به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) یکی از تاریخ‌های مهم در تقویم ایرانیان، روز مادر است. دلسوزی مادر بی‌نظیر است و محبتش ناب و خالص. از این رو در تقویم شمسی ایران 20 جمادی‌‌الثانی روز میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) که مادری نمونه و الگویی کامل در قامت دین مبین اسلام است و به بزرگداشت مقام زن و روز مادر اختصاص دارد. در این گزارش به مناسبت روز مادر و روز زن به تازه‌های کتاب و بازجاپی‌ها پرداخته‌ایم که در سال 1401 با موضوع زن در تاریخ در تارنمای خانه کتاب و ادبیات ایران به ثبت رسیده است.
 


100 زن تاثیرگذار تاریخ
ناشر: معین
کتاب «100 زن تاثیرگذار تاریخ» با عنوان فرعی راهنمای بریتانیکا در معرفی تاثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ تالیف کتلن کوئیپر با ترجمه شهین احمدی است که برای نخستین بار در سال 1401 از سوی نشر معین به چاپ رسیده است. این کتاب در 521 صفحه به موضوع سرگذشتنامه زنان در تاریخ می‌پردازد.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم:
جهان از زنان قابل ستایش و اثرگذار که هر یک داستان حیرت‌انگیز خود را دارد، پر است. بدیهی است هیچ کتابی، هر اندازه هم پرصفحه نمی‌تواند نکات ریز و پیچیدگی‌های زندگی تمام این زنان را یکجا گرد آورد. در این کتاب نیز تنها شرح زندگی بانفوذترین و اثرگذارترین زنانی از سراسر جهان آمده که به عنوان نمایندگان برجسته هم‌جنسان خود دست به عمل یازیده‌اند. زنانی که ماجرای زندگی آنها در این کتاب آمده، از ملکه‌ها تا زنان عادی هستند، هنرمندان و دانشمندان، زنانی که در میدان سیاست کشورشان نامبردار بوده تا زنانی که در صحنه جهانی درخشیده‌اند.


 
آشنایی با زنان تاثیرگذار تاریخ در عرصه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی
ناشر: آهی، شهره
کتاب « آشنایی با زنان تاثیرگذار تاریخ در عرصه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی» تالیف سیدابراهیم حجازی است که از سوی دو انتشارات آهی و شهره به چاپ رسیده است. این کتاب به موضوع وضع اجتماعی و فعالیت‌های سیاسی زنان تاریخ در 13 بخش می‌پردازد.
مولف هدف از تالیف کتاب را پرداختن به گوشه‌ای از نقش زنان و میزان تاثیرگذاری آنان در طول زندگانی بشر ذکر می‌کند و می‌نویسد: با بررسی تاریخ جهان از ابتدا تاکنون  به ویژه تاریخ شرق و غرب روند تکاملی حضور زنان را در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در کنار آرامش‌بخشی، زاد و ولد، خانه‌داری و همسرداری می‌توان به خوبی رصد کرد و شناخت.
در تماشای تاریخ سیر حرکتی زنان، صورت‌های مختلفی را درمی‌یابیم. به طور مثال همسران پیامبران نقش چندانی در زندگی سیاسی و اجتماعی به ویژه در دوران حیات پیامبران نداشته‌اند چه بسا حتی در بعضی از موارد مثل زنان حضرت ابراهیم و لوط و حتی برخی از زنان پیامبر اسلام (ص) با اهداف آنان در تعارض بوده و یا به دلیل خصلت‌های زنانه موجب آزار آنان شده‌اند.
 


