به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ فرهنگستان هنر با همکاری پژوهشکده هنر، دانشگاه تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه هنر اصفهان، همایش «توسعه و هنر» را به صورت حضوری و برخط در دو پنل تخصصی و میزگرد برگزار کرد.
در ابتدای این همایش میثم موسائی، دبیر علمی همایش، سخنان خود را درباره تعریف توسعه آغاز کرد و به شاخص‌های کشورهای توسعه یافته پرداخت. وی رشد مستمر، کاهش فقر و بیکاری، افزایش قدرت خرید و بهبود روند زندگی را از جمله این شاخص‌ها شمرد و فاصله بین کشورها را حاصل پدیده توسعه یافتگی دانست.
دبیر علمی همایش در ادامه به ویژگی‌های کشورهای توسعه‌یافته اشاره کرد و گفت: حاکمیت علم، پالایش فرهنگی، جلب مشارکت و پذیرش اقتصادی مبتنی بر رقابت از جمله ویژگی‌های کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن است. موسائی سپس به سهم هنر در کشورهای توسعه یافته، صنایع خلاق و افزایش صادرات از طریق هنر و صنایع خلاق پرداخت. وی در انتهای سخنان خود نیز گزارشی از مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش ارائه داد.
در نشست نخست سیدمحمد بهشتی با موضوع «هنر و توسعه» و محمدحسین ایمانی خوشخو با موضوع «جایگاه زیست‌بوم صنایع هنری در توسعه اقتصاد هنر» به سخنرانی پرداختند.
در نخستین نشست محمدحسین ایمانی‌خوشخو، عضو پیوسته فرهنگستان هنر، به ارائه مقاله خود پرداخت. وی در ابتدا اشاره کرد که امروزه اکوسیستم جای فعالیت‌های موردی را گرفته و اگر بخواهیم موضوعی را در جامعه مطرح کنیم باید این موضوع را با ارتباط با بخش‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم. هنر اگرچه خود به‌عنوان یک مقوله است، ولی هنگامی که شما می‌خواهید به کلیت هنر بردازید، باید رابطه آن را با اقتصاد، جامعه، محیط زندگی و همه اینها را ببینیم به‌خصوص وقتی بخواهیم نگاه توسعه‌ای به هنر داشته باشیم.
وی سپس به تعریف ویژگی‌های زیست‌بوم نوآوری، از جمله اثر شبکه‌ای، تطبیق‌پذیری، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری، سازمان‌دهی خود و دیگران، مانایی و در نهایت ارتباط آن با هنر پرداخت. عضو پیوسته فرهنگستان هنر سپس با توضیح این مفاهیم به‌طور مبسوط «جایگاه زیست‌بوم صنایع هنری در توسعه اقتصاد هنر» را تشریح کرد.
سید محمد بهشتی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر، سخنران دیگر بخش اول نشست تخصصی این همایش بود. وی توضیح داد که صحبت‌هایش در راستای نسبت بین «توسعه و هنر» و ارتباط میان آنهاست و در این باره بیان کرد: توسعه به زبان خیلی روشن یعنی ایجاد وضعیت بهتر برای زندگی و وقتی می‌گوئیم کشوری در حال توسعه است به این معناست که ظرفیت‌های زیستی آن به سمت حداکثری پیش برود. همه به دنبال این هستند که شرایط زیست بهتر پیدا کنند و اگر تمدن‌های مختلف را در نظر بگیریم همه از ابتدای خلقت در پی زیست بهتر بودند و معنایی که به دنبال تشریح آن هستم، معنای مدرن و تجربه شده در غرب نیست، بلکه مفهوم عام از توسعه است.
وی دستاوردهای توسعه را در هر قلمرو فرهنگی متفاوت از قلمرو دیگر دانست و تجربیات هر کشور را در امر توسعه متفاوت از دیگر کشور دانست و به توضیح بیشتر درباره ظرفیت‌ها و به دست آوردن منابع توسعه پرداخت.
