به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در مراوه تپه، آیین نکوداشت و دویست و نودمین سالروز تولید مختومقلی فراغی، دانشمند عارف و شاعر شهیر ایرانی ترکمن، با شعار همبستگی اجتماعی و هویت ایرانی اسلامی؛ با حضور معاون وزیر فرهنگ کشور ترکمنستان،سرکنسول کشور قزاقستان، استاندار گلستان، جمعی از نمایندگان گلستان در مجلس شورای اسلامی، علما و ائمه جماعت سنی و شیعه، جمعی از مدیران کل دستگاه های اجرایی و مسئولان استانی و شهرستانی و اهالی فرهنگ و ادب و اقشار گوناگون مردم و مهمانان خارجی، عصر امروز پنجشنبه در جوار آرامگاه این شاعر واقع در روستای آق توقای شهرستان مراوه تپه برگزار شد.

در بخش پایانی این آیین، در حضور مسئولان و مردم از دو عنوان کتاب به زبان ترکمنی با عناوین «مختومقلی فراغی نئنگ دیوانی ملّانفس قولیازما نوسغاسی» و «گوگجه یولمه نئنگ دیوانی» به قلم عبدالرحیم نیازی ساعی و حبیب الله نیازی ساعی، که به همت انتشارات نوروزی و مساعدت موسسه فرهنگی هنری بنیادمختومقلی فراغی و کمیته فرهنگی کانون بازنشستگان آموزش و پرورش گنبد کاووس که به شمارگان هزار نسخه منتشر شده اند، رونمایی به عمل آمد.

در این مراسم، عبدالرحیم نیازی ساعی از نویسندگان کتاب که فرهنگی بازنشسته و متولد 1326 در روستای خواجه نفس است،درباره نحوه شکل‌گیری کتاب «مختومقلی فراغی نئنگ دیوانی ملّانفس قولیازما نوسغاسی»،گفت: در سفری که به دعوت احمد قربانف، سفیر ترکمنستان در ایران برای حضور در مراسم بزرگداشت مختومقلی فراغی در شهر عشق آباد داشتم، در بسته اهدایی آن ها فایل دیوان دست نویس شاعر گرانقدر ملانفس از دیوان مختومقلی فراغی نیز وجود داشت.

وی درباره این کتاب بر مبنای نسخه دستنویس شاعر شهیر ملانفس و منقشلاق به طبع رسیده است،  افزود: بنده به همراه برادرم حبیب الله نیازی ساعی، چند بار دست نویس ملانفس را مطالعه و اشعارش را بررسی کردیم. دست نویس ملانفس تفاوت های قابل ذکری در مقایسه با دیوان های چاپ شده در ایران همچون دیوان مرحوم عاشورپور، مرحوم حاجی مراد دردی قاضی و دیوان الحاج جبارآخوند نیک نهاد و الحاج عبدالرحمان آخوند تنگلی طانه داشت.



عبدالرحیم نیازی ساعی ادامه داد: همچنین به طور ویژه دست نویس ملانفس(شاعر) که در ادبیات ترکمن به عنوان سلطان سرزمین عشق با نسخه خطی منقشلاق مختومقلی که قدیمی ترین نسخه خطی موجود است مورد بررسی و تطبیق قرار گرفت و نکات قابل ملاحظه‌ای را به دست آوردیم. مثلا از 209 شعر موجود در دیوان خطی ملانفس، حدود 190 شعر با دیوان منقشلاق مشترک بود و با عنایت به اینکه در نسخه منقشلاق 224 شعر به چشم می‌خورد، تعداد 15 شعر از دیوان ملانفس بیشتر رویت شد.

وی ادامه داد: این بررسی‌ها و همچنین مترادف بودن اکثر اشعار نسخه ملانفس با ردیف اشعار مندرج در نسخه منقشلاق(به استثنای چند جا به جا بودن ردیف شعر)، نشانگر این واقعیت می‌تواند باشد که به احتمال قوی ملانفس از دیوان منقشلاق نسخه برداری کرده است.