تصویر زن در هنر قاجار
ناشر: دانیار
کتاب  « تصویر زن در هنر قاجار» با عنوان فرعی مطالعات هنر و معماری قاجار تالیف منیعه شخب ابوضیاء و نور سوبرزخان است که با ترجمه دکتر علیرضا بهارلو از سوی نشر دانیار در هفت بخش شامل انگاره‌های زیبایی: زبان بصری زنانگی و مردانگی در عهد قاجار، زندگی روزمره بازنمود نقش زن در خلوت و جمع، زن، قدرت و نزاکت: بازنمود نقش زن در فضای دربار، جایگاه نمادین زن در هنر قاجار: تصویر قهرمانان آرمانی و چهره‌های نمادین مونث، احیای نگاره‌ها: تثبیت آبرنگ‌های جسمی در یک مرقع قاجاری، مجموعه آثار لاکی قاجاری در موزه هنر اسلامی قطر و هنر معاصر با الهام از زنان قاجار به چاپ رسیده است.
در یادداشت مترجم آمده است: برگزاری نمایشگاه‌های هنر ایران در کنار روال مرسوم نشر کتب، مقالات و مدخل‌های تخصصی یکی از راه‌های موثر برای معرفی و شناسایی ابعاد گوناگون هنر یک دوره تاریخی است. ماحصل این نمایشگاه‌ها که معمولا در قالب «کاتالوگ» عرضه می‌شود، گاه ارزشی به مراتب بیش از سایر مجلدات و مکتوباتی دارد که تا آن زمان در آن زمینه به نگارش درآمده، خصوصا اگر متصدیان و دست‌اندرکاران مربوطه، در حوزه ذیربط از دانش و آگاهی کافی هم برخوردار باشند.
 


جایگاه زن در ادیان
ناشر: زلال سبز
کتاب «جایگاه زن در ادیان» تالیف مونا کرم‌یاری است که در دو بخش اصلی جایگاه زنان در دیگر آیین‌ها و مکاتب و جایگاه زنان در ادیان ابراهیمی و تعدادی زیربخش در هر فصل از سوی انتشارات زلال سبز به چاپ رسیده است.
در مقدمه کتاب به قلم مولف می‌خوانیم: زن حقیقی است که در طول تاریخ، فراز و نشیب‌های فراوانی را تحمل کرده و از زنده به گور شدن تا خدایی شدن را به خود دیده است. هویت زن، هویت جامعه است و در واقع ارزش گذاشتن به زن و کمالات و خدمات بی پایان او ارزش گذاشتن به تمام اقشار جامعه است. با نظری به تاریخ حیات زن، این نکته آشکار می‌شود که هرگاه زن جان و روان خویش را پاک کند، به عوالم روحانی گراید و هر بار که ضمیر خویش را از نگار هوس و ظاهرسازی‌ها بزداید، چنان با عظمت و نیرومند می‌شود که حتی ممکن است تعیین سرنوشت تاریخ مبتنی به اراده او بستگی پیدا کند.
زن در ادوار تاریخ حیات انسانی و در نگره‌های ادیان و مکاتب مختلف، در هویت، حقوق و ویژگی‌های خویش و نگاه‌های متفاوت و گوناگونی را برتابیده است اما در هیچ منظری به اندازه دیانت اسلامی، واقع‌بینی نسبت به زن دیده نمی‌شود.
 


جایگاه زن در شکل‌گیری تمدن اسلامی عصر صفوی در ایران
ناشر: امتداد حکمت
کتاب «جایگاه زن در شکل‌گیری تمدن اسلامی عصر صفوی در ایران» تالیف ندا کعبه که به موضوع زندگی فرهنگی زنان تاریخ صفوی می‌پردازد. این کتاب در چندین فصل اصلی با عنوان جایگاه زن در عرصه سیاسی، اجتماعی عصر صفوی، نقش سیاسی زن در شکوفایی حکومت، نقش زنان در شکوفایی دوره صفوی، نقش اجتماعی زن در دفاع از سرزمین و مشاوره جنگی، جایگاه زن در عرصه‌های تربیتی، علمی، فرهنگی، نقش تربیتی زن در مهارت‌آموزی سوارکاری و شمشیرزنی و نقش علمی، فرهنگی زن در شکوفایی تمدن صفوی به تشریح زندگی زنان تاثیرگذار این دوره از تاریخ ایران می‌پردازد.