دومین نشست تخصصی این همایش به موضوع «حقوق مخاطب در توسعه هنر» پرداخت که در این نشست، سعید حبیبا، درباره «حمایت از حقوق مالکیت فکری: توازن بین منافع فرد اجتماع»، باقر انصار با موضوع «حق مخاطب»، محسن اسماعیلی، با عنوان «حق دسترسی به فرهنگ و ارتباطات» و وحید آگاه نیز درباره «حق بر مشارکت و ارتباطات فرهنگی» سخنرانی کردند.
نخستین سخنران بخش دوم این همایش سعید حبیبا، استاد گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، بود. وی درباره مالکیت فکری و پیشینه آن، موضوع حمایت از مالکیت فکری و شاخه‌های آن، اصل بحث حقوق انحصاری برای مالکیت فکری، و تعارضی که بین منافع فرد و جامعه در این مسئله پیدا می‌شود که اصل بر انحصار هست و راهکارهایی که برای این موضوع وجود دارد، سخن گفت.
محسن اسماعیلی، استاد و عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سخنران دیگر بخش دوم نشست بود. وی عنوان کرد: برخلاف گذشته‌ها که مطلبی به‌عنوان حق دسترسی به فرهنگ و حقوق فرهنگی ناشناخته بود، امروز حداقل در حوزه ادبیات حقوقی تردیدی در رسمیت حقوق فرهنگی و ضرورت احترام به آن وجود ندارد. وی سپس به اعلامیه حقوق بشر اشاره کرد که در آن حقوق فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفته و به صراحت در ماده ۲۷ اعلامیه در مورد این حقوق صحبت شده است که بعدتر در میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شفافیت بیشتری پیدا کرده است. وی سپس توضیح داد که کشورهایی که می‌خواستند توسعه پیدا کنند، چاره‌ای نداشتند جر اینکه به حقوق شهروندانشان احترام بگذارند و به‌طور مبسوط درباره «حق دسترسی به فرهنگ و ارتباطات» توضیح داد.
در ادامه این نشست وحید آگاه نیز به تشریح «حق بر مشارکت و ارتباطات فرهنگی» و اینکه این حقوق در ایران در کجا قرار دارد، به سخنرانی پرداخت. وی در ابتدا به برنامه هفتم توسعه اشاره و عنوان کرد: به نظر می‌رسد ما به طراحی نو نیاز داریم و باید همه قوانین و مقررات و رویه‌ها در جهت توسعه باشد و به‌طور کلی شکل نظام باید در جهت رشد و توسعه کشور باشد. وی سپس به حقوق مردم براساس قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخت و حقوقی که در این قانون برای ملت در جهت حق دسترسی به مشارکت و ارتباطات فرهنگی لحاظ شده را توضیح داد.
آخرین سخنران این نشست باقر انصار بود که با موضوع «حق مخاطب» به‌صورت برخط به سخنرانی پرداخت. وی درباره منع سوء استفاده از «جلب توجه» مخاطب در بازار اقتصادی سخن گفت و «توجه» را به‌نوعی کالا دانست که در بازار تاثیر به‌سزایی دارد و هنرمند را به عنوان «ابزار» یا «مجرای» جلب توجه شمرد که در کشورهای توسعه یافته در این باره قوانین نظام‌مندی برای آن وضع شده که از سوء استفاده توجه مخاطب جلوگیری شود و در این باره به توضیحات بیشتری پرداخت.
آخرین بخش این همایش به میزگرد تخصصی همایش هنر و توسعه اختصاص داشت که به دبیری میثم موسایی برگزار شد و در آن مسعود کوثری، مهدی منتظرالقائم و مرتضی کاظمی به بحث و گفت‌وگو پرداختند.
میثم موسایی در جمع‌بندی مطالب ارائه در این همایش گفت: توسعه چیزی به جز شکوفا کردن ظرفیت‌های انسانی، فیزیکی و طبیعی یک جامعه نیست و شکوفا کردن به معنای به فعلیت رساندن آن توانایی‌های به‌القوه هر جامعه‌ای است که به لحاظ ظرفیت‌های فرهنگی، طبیعی و امثال آنهاست. اینها احیا کردن آن به معنای این است که ما توانستیم از منابع خودمان به شکل کاراتری استفاده کنیم و هدف بهبود زندگی بشری است. در واقع ظهور ظرفیت‌ها به معنای افزایش قدرت انتخاب و اختیار انسان است که در روند رشد و توسعه هر جامعه‌ای می‌توان مشاهده کرد و در هر مرحله‌ای انسان توانسته به محدودیت‌ها غلبه پیدا کند. در ادامه دبیر علمی همایش به توضیح بیشتری درباره این مطالب پرداخت.
