نجفعلی میرزایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره این‌که «آیا در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران تمام اهداف و برنامه‌های پیش‌بینی شده موسسه خانه کتاب، محقق شده‌اند؟» اظهار کرد: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور و یکی از مهم‌ترین حوادث فرهنگی منطقه است. با تمام تلاش‌هایی که در دوران مختلف برای با شکوه‌تر برگزار کردن این رویداد صورت گرفته است اما با آن‌چه در شأن ملت ایران است همچنان فاصله دارد؛ با این حال با توجه به این‌که مدت‌زمان زیادی از حضور تیم فرهنگی جدید در دولت و در خانه کتاب نمی‌گذرد، تنها یک ماه برای برگزاری فعالیت‌های علمی و فرهنگی نمایشگاه فرصت داشتیم که به لطف الهی تقریباً به تمام اهدافی که داشتیم، رسیدیم.

هنوز تا نسبت معقول با چشم‌انداز فرهنگی فاصله داریم
وی ادامه داد: تاکید می‌کنم که نمایشگاه کتاب فعلی با همه این اتفاق‌های مبارکی که امسال شاهد آن بودیم، هنوز تا نسبت معقول و منطقی با چشم‌انداز فرهنگی بیست ساله و نیز جایگاه نخست کتاب در منطقه که مطابق برنامه باید سال‌های آینده به آن برسیم، فاصله بسیاری دارد.

میرزایی عنوان کرد: متاسفانه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که باید عرصه اصلی بررسی وضعیت کتاب ایران، هم‌اندیشی‌های تخصصی اصحاب نشر و لایه‌های مدیریتی دولتی و غیردولتی مرتبط با این عرصه‌ها و در نتیجه فرصتی جهانی برای رصد و تحلیل کتاب و تحقق مطالبات بنیادین مقام معظم رهبری باشد، تاکنون فراتر از یک فروشگاه بزرگ و در عین حال کم‌نظم و نظام نبوده است. 

وی با اشاره به تحولات این دوره از نمایشگاه کتاب تهران گفت: امسال نخستین‌بار با استفاده از زیرساخت‌های اطلاعاتی خانه کتاب، از اهل قلم و شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین ارتباطاتی برای بازدید از نمایشگاه دعوت شد. این فراخوانی‌ها که با همکاری و مشارکت انجمن‌ها و تشکل‌های اهل قلم و مراکز تحقیقاتی صورت گرفت، در دو سطح اهل قلم و شخصیت‌های علمی و فرهنگی انجام شد.

میرزایی ادامه داد: بیش از 500 نفر از نخبگان و شخصیت‌های علمی حوزه علمیه قم با همکاری معاونت پژوهشی حوزه علمیه با کارت‌دعوت برای بازدید از نمایشگاه و حضور در سالن ویژه نخبگان و اهل قلم دعوت شدند. همچنین دعوت از بیش از سه هزار نفر از اهل قلم و شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور به بازدید از نمایشگاه و حضور در سالن استقبال از اندیشمندان انجام گرفت.

سرای ویژه استقبال از اندیشمندان یک رویداد جدید
مدیرعامل موسسه خانه کتاب با بیان این‌که سرای ویژه استقبال از اندیشمندان در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران در حکم یک سالن تشریفات عمل کرد، افزود: این سالن نخستین‌بار در تاریخ نمایشگاه بین‌المللی تهران تشکیل شد و در مدت 10روز نمایشگاه شاهد حضور بیش از هزار نفر از بزرگان و چهره‌های مطرح و شاخص فرهنگی در عرصه‌های مختلف علوم انسانی، علوم تجربی، ادبیات و شعر و دیگر حوزه‌های تخصصی بود.

وی با بیان این‌که تلاش مدیریت خانه کتاب این بود که شخصاً و به‌دور از ملاحظات جناحی، بزرگان علم و فرهنگ تکریم شوند، گفت: شاخص اصلی خانه کتاب در این حرکت، التزام به نظام اسلامی و  مبانی ارزشی کشور بود. ما اطمینان داریم که از آغاز انقلاب اسلامی تاکنون در بازه زمانی ده روزه هیچ زمانی این شمار از بزرگان علم و فرهنگ در یک رویداد فرهنگی شرکت نکرده‌اند؛ این یعنی یک اتفاق زیبا و ستودنی.