شخصیت و حقوق زن در تاریخ و اندیشه اسلامی
ناشر: احسان
کتاب «شخصیت و حقوق زن در تاریخ و اندیشه اسلامی» همراه با بررسی تفاوت‌های فقهی حقوقی زن و مرد در نظام حقوقی اسلام تالیف عبدالقدوس غفوری است که از سوی نشر احسان به چاپ رسیده است. این کتاب به موضوع فقه زنان و مردان و جنبه‌های مذهبی اسلامی حقوق زن می‌پردازد.
این کتاب در سه فصل اصلی با عناوین جایگاه زن در تمدن‌ها و ادیان پیشین و مقایسه آن با اسلام، اشتغال زنان از دیدگاه اسلام و بررسی مباحث مربوط به اشتغال و کارگزاری زنان، ازدواج در اسلام ، تفاوت‌های فقهی-حقوقی زن و مرد در نظام حقوقی اسلام به شرح جایگاه زن می‌پردازد که هر یک از این فصول تعداد زیادی زیربخش را در خود جای داده است.
مولف در مقدمه کتاب آورده است: همواره در بستر تاریخ گفت‌و‌گوها و نظریات زیادی در مورد شخصیت مقام، وظایف و حقوق زنان شکل گرفته است که همواره و همیشه بر فرومایگی زنان تاخته شده و این روند همچنان ادامه داشت تا اینکه اسلام بر جامعه‌ای که ظلم و توحش بر آن حکمفرما بود، ظهور کرد و روزنه‌های آزادی را فراروی انسانیت، خصوصا زنانی که در درازنای تاریخ مورد بی‌حرمتی قرار گرفته بودند، را گشود. زنان را هم‌ردیف مردان شمرده و برای آنان حق زیستن را به آورد که عملا در زمان پیامبر(ص) این پدیده، شکوفا و هم‌نوا با غرایز و خواسته‌های انسانی گام‌های عملی خودش را پیمود.
 


نقش سیاسی- اجتماعی زنان بزرگ تاریخ نیشابور
ناشر: چشم‌انداز قطب
کتاب «نقش سیاسی- اجتماعی زنان بزرگ تاریخ نیشابور» تالیف حکیمه سادات سلامت به فعالیت‌های سیاسی- اجتماعی زنان بزرگ در تاریخ نیشابور می‌پردازد که از سوی انتشارات چشم‌انداز قطب به چاپ رسیده است.
این کتاب در چهار فصل شامل مقدمه، نقش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان نیشابور بعد از ورود اسلام، جایگاه بی‌بی‌ها در نیشابور، نقش بی‌بی‌های نیشابور در حوزه دینی و اقتصادی صدر اسلام و نقش بی‌بی‌های نیشابوری در رونق شرایط اقتصادی و معیشت مردم است.
حکیمه سادات سلامت در پیشگفتار کتاب «نقش سیاسی- اجتماعی زنان بزرگ تاریخ نیشابور» آورده است: از همان زمان که تاریخ حیات بشر رقم خورد، زنان پابه‌پا و همدوش مردان در تمام عرصه‌های زندگی حضور داشتند. زنانی که استمرار حیات بشریت به دست آنان رقم می‌خورد و مفتخر به تربیت مردان بزرگ تاریخ بوده‌اند. همواره سهم بسزایی در تاثیرگذاری بر تمامی شوون اجتماعی و سیاسی داشته‌اند. تبلیغ و نشر دین یکی از زمینه‌هایی است که زنان با ایمان همواره مردان را در این راه یاری کرده و مشارکت فعالی داشته‌اند.
بر اساس اسناد و مدارک به دست آمده می‌توان نشانه‌های حضور پررنگ زنان را در زمینه عرفان و تصوف در چهار سده  نخستین یافت که در این میان بصره و شام به عنوان مرکز حضور زنان صوفی نام برده می‌شود و از اواخر قرن سوم تا آغاز قرن پنجم ایران و مشخصا خراسان یکی از آزادترین و بارزترین دوره‌های تاریخ سیاسی خود را تجربه کرده است که در این میان نیشابور و علی‌الخصوص زنان آن بیش از هر مکان دیگری پا به عرصه تصوف نهاده‌اند.
 