مرتضی کاظمی، معاون هنری سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دومین سخنران بخش میزگرد همایش «هنر و توسعه» بود» که درباره هنر گفت: هنر بیشترین خدمت را به نظام کرده است و تنها بخش و حوزه‌ای بود که به شعارهای اول انقلاب وفادار بود. هنر تنها حوزه‌ای است که هیچگاه «استقلال» خود را از دست نداد. هنر در تقدیس «آزادی» کوشش کرد و اینکه به «جمهوری» و «اسلامی» پایبند بود و تلاش کرد تا هر دو وجه را پاس بدارد و از این جهت شایستگی خود را نشان داد. وی افزود: اگر قرار باشد که بدانیم کدامیک از عرصه‌های توسعه کشور ظرفیت و قابلیت آن را دارد که به سند چشم‌انداز توسعه بیست ساله ایران که قرار بود در سال ۱۴۰۴ دارای رتبه اول در منطقه باشد، توجه داشت؛ می‌توان گفت: تنها حوزه‌ای که هنوز این ظرفیت را دارد ولی رمق آن را ندارد، هنر است. وی به مهاجرت هنرمندان، معیشت آنان و توجه به قابلیت‌های هنر و اعتبار جهانی که هنر در این سال‌ها کسب کرده پرداخت و توضیحات کاربردی در این زمینه ارائه کرد.
مهدی منتظرالقائم، دانشیار دانشکده علوم اجتماعی، در ادامه این نشست به سخنرانی پرداخت و با این جمله سخن آغاز کرد که «انسان، حیوانی است ناطق» و در این‌باره توضیح داد: هم‌اکنون ما در جهان عینی و ذهنی زندگی می‌کنیم که پُست‌مدرنیست در آن غلبه پیدا کرده و اَبَرروایت‌ها فروپاشیده و ما به مفاهیم پایه برگشتیم و بدین‌ترتیب معنای انسان برای ما عملیاتی‌تر شده و ما از عصر دولت رفاه عبور کرده و به اینجا رسیدیم که ما باید در عرصه‌های مختلف، انسان و گروه‌های انسانی، متخصصان و نخبه‌گان را مبنا و پیشانی قرار دهیم. ما کار را باید به کاردان بسپاریم و اگر حاکمیت دستگاه‌ها را به افراد ناکارآمد بسپاریم، به توسعه دست نخواهیم یافت. وی در ادامه به بسط و گسترش این مفاهیم پرداخت.
آخرین سخنران این میزگرد مسعود کوثری، استاد گروه علوم ارتباطات اجتماعیِ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود. وی با این بحث آغاز کرد که هنر و هنرمند در جامعه داریم، ولی تفکر هنری یا تفکر سیاست‌گذاری هنری نداریم و ما باید در سطح، موضوع را ببنیم و بدانیم جایگاه‌مان کجاست؟ چند سینما یا سینماگر داریم، چند هنرمند داریم؟ اینکه هنرمند در خارج از کشور زندگی کند و برای تولید به ایران بیاید که ضرر کردیم. سیستم تولید، هم سطح توسعه و هم آهنگ توسعه دارد، ولی ما به دور خود می‌گردیم و در سینما اگرچه جایزه بردیم ولی تفکر برنامه‌ریزی خوبی نداریم. وی سپس به آثار سینمایی که هم‌اکنون تولید می‌شود، پرداخت و درباره توسعه آثار هنری و تشتت آرائی که در مبحث هنر وجود دارد به توضیح بیشتر پرداخت.
این همایش با پرسش و پاسخ علاقه‌مندان به پایان رسید.
نظر شما