تغییر نام آن پذیرفته شده است. این تغییر نام عملی صوری نبوده است و برای رسیدن به این مهم، محتوا و عناوین کتاب‌های پیشین بازنگری شد. به نحوی که هم‌اکنون با اطمینان می‌توان گفت میان اسم کتابخانه و کتاب‌های موجود در آن ارتباط وثیقی برقرار است.
کتابخانه‌ای که تخصصی باشد، به مرور زمان مخاطب ویژه خود را می‌یابد. از طرف دیگر، دایره مشاهیر در اصفهان آن‌قدر وسیع است که آثار بزرگان این خطه یا متون مربوط به آنها بتواند بخش اعظمی از یک کتابخانه را به خود اختصاص دهد.
برای مثال، در واحد پژوهش تخت‌فولاد دانشنامه‌ای در چهار جلد تنظیم شده که فقط در قسمت مشاهیر، حدود هزار نفر معرفی شده‌اند. دانشنامه چهارجلدی تخت‌فولاد در حال حاضر در مرحله ویرایش دوم قرار دارد و بناست اصلاحات و اضافاتی بر آن صورت گیرد که این، نماینده آشکار جنبه پژوهشی در تخت‌فولاد است.
از دیگر فعالیت‌های واحد پژوهش می‌توان به انتشار کتاب‌های فراوانی اشاره کرد که طی بیست سال در مجموعه تخت‌فولاد تالیف و تدوین شده‌اند.
کمبودی که برطرف شد
برای شناخت بیشتر مشاهیر اصفهان باید پلی بلند به تاریخ زد. ما با کمبود منابع مواجه هستیم و همه چیز در کتاب‌های چاپ‌شده امروزی وجود ندارد. نسخ خطی و کتاب‌های چاپ سنگی، منابعی ارزشمند برای پژوهش‌اند. واضح است که نگهداری چنین منابعی بسیار هزینه‌بر است و این مهم برای مجموعه تخت‌فولاد تا به امروز فراهم نبوده است. اینجاست که باید به فکر راهی دیگر و ابزار نوین افتاد.
کتابخانه دیجیتال دقیقاً به چنین نیازی پاسخ می‌دهد. در منابع گوناگون، نام‌هایی از بزرگان مدفون در تخت‌فولاد برده شده است. این منابع کهن هستند و دسترسی به آن دشوار و پیچیده است. کتابخانه دیجیتال در یک کلام، یعنی دسترسی آسان به هرچه برای یک پژوهشگر در تمامی این سال‌ها به صورت یک رویا بوده است؛ بانکی عظیم از اطلاعات درباره موضوعی مشخص که از منابع پراکنده جمع‌آوری شده و اکنون بدون هزینه و با کمترین زمان می‌توان از آنها بهره برد.
معرفی کتابخانه دیجیتال
کتابخانه دیجیتال تخت‌فولاد با هدف حفظ آثار و دسترسی بهتر و سریع‌تر از همه نقاط به آثار و منابع و اسناد و مدارک موجود در این مجموعه در حال راه‌اندازی است که در شش قسمت تولید و محتوایش بارگذاری شده است.
الف) بخش تخت‌فولادشناسی که شامل تمام اطلاعات راجع به موضوعات ذیل است: ۱. پیشینه و تاریخچه تخت‌فولاد؛ ۲. موقعیت جغرافیایی؛ ۳. مشاهیر و شخصیت‌های مدفون در آن؛ ۴. تکایا و مزارات موجود؛ ۵. سنگ قبور و سنگ‌نوشته‌ها؛ ۵. کتیبه و دست‌نوشته؛ ۷. داستان‌ها و حکایات موجود راجع به علما و بزرگان و هنرمندان و … در تخت‌فولاد؛ ۸. قسمت مربوط به معماری و شهرسازی؛ ۹. آثار هنری برجای‌مانده در تخت‌فولاد. دراین بخش تاکنون ۴۲۸ عنوان بارگذاری شده است.
ب) بخش چندرسانه‌ای، شامل زیرشاخه‌های آثار و منابع و مدارکی چون تیزر، سخنرانی، همایش، انیمیشن، مصاحبه، فایل صوتی، کلیپ، تاریخ شفاهی و …. در این بخش ۷۳۴ عنوان بارگذاری شده است.
ج) بخش کتاب‌های فارسی که آثار موجود در موضوع تخت‌فولاد و بزرگان مدفون در این مکان مقدس را شامل می‌شود و تا کنون حدود ۴۰۰ عنوان کتاب در این بخش بارگذاری شده است.
د) بخش مقالات فارسی، شامل مقالاتی با موضوع معرفی تخت‌فولاد در زمینه‌های مختلف آن و شخصیت‌ها و بزرگان مدفون در این قبرستان که تا کنون ۵۰۹ مقاله بارگذاری شده است.
ه) بخش عکس‌ها، شامل تصاویر دسته‌جمعی یا پرسنلی از شخصیت‌ها و هنرمندان و همچنین تصاویر تکایا، معماری، خط و خوشنویسی و نقاشی و هرآنچه راجع به جنبه‌های هنری و رجال تخت‌فولاد است. تاکنون حدود ۵۰۷ قطعه در بخش عکس‌ها بارگذاری شده است.
و) بخش نسخ خطی دیجیتال، شامل کتاب و رساله‌هایی با موضوع تخت‌فولاد و معرفی مشاهیر آن و بخش مهمی از آثار مکتوب بزرگان مدفون در این مکان مقدس است. بخش نسخ خطی دیجیتال از برنامه‌های بعدی این کتابخانه بوده و در مرحله آماده‌سازی قرار دارد.
ز) بخش اسناد و مدارک سازمانی، شامل مدارک و اسناد به صورت فیلم، صوت، تصویر، مقاله، کلیپ، طرح‌های پژوهشی، اسناد اداری، نقشه، سخنرانی‌ها، صورت‌جلسه، پوستر، بریده جراید و ویژه‌نامه است. این بخش نیز در مرحله آماده‌سازی منابع است.
ی) بخش گلستان شهدا شامل تاریخچه تشکیل آن و اسناد و تصاویر شهدا و سرداران شهید است. این بخش هم در حال آماده‌سازی است.
در این کتابخانه در مجموعه باغ طوبی واقع در تخت‌فولاد اصفهان همه‌روزه در ساعات اداری پاسخگوی مخاطبان است. شهروندانی که در یکی از کتابخانه‌های مجموعه شهرداری اصفهان عضو باشند، می‌توانند از خدمات این کتابخانه بهره ببرند. البته برای پژوهشگران امکان همکاری‌های خاص برای بهره‌برداری‌های بیشتر وجود دارد.
نظر شما