زنان در تاریخ اندیشه سیاسی
ناشر: ثالث
کتاب «زنان در تاریخ اندیشه سیاسی» از یونان باستان تا ماکیاولی اثر آرلین ساکسونهاوس است که با ترجمه نرگس تاجیک نشاطیه از سوی نشر ثالث در سال 1401 به چاپ دوم رسیده است. بخش‌های اصلی این کتاب عبارتند از دیدگاه لیبرال و پیشالیبرال درباره زندگی سیاسی، زن، خانواده و دولت‌شهر در ادبیات یونانی پیش از افلاطون، افلاطون: فلسفه، زنان و زندگی سیاسی، ارسطو: مردان ناقص، سلسله مراتب و محدودیت‌های سیاست، روم: زنان در زندگی سیاسی امپراتوری، اندیشه سیاسی مسیحیت اولیه و قرون وسطا: بکارت، برابری و معنای اجتماع و نیکولو ماکیاولی: زنان همچون مردان، مردان همچون زنان و ابهام جنس که هر یک از بخش‌های اصلی شامل تعداد زیادی زیربخش است.
در یادداشت نویسنده بر نسخه فارسی آمده است: من در اصل این کتاب را حدود چهل سال پیش نوشتم؛ در واکنش به وقایع رخ داده در فضای علمی طی آنچه «موج دوم» جنبش فمینیستی خوانده می‌شد. جرقه این جریان عمدتا با رمز و راز زنانه اثر بتی فریدان در 1963 زده شده بود. کتاب فریدان تاکید می‌کرد که به رغم باور لیبرال به برابری انسان‌ها، اشکال ظریف تبعیض دسترسی برابر زنان به مشارکت در فضای عمومی را نکار می‌کنند.  افزایش آگاهی از نابرابری‌های جنسی، علاقه به این موضوع را ایجاد کرد که چگونه پژوهش علمی منحصر بر مردان متمرکز شده است. بدون اینکه توجه زیادی به جایگاه زنان در تاریخ، تحول اندیشه سیاسی و زندگی اجتماعی و فرهنگی اجتماعات معاصر داشته باشد.
 


جایگاه حضور زن از جوامع ابتدایی تا عصر حاضر
ناشر: اندیشه فاضل
کتاب «جایگاه حضور زن از جوامع ابتدایی تا عصر حاضر» با دیدگاه روانشناسی و ادیان الهی به قلم نویسندگان فتانه عبدی و سودابه نظری از سوی انتشارات اندیشه فاضل به چاپ دوم رسیده است. این کتاب به موضوع وضع حقوقی و قوانین زنان در قرآن اشاره دارد.
در پیشگفتار این کتاب به قلم نویسندگان می‌خوانیم: امیدوارم عنوان کتاب باعث این سوء‌تفاهم نشود که محدوده کارکرد و اثر و نقش زنان تنها در خانواده است بلکه باید تاکید کنم زنان از ابتدای تاریخ تاکنون ثابت کرده‌اند علاوه بر کانون خانه در اجتماع‌های بزرگتری همانند یک کشور و حتی جهان نقش‌های بزرگی ایفا کرده‌اند.
اگر سقف‌های شیشه‌ای  و پابندهای سنگین که اجتماع برای زنان به وجود آورده نبود حتی تاثیرات بیشتری بر سیر تحول بشری را عهده‌دار می‌شدند.
تبعیض‌ها و تعصب‌های بیجا در طول تاریخ باعث عقب ماندن زنان از حرکت شانه به شانه با مردان شده است. هر کجا که زنان حق و حقوق خود را شناخته‌اند وارد عمل شده و آن را با مبارزه به دست آورده‌اند. زمانی در همین نزدیکی‌ها حتی حق اظهارنظر سیاسی و رای دادن را نداشتند ولی با هوشیاری و تلاش به این حق ربوده شده خود دست یافتند.



