به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان جنوبی، هر ساله برنامه انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران با مشارکت شهرهای سراسر کشور و با هدف ترویج فرهنگ مطالعه بر اساس ظرفیت‌های بومی هر منطقه برگزار می‌شود. امسال در هفتمین برنامه پایتخت کتاب، پس از پایان یافتن مرحله اول داوری و در نظر گرفتن شاخص‌هایی همچون بهره‌گیری از مشارکت و ایجاد همگرایی میان نهادها و سازمان‌های دولتی، توجه به طیف وسیعی از مخاطبان، وجود ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های اولیه برای فعال شدن در حوزه ترویج کتاب‌خوانی، تناسب با نیازهای محلی، ارزش‌های دینی و ملی، خلاقیت، ابتکار و نوآوری، قابلیت و ضمانت اجرا و برخی دیگر از شاخص‌ها، ۳۶ شهر به‌ عنوان راه یافته به مرحله نیمه‌نهایی معرفی شدند که از از استان خراسان جنوبی هم نهبندان و سربیشه در فهرست این شهرها قرار داشتند.

به همین بهانه با مسئول اجرای طرح پایتخت کتاب در شهر نهبندان پیرامون ویژگی‌های برجسته و متمایزکننده این طرح به گفت‌وگو نشستیم که ماحصل آن در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
 
اجرای طرح‌ها با ایده‌های کوچک و کم هزینه
فاطمه خسروی ابتدا توضیحی در خصوص نحوه اجرای طرح در شهر نهبندان می‌دهد و می‌گوید: یکی از ملاک‌های ما برای اجرای طرح پایتخت کتاب، جام باشگاه‌های کتابخوانی بود، به همین جهت، اولین نهاد فرهنگ ساز جامعه یعنی خانواده‌ها خصوصا بانوان، کودکان و نوجوانان را هدف کار خود قرار دادیم.

وی با اشاره به اینکه اجرای طرح نیاز به هماهنگی کامل سه نهاد شامل دستگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی، امور کتابخانه‌ها و کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارد، اضافه می‌کند: در ابتدای کار جامعه هدف برگزیده ما بدون علاقه و انگیزه بود و تمایلی به ورود در این عرصه نداشت. پس معرفی کتاب همراه با برنامه‌های شورانگیز و جذاب را مد نظر قرار دادیم و با توجه به شرایط بیماری کرونا و منتفی شدن امکان برگزاری برنامه‌های جمعی، به سراغ کارهای کم هزینه و کوچک رفتیم.
 
آشنایی با فیلمنامه‌ها در طرح «سینما دانایی»
خسروی به برنامه «سینما دانایی» اشاره می‌کند و می‌افزاید: در این برنامه فیلمنامه‌هایی که کتاب آن‌ها به چاپ رسیده است، همچون «مهمان مامان» را به بچه‌ها معرفی کردیم تا علاوه بر آشنایی با کتاب، با نویسنده آثار نیز بیشتر آشنا شوند. «نذر فرهنگی» از دیگر برنامه‌های ما در مناسبت‌های مذهبی مختلف همانند تاسوعا و عاشورا و ... بود تا به جای نذرهای متداول و مرسوم، بخشی از هزینه نذر، جمع آوری و برای برگزاری مسابقات کتابخوانی و اهدا جوایز در نظر گرفته شود.

وی یادآور می‌شود: راه‌اندازی «کاروان دانایی» و قصه‌گویی در فضای مجازی نیز مورد استقبال کودکان قرار گرفت، خصوصا که کتاب‌هایی جذاب و پند آموز برای خواندن انتخاب می‌شد. مسابقه شوخی با کتاب و کشیدن کاریکاتور از روی قصه‌ها هم مخاطب بسیاری را به خود جذب کرد.
 

فراهم شدن زمینه آشنایی کودکان نهبندانی با نقّالی
مسئول طرح پایتخت کتاب در شهر نهبندان با بیان اینکه تصمیم داشتیم تا جلسات کتابخوانی حضوری هر ماه یا هر هفته حداقل یک بار برگزار شوند، ادامه می‌دهد: خوشبختانه با هماهنگی‌های انجام گرفته، این اتفاق تبدیل به جلسات کتابخوانی هر روزه، بعدازظهرها در محل حسینیه شهدای گمنام شهرستان شد و بانوان کتابخوان گردهم آمده و به مدت یک ساعت درباره کتابی که خوانده بودند صحبت می‌کردند. نهایتا در ادامه این برنامه کمپین بانوان کتابخوان نهبندان هم راه‌اندازی شد.

خسروی در ادامه می‌گوید: هنگام بررسی طرح‌های مربوط به شهرهای دیگر، متوجه جذابیت نقالی برای کودکان و نوجوانان شدم. به همین جهت ابتدا سعی کردم خودم با نقالی آشنا شوم و در دنباله آن، شاهنامه و هفت خوان را به بچه‌ها معرفی کردم، البته نقالی کودکان نهبندان به گونه‌ای نیست که بتوانند در مسابقات شرکت کنند اما زمینه آشنایی برای آن‌ها فراهم شده است.
 
