سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتاب «فقه رمزارزها» تألیف آیت الله سید محمّدرضا مدرّسی یزدی است که توسط دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه روانه بازار نشر شده است. این کتاب در سه باب «ماهیت رمزارزها»، «احکام رمزارزها» و «بررسی فقهی ارز SDR» تدوین شده است.

عرصه مسائل اقتصادی همواره منشا سوالات فقهی بسیاری بوده است. بحث ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر به یکی از مسائل مورد ابتلایی تبدیل شده که به واسطه جدید بودن موضوع کمتر بحثی در حوزه فقهی در این باره انجام شده بود. دفتر فقه معاصر حوزه برای روشن شدن ابعاد فقهی مساله منابع و موضوعات مورد بحث را در اختیار بزرگان حوزوی قرار داد و با استقبال ایشان درس‌های خارج فقه در این موضوعات شکل گرفت. کتاب حاضر تقریر درس خارج آیت‌الله مدرسی است که در ادامه چکیده‌ای از مباحث آن را خواهد خواند.

۱. رمزارزهایی چون بیت‌کوین، استعدادها و علامت‌های خاصّ رایانه‌ای هستند که با فرایندی سخت و در سقفی محدود تولید می‌شوند.

۲. این علامت‌ها در زمان حاضر عملاً مورد رغبت و تقاضای تعدادی از مردم قرار گرفته تا آن را به عنوان وسیلة مبادله و وسیلۀ ذخیرة ارزش در اختیار داشته باشند دلیل این عمل مردم هرچه باشد مهمّ نیست، گرچه در ابتداء یک قرار ضمنی بوده است پس یعنی این علامت‌ها دارای مالیّت می‌باشند.

۳. این علامات قابلیت انتقال به غیر به نحو کلّی و حتّی به نحو جزئی را دارد و مقدور التسلیم می‌باشد.

۴. این علامات چون مالیّت دارد و قابل انتقال به غیر است، پس می‌تواند در بیع و سایر معاملات عوض قرار گیرد و أکل مال در مقابل آن أکل مال بالباطل نمی‌باشد.

۵. این علامات گرچه حقیقتاً عین نیستند، امّا چون در عالم اعتبار به نحو عین اعتبار شده‌اند؛ نه به نحو وصف یا منفعت یا عمل، لذا تمام هویّت آنها قابل انتقال است. پس شرط عینیت را به حسب خودش واجد است و می‌تواند در بیع به عنوان معوّض نیز واقع شود.

مضافاً به این‌که لزوم عین بودن معوّض عرفاً از لفظ بیع استفاده نمی‌شود، بلکه غیر عین اگر هویت مستقلّة قابل انتقال داشته باشد نیز قابل بیع است؛ مثل امتیاز برق، آب، تلفن، سرقفلی مشروع و….

۶. رمزارزها فعلاً در هیچ سرزمین جغرافیایی مگر یک کشور به رغم داشتن مالیت و قابلیت تبادل، به حدّ پول بودن نرسیده است بلکه نهایت کالایی است که برخی ویژگی‌های پول را دارد و لذا نمی‌توان آن را به عنوان پرداخت خسارت در قیمیات و نظیر آن به کار گرفت.

۷. هیچ عنوان دیگر اوّلی که شرعاً مانعی در مبادلة این رمزارزها ایجاد کند فعلاً متصوّر نیست، پس با رعایت سایر شرایط، انجام معاملة آن حتّی به نحو بیع چه به عنوان ثمن و چه به عنوان مثمن مانعی ندارد.

۸. این‌که آیا در حال حاضر مصلحت هست که چنین معاملاتی در کشور باشد و یا احیاناً مفاسد جدّی بر آن مترتّب می‌شود که باید از آن جلوگیری شود، اختصاص به رمزارزها ندارد و یک عنوان ثانوی است که ممکن است عارض خیلی از موضوعات شود و تابع فرآیند قانونی آن می‌باشد.

۹. استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها و نیز بعض جهات دیگر راجح است و مناسب است حاکمیت آن را ضابطه‌مند نمایند.