 زنانی که تاریخ را ساختند
ناشر: ناریا
کتاب «زنانی که تاریخ را ساختند» اثر کیت پانکرست با ترجمه نلی محمودی از سوی نشر ناریا در تابستان 1401 به چاپ سوم رسیده است. این کتاب سرگذشتنامه زنان تاثیرگذار تاریخ است که برای سنین کودک و نوجوان نوشته شده است.
 


 زنان دین‌گستر در تاریخ اسلام
ناشر: نشر المصطفی
کتاب «زنان دین‌گستر در تاریخ اسلام» تالیف طاهره روحانی است که از سوی نشر المصطفی به چاپ سوم در سال 1401 رسیده است. این کتاب به زنان در اسلام با عنوان زنان دین‌گستر در میدان علم تحت عناوین لزوم پرداختن به موضوع زنان، اسلام؛ احیاگر حقوق زنان، برابری زن در آفرینش، تسویه و تعدیل در خلقت، برابری زن و مرد در کمال‌یابی و بالندگی، تفاوت زن و مرد از دیدگاه قرآن، چگونگی حضو زن در اجتماع، سپس به زنان محدث می‌پردازد. زنان راوی حدیث از پیامبر(ص) و زنان راوی حضرت زهرا(ع) که در این بین از اسماء بنت عمیس، ام انس(ام سلیم)، بره خزاعی، زینب، دختر ابی رافع، زینب دختر علی‌بن ابی طالب (ع) نام برده و شرحی از هر کدام آورده است.
 


زنان در روزگارشان
ناشر: نشر نی
کتاب «زنان در روزگارشان» با عنوان فرعی تاریخ فمینیسم در غرب تالیف مارلین لگیت است که با ترجمه نیلوفر مهدیان از سوی نشر نی به چاپ دهم در سال 1401 رسیده است. این کتاب به موضوع فمینیسم، تاریخ زنان و مسایل اجتماعی و اخلاقی می‌پردازد. کتاب شامل یک مقدمه بر ترجمه فارسی و شامل فصل‌های فمینیسم و مردسالاری، از عیسی مسیح تا ژاندارک، تاثیر رنسانس زنان، تحصیل و هنرهای خلاق، دین، سیاست و ادبیات در دوران آغازین اروپای مدرن، انقلاب در فلسفه و سیاست، رادیکال‌ها و اصلاحگران، آغاز موج اول فمینیسم، مسایل موج اول فمینیسم و دوران جنگ و فمینیسم بین دو جنگ جهانی است.
نویسنده در مقدمه بر ترجمه فارسی آورده است: از بی‌عدالتی و ستمی که جوامع غربی و خشونتی که کلیسا در قرون وسطی در حق زنان روا داشته است بگذریم بسیاری موج اول فمینیسم را در ارتباط با پیشرفت‌های فکری و اقتصادی قرن نوزدهم به ویژه لیبرالیسم و انقلاب صنعتی می‌دانند و بر این نظر تاکید دارند که انقلاب صنعتی با کشیدن کار به خارج از خانه و دادن وقت فراغت به زنان طبقه متوسط فرصت عملی شدن آن ایده را فراهم کرد.
 