تقسیم‌بندی روزهای ده‌گانه نمایشگاه
میرزایی اظهار کرد: تقسیم‌بندی روزهای ده‌گانه نمایشگاه و سرای استقبال از اندیشمندان و سرای اهل قلم و نامگذاری آن‌ها به ده عنوان و ده حوزه تخصصی و تشکیل تیم‌های تخصصی برای استقبال شایسته از شخصیت‌های شاخص باعث شد که بزرگان هر عرصه مورد استقبال و تکریم قرار گیرند.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب ادامه داد: روز شهدای اهل قلم و دفاع مقدس، روز اصحاب کتاب‌پژوهی و کتابداری و نقد کتاب، روز روحانیت اهل قلم، روز اصحاب فلسفه و کلام، روز تاریخ و علوم اجتماعی، روز زبان و ترجمه و ادبیات فارسی، روز رسانه و هنر، روز شعر و ادب از جمله این نامگذاری‌ها بود که تلاش شد ضمن استقبال از بزرگان این حوزه‌ها در تمام ایام نمایشگاه روزی هم به عنوان میعادگاه خاص آن‌ها در برنامه‌ها دیده شود.

آیین‌های ویژه رونمایی
وی درباره آیین‌های رونمایی از چند فعالیت بزرگ و قابل توجه خانه کتاب به مناسبت سال اقتصاد و فرهنگ، گفت: نرم‌افزار «کتاب‌شناسی اقتصاد و فرهنگ» در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی شد؛ این نرم‌افزار دربردارنده 10هزار رکورد کتاب‌شناسی در این حوزه است. همچنین نرم‌افزار «کارنامه نشر ترجمه ایران» در بردارنده ده‌ها هزار رکورد کتابشناسی آثار ترجمه‌شده به زبان فارسی، نرم افزار «کتابخانه تخصصی دیجیتال» آثار کتاب‌شناسی و کتاب‌پژوهی خانه کتاب همچنین نرم‌افزار «مجموعه‌های کامل نشریات ده‌گانه کتاب ماه» از جمله آثار جدید خانه کتاب بود که برای نخستین‌بار در نمایشگاه رونمایی شدند.

میرزایی با اشاره به سالن ترجمه و صدور اندیشه اسلامی- ایرانی، افزود: راه‌اندازی سالن ترجمه یکی دیگر از فعالیت‌های خانه کتاب بود که در نوع خود از استقبال گسترده فرهیختگان و شخصیت‌های علمی و فرهنگی و سیاسی کشور برخوردار بود؛ این سالن که نخستین‌بار در تاریخ نمایشگاه کتاب تشکیل می‌شد، در بردارنده بیش از 8000 کتابی بود که در سالیان گذشته از زبان فارسی به بیش از بیست زبان مهم دنیا ترجمه شده بود.

سالن ترجمه، نماد تحقق صدور اندیشه اسلامی-ایرانی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب توضیح داد: سالن ترجمه، نماد تحقق صدور اندیشه اسلامی ـ ایرانی در قالبی مکتوب به تمام دنیا بود. این 8 هزار کتاب در زمان بسیار اندک با همت نهادهای متعدد و فعالی مانند جامعه‌المصطفی العالمیه، انتشارات انصاریان و سازمان فرهنگ و ارتباطات از پنج قاره جهان جمع‌آوری و به نمایش گذاشته شد. عبارت مشترک ده‌ها شخصیت مهم علمی فرهنگی در هنگام بازدید از این حادثه شیرین این بود که این آرزوی سی ساله ما بود.

وی بیان کرد: در کنار بیش از چهار هزار کتاب فارسی ترجمه‌شده به زبان عربی و انگلیسی و بیش از هزار اثر ترجمه‌شده به زبان اردو و 800 اثر به زبان ترکی استانبولی و ترکی آذری، نمایش بیش از 800 کتاب ترجمه‌شده از فارسی به زبان‌های سواحلی (شرق آفریقا)، چینی، ژاپنی، آلبانیایی، بوسنیایی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی از صحنه‌های جالب این سالن بود.

میرزایی با اشاره به سایر برنامه‌های خانه کتاب در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران گفت: راه‌اندازی خانه ترجمه ایران همزمان با بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و چهره‌های شاخص عرصه ترجمه، آغاز پُراهمیت مدیریت و مهندسی ترجمه و نیز سرآغاز جدیدی در اطلاع‌رسانی ترجمه ایران و جهان اسلام بود.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب افزود: سالن دستاوردهای علمی و تولید علم ایران در بردارنده بیش از 10 هزار اثر برگزیده کتاب ایران در سال‌های اخیر و نیز حجم گسترده‌ای از تصاویر اینفوگراف کتاب ایران و تولید علم ایران با همکاری و حضور پنج نهاد علم سنجی و مرتبط با تولید علم ایران از بخش‌های جدید نمایشگاهی این دوره از نمایشگاه کتاب تهران بود.

