به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر كه محصول تلاش فكري و پژوهش نويسنده است، با هدف تبيين ديدگاه‌هاي متكلم سياسي و فقيه بزرگ شيعي، سيدمرتضي علم‌الهدي(ره) درباره حكومت در عصر غيبت و بيان حدود و ثغور فرمان‌روايان و فرمان‌بران در اين دوره نگارش يافته است.

يكي از راه‌هاي سير و جست‌وجو در انديشه‌هاي سياسي و يافتن فراز و نشيب‌هاي آن، بازبيني آگاهانه ريشه‌هاي اوليه تكوين آن است. به اين منظور، پژوهش حاضر در مقام بررسي توصيفي انديشه‌هاي سياسي يكي از عالمان متقدم شيعه بر آمده است. 

پژوهش حاضر درصدد پاسخگويي به دو سوال مهم است. نخست اين كه انديشه‌هاي كلامي سيدمرتضي چه تصوري از «حكومت»(به لحاظ امكان مشروع آن) در دوره غيبت ارائه مي‌دهد؟ ديگر اين كه حدود و ثغور فرمانروايان و فرمان‌بران دوره غيبت، در فقه سياسي سيدمرتضي چگونه تبيين شده است؟

فرضيه نويسنده اين است كه سيدمرتضي در انديشه‌هاي كلامي ـ سياسي خود تلاش كرده است با اساس قرار دادن «حكومت» براي «امامت» و با دلالت ضمني، نوعي حكومت در دايره شريعت را در عصر غيبت تجويز كند. 

اين پژوهش شامل يك مقدمه، سه فصل و نتيجه است. در فصل اول به صورتي گذرا، تاريخچه، مباني كلامي و فقهي، ابعاد علمي و منابع معتبر براي مطالعه و تحقيق در انديشه سياسي سيدمرتضي بررسي مي‌شود. 

در فصل دوم با عنوان «انديشه‌هاي سياسي ـ كلامي سيدمرتضي» نيز ضمن ارايه تعريفي از كلام سياسي، چارچوب نظري خود را براي اين فصل ارائه خواهد كرد. در پايان نيز بعد از تطبيق انديشه‌هاي كلامي ـ سياسي با چارچوب نظري، به نتيجه‌گيري مي‌پردازد. 

نويسنده در فصل سوم با عنوان «انديشه سياسي ـ فقهي سيدمرتضي» نيز ابتدا فقه سياسي را تعريف و سپس با ارايه چارچوبي نظري براي مطالعه اين فصل، مطالب فقه سياسي سيدمرتضي را با آن تطبيق مي‌كند. در پايان اين فصل نيز نتيجه‌اي از مباحث ارائه مي‌شود. 

خاتمه پژوهش استنباط‌هاي نظري و عملي نويسنده را دربر خواهد داشت. همچنين ترجمه رساله «في‌العمل مع‌السلطان» از سيدمرتضي، به اين پژوهش پيوست شده است.

نويسنده در شرح حال و زندگي علمي سيدمرتضي(ره) در فصل اول كتاب مي‌نويسد: «علي، فرزند حسين موسوي بغدادي، ملقب به شريف مرتضي علم‌الهدي و معروف به سيدمرتضي، در سال 355 هجري قمري در دوره خلافت مطيع‌لله عباسي و پادشاهي بهاء‌الدوله از آل‌بويه، در بغداد متولد شد و در سال 436 هجري قمري وفات يافت. پدر سيدمرتضي، حسين شريف، از نقيبان طالبيان(رهبر سياسي و شخصي كه بين طايفه و گروه خود و حاكم ارتباط برقرار مي‌كرده است) به شمار مي‌رفت و تا مدتي نيز در منصب قضاوت بود. با اين حال فرزند او، سيدمرتضي، صرفا در زندگي علمي به سر مي‌برد. هرچند او در نزد حاكمان داراي شان مهمي بود، از سلطه و مقامات سياسي دوري مي‌جست و به جاي آن زهد را پيشه خود ساخته بود. سيدمرتضي اشعاري در ذم دنيا و تشويق بر زهد، از خود باقي گذاشته است. مكدر موت مي‌نويسد: «مرتضي پس از مفيد رهبر شيعيان بغداد شد» كه به نظر مي‌رسد مراد وي، رهبري ديني ـ‌ علمي باشد.»

سيدمرتضي به لحاظ علمي، علاوه بر فقه، اصول فقه و كلام كه در آنها تبحر فوق‌العاده‌اي داشت و كتاب‌هاي زيادي درباره آنها تاليف كرد، با مطالعه و تامل در ادبيات عرب، مانند نحو، شعر، لغت و به طور خاص، تفسير قرآن نيز كتاب‌هايي را به رشته تحرير درآورد.

در حوزه علوم نظري، مي‌توان سيدمرتضي را پدر عقل‌گرايي در مكتب شيعه معرفي كرد. هرچند شيخ مفيد، استاد سيدمرتضي، در مقابل مكتب قم ـ‌به رهبري شيخ صدوق‌ـ عقل‌گرايي را در انديشه كلامي شيعه توسعه داد؛ سيدمرتضي با صراحت اعلام كرد كه اولين تكليف انسان‌ها، تكليفي ذاتا عقلي است نه نقلي. او در «الاصول‌الاعتقاديه» مي‌گويد: «بدان كه نخستين عمل از اعمال قلبي كه به عهده انسان گذاشته شده، اين است كه پروردگار خويش را بشناسد و تنها راه براي اين شناسايي،استدلال كردن به حدوث اجسام و نظاير آنهاست.»

كتاب‌هاي احصاء‌العلوم، الكافي في‌الفقه، الاصول‌الاعتقادية، الانتصار، جمل‌العلم والعمل، الذخيرة، رسالة في‌الغيبة، رسائل‌الشريف‌المرتضي، المقنع في‌الغيبة، الشافي، توزيع قدرت در انديشه سياسي شيعه، تلخيص‌الشافي، فقه سياسي، تحول گفتمان سياسي شيعه در ايران، فلسفه سياسي چيست؟، آشنايي با علوم اسلامي، امامت و رهبري، انديشه‌هاي كلامي شيخ مفيد و ... از منابع مورد استناد نويسنده در تدوين كتاب حاضرند.

در انتهاي اين اثر نمايه‌اي از آيات، اعلام و موضوعات نيز درج شده است.

چاپ اول كتاب «انديشه سياسي سيدمرتضي» در شمارگان 1500 نسخه، 112 صفحه و بهاي 22000 ريال راهي بازار نشر شد.