دکتر عباس یزدانی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آزادی را از حقوق مسلم انسان‌ها دانست و عنوان کرد: امروزه آزادی یکی از اصولی است که در مجموعه حقوق بشر جایگاهی ویژه دارد. از آن‌جا ‌که آزادی یکی از اصیل‌ترین ارزش‌های نوع بشر محسوب می‌شود، همه افراد نسبت به آن عشق می‌ورزند و همه اندیشمندان علوم اجتماعی بر لزوم رعایت این اصل در قانون‌گذاری تاکید ویژه‌ای دارند، هرچند در حدود آن اختلاف نظر وجود دارد. 

وی افزود: آزادی از جمله مفاهیمی است که در حوزه‌های مختلف علوم‌انسانی مانند فلسفه، دین‌پژوهی، حقوق، جامعه‌شناسی، سیاست و اخلاق بررسی می‌شود. در ادیان الهی و کتاب‌های آسمانی نیز به مقوله آزادی توجه زیادی شده است. قرآن نیز به عنوان کتاب آسمانی آخرین دین الهی، به مقوله آزادی توجهی ویژه داشته است.

وی انسان را از دیدگاه قرآن اشرف مخلوقات دانست و اظهار کرد: به جرات می‌توان ادعا کرد  تعبیراتی که قرآن درباره کرامت انسان به کار برده است، شاید در هیچ کتاب آسمانی و غیرآسمانی بیان نشده باشند. قرآن انسان را جانشین خدا در روی زمین و مسجود فرشتگان می‌داند که استعداد و قابلیت رسیدن  به مقامات مادی و معنوی عظیمی را دارد چون فطرتاً کمال‌طلب است، اما در عین حال، خداوند سعادت و کمال انسان و رسیدن به مقامات والای معنوی را در پرتو آزادی اراده و اختیار می‌ستاید. خداوند ارزش برگزیدن راه هدایت الهی را در آزادی و انتخاب اختیاری می‌داند و به‌صراحت در آیه 256 سوره بقره می‌فرماید: «لا اکراه فی الدین» به این معنا که در پذیرش دین هیچ اجباری نیست. البته باید توجه داشت که قرآن آزادی مطلق را تایید نمی‌کند، همان‌گونه که امروزه آزادی مطلق در دنیا طرفداران چندانی ندارد.

استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران، اسلام را بزرگ‌ترین پیام‌آور آزادی دانست و اظهار کرد: آزادی درست و معقول مهمترین هدیه خداوند به یک ملت و جامعه است. به برکت آزادی است که اندیشه‌ها رشد پیدا می‌کنند و استعدادها شکوفا می‌شوند. حرکت علیه آزادی، حرکت علیه یک پدیده الهی محسوب می‌شود. امام حسين (ع) در روز عاشورا فرمودند: «إن لم يكن لكم دين و كنتم لاتخافون المعاد فكونوا أحراراً في دنياكم هذه» یعنی اگر دین ندارید و از روز قیامت بیم ندارید، دست‌کم در دنیایتان آزادمرد باشید. این سخن تاییدکننده آزادی معقول اراده انسان است.

وی در پاسخ به این سوال که آزادی در قرآن چه محدوده و قلمروی دارد، گفت: آزادی در اسلام مانند آزادی در لیبرالیسم نامحدود نیست، بلکه آزادی در اسلام تا جایی مشروع است که با ارزش‌ها و حقایق ثابت و مسلم تعارضی پیدا نکند، همان‌گونه که حق حیات به عنوان حق طبیعی همه انسان‌ها تا زمانی قابل احترام است که با اصول و ارزش‌های ثابت دیگر تعارض پیدا نکند. انسان از حق حیات برخوردار است و کسی نمی‌تواند آن را از انسان سلب کند: «من قَتَلَ نفساً بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قَتلَ الناس جمیعاً» یعنی در منطق قرآن کشتن یک انسان مانند کشتن همه انسانیت است چون تعرض به حریم انسانیت است، مگر این‌که خود او به جان کسی تعرض کرده باشد یا فسادی ایجاد کرده باشد که در این صورت، حق حیات او محدود می‌شود. درباره  آزادی هم داستان بر همین منوال است و تا زمانی آزادی‌های انسان مجاز خواهد بود که حقوق و ارزش‌های مسلم اخلاقی جامعه را مورد تعرض قرار ندهد.

استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان، رسیدن به سعادت و کمال را از اهداف مهم آزادی در اسلام دانست و اظهار کرد: اسلام آزادی را همراه با تکلیف می‌داند و معتقد است انسان با آزادی می‌تواند به تکامل دست یابد. حق آزادی مانند حق حیات مقدمه‌ای برای عبودیت خداوند است. قرآن در آیه 157 سوره مبارکه اعراف یکی از خصوصیات پیامبر(ص) را برداشتن غل و زنجیر از گردن انسان‌ها می‌داند.

این استاد الهیات دانشگاه تهران آزادی عقیده را لازمه آزادی اندیشه دانست و گفت: اگر انسان در داشتن عقیده خاص آزاد نباشد، معنا ندارد که در اندیشیدن آزاد باشد، چون در این صورت آزادی اندیشه امری عبث و بیهوده خواهد بود. بر همین اساس، قرآن حتی انتخاب دین و دین‌دار بودن را به اختیار خود انسان می‌گذارد و اجبار در پذیرش دین و مومن بودن را رد کرده است. اصولاً ارزش انسان به اندیشه و تفکر اوست. 

یزدانی عنوان کرد: منطق قرآن منطق گفتگوی سالم، آزادانه و به دور از تعصب است. آزادی بیان لازمه آزادی اندیشه و آزادی عقیده است که قرآن آن را تجویز می‌کند. قرآن دراین باره در آیه 18 سوره زمر می‌فرماید: «الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدیهم الله و اولئک هم اولوالالباب.» گفت‌وگو و جدل منطقی در شرایطی امکان‌پذیر خواهد بود که دیگران بتوانند عقاید و نظریات مخالف خود را بیان کنند که این خود نشان از آزادی بیان دارد.

وی افزود: باید بین آزادی بیان و آزادی توهین، اهانت و توطئه تفکیک قائل شد. نباید از آزادی بیان سوء استفاده کرد و به تشویش اذهان  و توهین مبادرت ورزید.

نویسنده مقاله «دیدگاه علامه طباطبایی درباره‌ تنوع ادیان» آزادی سیاسی و اجتماعی را از دیگر جنبه‌های آزادی از نگاه قرآن دانست و گفت: آزادی سیاسی اجتماعی به این معناست که انسان در کارهای اجتماعی بتواند بدون هیچ اجباری از ناحیه دیگران آزادانه انتخاب کند و تصمیم بگیرد و براساس انتخاب خود عمل کند، مشروط به آن‌که آزادی او به دیگران آسیبی نرساند یا موجب محدود کردن آزادی دیگران نشود. قرآن در کارهای سیاسی و اجتماعی، حق انتخاب چگونه زیستن و تعیین سرنوشت را به دست خود انسان داده و آزادی او را در این کارها به رسمیت شناخته است. همچنین از هرگونه اجبار و استبداد منع کرده است و مشورت با یکدیگر را در کارها و تصمیم‌سازی توصیه می‌کند.
 
این استاد فلسفه درباره رویکرد کتاب‌هایی که با موضوع آزادی در قرآن نگاشته شده‌اند، گفت: باید توجه داشت که در پرداختن به مقوله آزادی رویکرد قرآن و آموزه‌های اسلام از اهمیتی ویژه برخودار است. بنابراین، نباید مقوله آزادی را با نگاه امپریالیسم یا دیدگاه‌های غربی بررسی کرد.