عبدالرحیم نیازی ساعی افزود:  مختومقلی پژوهان و دوستداران فرهنگ و ادب ترکمن در این دیوان می‌توانند علاوه بر بهره‌مندی از دست نویس  ملانفس از اشعار مختومقلی، به اشعاری از مختومقلی فراغی که در قدیمی ترین نسخه یافته شده با عنوان «منقشلاق» که 251 سال پیش یعنی سال 1193 هجری قمری به دست «الفش ملّا» کتابت یافته ولی در نسخه دست نویس ملا نفس موجود نیست، یکجا دسترسی پیدا کنند.

وی افزود: هنگامی که با دیوان‌های مختومقلی فراغی مواجه می‌شویم، پی می‌بریم که آن ها در ادوار مختلف، در مکان های متفاوت و توسط اشخاص مختلفی گردآوری و بازنویسی شده اند و به دلایل چندی مانند سطح سواد کاتبان، وقایع اجتماعی و سیاسی زمان بازنویسی، روش مشخص بازنویسی، در متن اشعاری که در دیوان شاعر با آن ها روبه رو می‌شویم، متونی با مضامین متفاوتی وجود دارند.



عبدالرحیم نیازی ساعی ادامه داد: همان گونه که اشاره کردم، در بین اشخاصی که دیوان مختومقلی فراغی را دست نویسی کرده‌اند، نام شعرای صاحب نسخه ای از بین ترکمن ها به چشم می خورد. در سند شماره ی 5529 که در انستیتوی ملی نسخ موجود است، نام ملانفس که از مختومقلی فراغی نسخه برداری کرده به چشم می‌خورد.

وی درباره ملانفس،گفت:ملانفس شاعر پرآوازه‌ای است که در ادبیات ترکمن به عنوان سلطان سرزمین عشق شهرت یافته و در اوایل قرن نوزدهم میلادی به دنیا آمد. همچنین از او به عنوان آخرین شاعر داستان سرای دوره کلاسیک ادبیات ترکمن یاد می شود.

عبدالرحیم نیازی ساعی ، درباره کتاب «گوگجه یولمه نئنگ دیوانی» نیز، گفت: توفیقی دست داد که به دیوان ملّا ممی حلیمی دسترسی پیدا کنیم و شخصیت فرهنگی اجتماعی فعال اما گمنامی را بیشتر بشناسیم.

وی افزود: هنگامی که دیوان اشعارش را مطالعه و بررسی می‌کردم، در متنش از شخصیت‌ها و شعرایی همچون «گوگجه یلمه»  ذکر نام کرده بود. کنجکاو شدم و از طریق معتمدان و با بررسی و پیگیری‌های میدانی با خانواده و همسایگانش آشنا شده و پیگیر متن دیوان گوگجه شدم. در این جستجو ها با حاج داوود تجدد یولمه پسر بزرگش که همکار خودم و از بازنشستگان فرهنگی بود دیدار کردم و او عنوان داشت که دیوان گوگجه را در درون بوقچه ای نگهداری می‌کند.

وی افزود: حاج داوود تجدد یولمه دیوان شعر را تحویلم داد و اجازه انتشار آن را به من سپرد. گوگجه بیش از سه دهه قبل از دنیا رفته است و هم عصر شاعرانی چون حاجی مامی حلیمی و تاغان دوردی عطا سیدی بود و با آن ها بارها در محافل ادبی و نشست های پرسش و پاسخ ادبی شرکت داشته است.

نیازی ساعی ادامه داد: دیوان اشعار گوگجه شاعر شامل بیش از 70 قطعه شعر و عموما در قالب غزل و مثنوی است و در آن مضامین اجتماعی اخلاقی ، زندگی مردمان ترکمن صحرا و زیبایی های طبیعت این دیار به خوبی پرداخته شده است.

به گزارش ایبنا، پس از برپایی آیین رونمایی کتاب، از مولفان آثار و پژوهشگران ترکمن از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان به رسم ادب و یادبود با اهدای لوح و هدیه‌ای تجلیل به عمل آمد.