یادگیری مهارت‌های زندگی با طرح «پدر برایم کتاب بخوان»
وی از معرفی داستان‌های قرآنی جذاب به کودکان نیز سخن می‌گوید و اضافه می‌کند: یکی از طرح‌ها، مختص کودکان بیمار بود. با توجه به اینکه این کودکان در دوران بیماری دل نازک‌تری دارند و توجه بیشتری می‌طلبند، از والدین درخواست کردیم تا در مدت بیماری برای آن‌ها کتاب بخوانند و در نتیجه این کار طرح کتابخوانی برای کودکان بیمار راه‌اندازی شد. بعد از اجرای این طرح، متوجه رابطه قوی‌تر دخترها با پدرهایشان شدم و از آنجایی‌که هر چه این رابطه قوی‌تر باشد، دختر به دنبال همسری با ویژگی‌های پدرش خواهد بود، ورود پدرها را به این طرح جدی‌تر دنبال کردم. برای آن‌ها توضیح دادم که کتاب‌های داستان فقط برای سرگرمی نیستند و با همین داستان‌ها می‌توان چگونگی زندگی در جامعه و خانواده را به دخترها یاد داد، نتیجه تلاش‌هایمان تبدیل به طرح «پدر برایم کتاب بخوان» شد.
 

احیای فرهنگ جزءخوانی در خانواده‌ها
مسئول اجرای طرح پایتخت کتاب در نهبندان با بیان اینکه شیوع کرونا بسیاری از جلسات فرهنگی همچون آموزش‌های قرآنی را تعطیل کرده بود، یادآور می‌شود: پدرم عادت داشت پنجشنبه یا جمعه هر هفته تمامی فرزندانش را در منزل جمع کند تا با یکدیگر یک جزء قرآن را بخوانیم. این موضوع باعث شد تا به دنبال خانواده‌های دیگری که هر هفته برنامه جزخوانی دارند بگردم و از طریق مبالغی که برای نذر فرهنگی جمع‌آوری شده بود، هدیه‌ای به این خانواده‌ها بدهیم.

خسروی به طرح «اصناف حامی کتاب» نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: این طرح در راستای طرح نذر فرهنگی راه‌اندازی شد و شامل اصنافی می‌شود که به کودکانی که قصد خرید از مغازه‌شان را دارند، کتاب هدیه می‌کنند. طرح «کتاب‌های خوشمزه » نیز با تشویق کودکان به خواندن کتاب‌های آشپزی و مشارکت در پخت همراه با مادرانشان انجام شد.

 
آموزش مهربانی، تلاش و انتظار از دل لالایی‌ها
وی از طرح «مادربزرگ قصه‌گو» سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: اکثر مادربزرگ‌ها از ذوق ادبی و داستان‌سرایی بالایی بهره‌مند هستند و از سوی دیگر به دلیل کهولت سن نیاز به توجه بیشتری دارند. به همین جهت شرایط را برای قصه‌گویی مادربزرگ‌ها برای کودکان فراهم کردیم. از آنجایی‌که خودمان فضای کافی برای اجرای طرح نداشتیم با خانواده یکی از کودکان که وضعیت مالی بهتری داشتند، هماهنگ کردیم و یکی از مادربزرگ‌ها و تعدادی از کودکان را به این خانه دعوت کردیم. استقبال از این طرح به قدری بالا بود که ادامه پیدا کرد و حتی مادربزرگ قصه‌گوی ما برای ادامه طرح پیگیرتر از ما بود.

فاطمه خسروی با بیان اینکه لالایی‌خوانی کودکان برای عروسک‌هایشان از دیگر مواردی بود که در قالب برنامه پایتخت کتاب دنبال کردیم، اضافه می‌کند: برخی از لالایی‌ها همچون درس‌های زندگی هستند و به کودکان، مهربانی، تلاش و حتی انتظار را یاد می‌دهند.
 

 
شعرخوانی کودکان در روز تولد شاعران بزرگ ایرانی
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه انتخاب طرح نهبندان در مرحله اول داوری انگیزه را برای ادامه کار بیشتر کرد، یادآور می‌شود: از الان فعالیت کودکان برای هشتمین برنامه پایتخت کتاب آغاز شده و در حال اجرای طرح‌های جدید و تازه‌تری هستیم. برای مثال مناسبت‌های مختلف همچون تاریخ تولد شاعران بزرگ را به بچه‌ها یادآوری می‌کنیم تا در این روز بخشی از اشعار همان شاعر را به انتخاب خودشان از روی کتاب بخوانند و از این روخوانی فیلم بگیرند. فیلم‌های ارسال شده را در سایت آپارات، درگاه ویژه طرح پایتخت کتاب، بارگذاری کردیم و همین دیده شدن تصویر خودشان در فضای مجازی ذوق آن‌ها را برای ادامه کار بیشتر کرده است. از طرفی انتشار کلیپ‌های قصه گویی بچه‌ها در فضای مجازی و در گروه‌های دوستانشان، باعث می‌شود تا با مهارت‌های خودشناسی، نقد کردن و زود عصبانی نشدن نیز آشنا شوند.

خسروی در پایان سخنانش عنوان می‌کند: اکثر طرح‌هایی که نام بردم، در شهر‌های دیگر هم اجرا می‌شوند اما معتقدم آنچه که باعث راهیابی طرح نهبندان به مرحله نیمه نهایی شد، نشان دادن این فعالیت‌ها در سطح وسیع تری بود.