توسعه قابل توجه اطلاع‌رسانی و تولید نرم‌افزار
وی ادامه داد: توسعه قابل توجه اطلاع‌رسانی و تولید نرم‌افزارهای متعدد قابل نصب بر روی تلفن‌های همراه برای جست و جوی آف لاین بیش از 400 هزار کتاب عرضه‌شده در نمایشگاه از برنامه‌های قابل توجه خانه کتاب بود که مورد استقبال هزاران نفر از جوانان عزیز و کتاب‌دوست قرار گرفت.

میرزایی درباره ارزیابی خود درباره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: اتفاق تازه‌ای که در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران افتاد این بود که با تلاش‌ دولت و به‌ویژه برنامه‌های خانه کتاب و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بُعد غایب نمایشگاه کتاب تهران در عرصه فعالیت‌های اهل قلم، که همانا نشست‌های تخصصی بود در نمایشگاه احیا شد.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب ادامه داد: با این حال گرچه ارزیابی بنده از نمایشگاه بیست و هفتم بسیار مثبت است و با قاطعیت می‌گویم که اغلب آن‌چه برای تحقق آن برنامه‌ریزی کرده بودیم، به لطف و عنایت خدای متعال جامه عمل پوشید اما هنوز با نمایشگاهی مطلوب که در راستای تحقق مطالبات رهبری معظم انقلاب و نیز در راستای تحقق جایگاه کتاب و فرهنگ در چشم‌اندازه بیست‌ساله باشد و نیز با نمایشگاهی با شاخص‌ها و موازین و استانداردهای جهانی فاصله بسیار بسیار زیادی داریم.

وی اظهار کرد: ضمن تجلیل از تمام کسانی که در حوزه رسانه، اطلاع‌رسانی، برگزاری نشست‌ها، پشتیبانی، سراهای جدید و دیگر بخش‌های خانه کتاب با تمام توان برای آبرومندانه برگزار شدن نمایشگاه کتاب تلاش کردند اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله‌ای داریم که به‌جز با مدیریت جهادی تمام دولت و همکاری و همدلی همه بخش‌های فرهنگی عملی نخواهد شد.

پرهیز از شعارزدگی و حماسه‌سرایی‌های بی‌محتوا
میرزایی درباره این‌که «چه پیشنهاد و توصیه‌ای برای متولیان برپایی نمایشگاه کتاب تهران سال آینده دارید تا این رویداد فرهنگی به شیوه‌ای کیفی‌تر برگزار شود؟» گفت: مطالبات رهبر معظم انقلاب باید آویخته گوش و محتوای قلبی همه آن‌ها باشد. راه نجات این کشور در توسعه و ساماندهی و تحول فرهنگی است و راه تحول بنیادین فرهنگی که کتاب نبض آن است به‌جز با نصب‌العین قرار دادن توصیه‌های رهبری عملی نیست.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب اظهار کرد: نگرانی‌های رهبری اگر ادامه یابد، هیچ مدیر و مسوولی در هیچ جایگاهی مشروعیت موجودیت نخواهد داشت. متاسفانه در گذشته اصول‌گرایان شاهد تحقق مطالبات ایشان نیستیم و شعارزدگی و تبلیغات آب و رنگ‌دار و نامه‌ها و بیانیه‌ها و سخنرانی‌هایی با مضمون‌های حماسی و شعاری مهم‌ترین بخش کارنامه دولت اصول‌گراست؛ چنان‌که در دولت‌های اصلاح‌طلبان نیز با رویکردی دگراندیشانه و کم‌توجه به اصول و ارزش‌های بومی و بنیادین سمت و سوهای غیرمنطقی دیگری در عرصه فرهنگی کشور حاکم شد.

وی افزود: در نتیجه شعارزدگی و حماسه‌سرایی‌های بی‌محتوا و بی‌کارنامه، در دولت‌های اصول‌گرا و اصلاح‌طلب هیچ کدام به تحقق مطالبات بنیادین رهبری و چشم‌انداز فرهنگی ملی و منطقه‌ای ایران کمکی نکرد.

وی ادامه داد: با تکثیر عکس، تصویر، شعار، بیانیه و نسخه‌های وارداتی فرهنگی در عرصه کتاب اتفاق تازه‌ای نمی‌افتد. لازم است تمام مدیران به بازسازی زیرساخت‌های فرهنگی و مدیریت عمیق کتاب و فرهنگ دست بزنند.-