به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «اخلاق کانتی» در ادامه سلسله نشست‌های فلسفه و عرفان سرای اهل قلم خانه کتاب عصر دیروز (شنبه،‌27 مهرماه) با حضور دکتر علی‌محمد صابری، مدرس گروه فلسفه مجتمع آموزشی تربیت دبیر پیامبر اعظم(ص) و دکتر شهین اعوانی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

دکتر صابری در این نشست در سخنانی درباره تاثیر کانت بر تفکر دینی و تعلیم و تربیت اظهار کرد: نظام‌های اخلاقی متعدد و گوناگونی تاکنون بروز کرده‌اند اما اندیشه و آثار کانت یک نظام عظیم اخلاقی را در غرب شکل دادند. 

وی ادامه داد: من در میان فلاسفه غربی باهوش‌تر از کانت نیافته‌ام، زیرا او توانایی‌ها و قوای عقل را نشان می‌دهد. همچنین اهمیت کانت در این بود که او همیشه دنبال اخلاق مقدس بوده است. بنابراین، خروجی کانت در حوزه اخلاق، درسی است به مکتب لیبرالیسم که هرگز نتوانسته بود آزادی را تعریف کند.

صابری با اشاره به اهمیت نظام اخلاقی کانت گفت: یکی از مولفه‌های قابل توجه درباره کانت این است که او مذهب را از دیانت جدا می‌کند و این بسیار مهم است. اگر تفسیر هم داشته باشیم، متوجه می‌شویم که انسان‌های مذهبی زیاد داریم اما تعداد انسان متدین اندک است که این مساله همان چیزی است که کانت در نظام اخلاقی خود به آن اشاره می‌کند. 

در این نشست همچنین دکتر شهین اعوانی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، با بیان این‌که اخلاق همواره متوجه انسان بوده است، اظهار کرد: هیچ موجودی در جهان نیست که موجودیت اخلاقی داشته باشد، جز انسان و این دیدگاه در اندیشه و آثار فیلسوفان مختلفی از جمله کانت به شکلی مبسوط بیان شده است. 

وی افزود: اساسا از نظر این فیلسوف جهان محسوس و معقول دارد که به زعم او جهان محسوس، شرح پدیدار یا اگزیستانس را دارد و از این نظر کانت به انسان‌شناسی تجربی نظر دارد. برای مثال، او معتقد است انسان‌شناسی جغرافیایی برخاسته از انسان‌شناسی تجربی است و بخشی از اعمال انسان در زندگی از این حوزه منبعث و بر اساس این مولفه است که خصوصیاتی بر انسان عارض می‌شود.

عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان این‌که در جهان معقول کانتی، هدف همان شان ذاتی است، افزود: جهان معقول یا روحی از نظر کانت ویژگی‌هایی دارد، از جمله این‌که به زعم این فیلسوف، اختیار در این گستره به انسان تعلق می‌‌گیرد. ضمن آن‌که اخلاق بیشتر در جهان معقول وجود دارد.

اعوانی ادامه داد: انسان بالذات اخلاق را می‌طلبد و سه بخش را برای اخلاق ارایه می‌کند از جمله اتیک، مورال و اخلاق متعارف. همچنین کانت در بیان حقیقت ذات انسان نیز از سه تعبیر وجدان، حال و هواداری و روح سخن می‌گوید که هر سه این اصطلاحات از کلیدی‌ترین نمونه‌های مباحث اخلاقی کانت است.

وی در ادامه به مفهوم تکلیف و وظیفه در افکار کانت اشاره کرد و گفت:‌ به زعم کانت، وجدان یک آگاهی است که برای ما تکلیف را به‌ همراه می‌آورد که وجدان در این‌جا سه مفهوم اعتلایی بر مبنای مفهوم خدا، مفهوم جهان و مفهوم نفس دارد و بر این اساس، انسانی که اخلاق‌مدار است، باید شعور اخلاقی داشته باشد تا اخلاق معنا یابد.

این محقق همچنین با اشاره به جلوه‌های عقلی از نظر کانت اظهار کرد: عقل از نگرش این فیلسوف از دو وجهه نظری و عملی برخوردار است. البته باید در نظر داشته باشیم مبحث اخلاق در دوره نقادی کانت قرار می‌گیرد و در دوره پیش از آن، کانت از اندیشمندانی مانند لایب‌نیتس متاثر بوده است.

اعوانی گفت: کانت شش کتاب در حوزه اخلاق نوشت که حکایت از اهمیت و میزان توجه کانت به ابعاد اخلاق دارد. این فیلسوف در دوره نقادی می‌خواهد به این چهار سوال پاسخ گوید که «تا چه اندازه می‌توانم بدانم؟»، «چه کاری باید انجام دهم؟» «به چه چیزی می‌توانیم امیدوار باشیم؟» و «‌انسان چیست؟» کانت درباره سوال آخر هیچ ادعایی ندارد اما در کتاب‌هایش به این مباحث نیز پرداخته است.