تاریخ داستان زندگی یک زن
ناشر: نیلوفر
کتاب «تاریخ داستان زندگی یک زن» اثر الزا مورانته است که با ترجمه منوچهر افسری از سوی انتشارات نیلوفر  در سال 1401 به چاپ چهارم رسیده است.
کتاب «تاریخ داستان زندگی یک زن» رمانی نوشته  الزا مورانته است که نخستین بار در سال 1974 منتشر شد. این رمان حدود سی سال بعد از زمانی نوشته شد که الزا مورانته و آلبرتو موراویا، یک سال را به صورت پنهانی در روستاهای دوردست کوه‌های جنوب رم گذراندند. مورانته در طول این مدت، شاهد تمامی تأثیرات جنگ بود و تصمیم گرفت تا تشریحی از تأثیر تاریخ و یا رویدادهای بزرگ سیاسی که توسط ثروتمندان و قدرتمندان و جاه‌طلبان به وقوع می‌پیوندند، بر زندگی مردم عادی و آسیب‌پذیر بنویسد. کاراکتر اصلی این رمان برجسته و تکان‌دهنده، معلمی به نام ایدا مانکوسو است که شوهرش مُرده و پسر نوجوانش نیز، جنگ را همانند زمین بازی خود در نظر می‌گیرد. با پیشروی داستان، سربازی آلمانی که در مسیر رفتن به شمال آفریقا است، با ایدا مواجه می‌شود و همین اتفاق، زندگی این زن را برای همیشه تغییر می‌دهد.
این کتاب مالامال از تاریخ است و آن را به‌ دقت بیان می‌کند: «تنها انقلاب راستین آنارشی است. آنارشی یعنی هیچ‌گونه قدرت، از هیچ‌کس و بر هیچ‌کس. هر که انقلاب و هم‌زمان از قدرت دم بزند حقه‌باز و قلب‌زن است. هر که قدرت را برای خود یا دیگری طلب کند، مرتجع است.»
 


تاریخ سیاسی زنان
ناشر: افکار جدید
کتاب «تاریخ سیاسی زنان» با عنوان فرعی مبارزه طبقاتی و آزادی‌خواهی زنان نوشته تونی کلیف با ترجمه نیکزاد زنگنه از سوی انتشارات افکار جدید در سال 1401 به چاپ دوم رسیده است. در این کتاب در چندین فصل اصلی مباحثی همچون تولد یک رویا، انقلاب فرانسه، زنان در کمون پاریس، جنبش زنان قرن نوزدهم در آمریکا، جنبش زنان سوسیالیست در آلمان، مارکسیست‌های روسیه و کارگر زن، جنبش‌های زنان در انگلیس، داستان غم‌انگیز فرانسه، انقلاب و ضدانقلاب در روسیه، شکست پیروزی: جنبش آزادی‌خواهی زنان و جنبش زنان در بریتانیا  شرح داده شده است که هر یک تعدادی زیربخش را در خود جای داده است.
در یادداشت مترجم می‌خوانیم: «20 می 1917 متولد شد؛ یک یهودی فلسطینی که در سال 1946 به بریتانیا آمد. این مقارن بود با دو سال پیش از اعلام موجودیت دولت اسرائیل که کلیف به عنوان یک انترناسیونالیست و ضد صهیونیست با آن مخالف بود... من... بیشتر از بیست سال با کلیف کار کردم. شخصیتی فوق‌العاده داشت؛
نسخه اصلی کتاب حاضر که مبارزه طبقاتی و آزادی‌خواهی زنان نام دارد، نخستین بار در 1984 منتشر شده است و بر اساس عنوان فرعی آن، وقایع مربوط به بازه زمانی سال‌های 1640 تا اواخر دهه 1970 میلادی را در برمی‌گیرد.
 


تاریخ زنان را این‌گونه می‌نویسم
ناشر: فصل پنجم
کتاب «تاریخ زنان را این‌گونه می‌نویسم» اثر نزار قبانی است که با ترجمه مهدیه امین‌زاده گوهری از سوی انتشارات فصل پنجم به چاپ رسیده است.
در مقدمه اول این کتاب می‌خوانیم:
بخوان مرا
به خودت افتخار خواهی کرد
بخوان به وقت جستجوی قطره‌ای آب در کویر
بخوان حتی اگر تمام دروازه‌های امید را
به روی عاشقان بستند
من
نه از دلواپسی‌های یک زن
که سرگذشت تمام زنان را می‌نویسم