به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در اين معجم گسترده، ميزان و چگونگي كاربرد مباني و قواعد اصول فقه در مسائل فقهي در محدوده زماني متاخرين يعني از زمان علامه حلي تا صاحب جواهر با روش نمايه‌زني و به صورت جدولي تنظيم شده است.
اين اثر، برآيند بيش از 14 سال كار گروهي جمعي از محققان است. ميزان استناد فقيهان دوره يادشده به قواعد اصولي، نظريات اصولي هريك از ايشان، سير تطور و شكوفايي يا ركود و فترت علم اصول در اين مقطع زماني، ميزان پيوستگي و ارتباط دو دانش اصول و فقه و شناسايي منهج هريك از فقيهان را مي‌توان از اين معجم استخراج كرد.
براساس مطالب كتاب، دانش گران‌سنگ اصول فقه به مثابه پايه و زير‌ساخت فقه و به عنوان اصلي‌ترين ساز و كار روشمند استنباط و اجتهاد در همه ادوار و قرون دانش‌هاي اسلامي مورد توجه عالمان شيعي بوده و هست. از نخستين روزهاي شكل‌گيري اين دانش كه به عصر صادقين(ع) باز مي‌گردد؛ تا امروز -به جز مقطعي محدود در قرن يازدهم و دوازدهم كه با پيدايش رويكرد اخباري‌گري و فترت علم اصول، همراه بود- دانش اصول همپاي فقه و دوشادوش آن مورد توجه عالمان شيعي بوده و كاربرد ريزنگري‌هاي اصولي در فرع فرع مسائل فقهي انكارناپذير است. با اين همه؛ اما نمودار ساختن اين نقش شگرف –و گاه پنهان- نيازمند بازنگري و بازخواني ميراث فقهي شيعي بوده كه جاي آن در ميان آثار و پژوهش‌هاي فقهي اصولي موجود، خالي به نظر مي‌رسيد.
بدين منظور همزمان با پي‌گذاري گروه مطالعات و پژوهش‌هاي اصولي به سال 1372 در دفتر تبليغات اسلامي مشهد، طرح عظيم معجم تطبيقي علم اصول يا «معجم كاربردي نقش علم اصول در مسائل فقهي» در دستور كار قرار گرفت و مقدمات آن آغاز شد.
فراهم آمدن اين مجموعه كه بيش از 14 سال به طول انجاميد، همراه با مراحل مختلف و افت و خيزها و شتاب و فترت‌هايي بود كه در نهايت به شكل كنوني عرضه شد.
حسن حكيم‌باشي، معاون پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي خراسان رضوي در بخشي از پيشگفتار جلد نخست كتاب درباره معيار گزينش كتاب‌هاي فقهي آورده است: «ملاك گزينش كتاب‌هاي فقهي؛ انتشار چاپي آنها بوده هرچند به چاپ سنگي رسيده باشد، اما معروفيت مولف و آراء وي يا مورد توجه بودن اثر در كتب فقها معيار بعدي بوده است. بنابراين آثاري چونان "غايةالمرام" صيمري هرچند شيخ اعظم در مكاسب بسيار بدان استناد كرده يا "معالم‌الدين" ابن‌قطان كه دو جلد فتوايي است با آن كه فتاواي وي مورد توجه صاحب جواهر و ديگران بوده در اين معجم مورد استفاده قرار نگرفته؛ زيرا به چاپ نرسيده‌اند و ارجاع و آدرس‌دهي به آنها ممكن نبوده است.
فهرست كتاب‌ها و موسوعه‌هايي كه معجم براساس آنها تهيه شده جداگانه آمده است.
پس از طي مراحل يادشده، نخست، مجموعه‌اي شامل معجم تربيتي و معجم موضوعي با فهرست كردن فيش‌ها و ذكر آدرس به صورت صفحه و سطر به ترتيب موضوعات كتب فقهي طي شش سال از سوي حجت‌الاسلام والمسلمين محمدحسن رباني تدوين شد و جهت چاپ و انتشار به تصويب اوليه رسيد. در ادامه پس از شكل‌گيري مجدد گروه فقه در دفتر تبليغات اسلامي مشهد، ضرورت بازنگري و تصحيح و تكميل آن احساس شد.
در اين مرحله كه خود بيش از شش سال به طول انجاميد؛ تمامي فيش‌ها با تلاش فراوان مجددا گردآوري شد و مورد بازخواني دقيق قرار گرفت، همچنين نمايه‌زني يا ثبت عناوين از آغاز مورد بازنگري قرار گرفت. ضمنا در طول مدت ياد شده بسياري از كتب و موسوعه‌هاي فقهي با تحقيق و شكل جديد به چاپ رسيده بود، كه تطبيق عناوين و آدرس فيش‌ها و نمايه‌ها براساس چاپ‌هاي جديد و نوپيدا، ضروري مي‌نمود، بدين منظور در تمامي عناوين بازنگري شد و آدرس‌ها بر اساس چاپ‌هاي جديد، ثبت شد.»
چاپ نخست كتاب «المعجم‌التطبيقي للقواعد الاصولية في فقه‌الامامية (جلد دوم)» (به زبان عربي) در شمارگان 1200 نسخه، 608 صفحه و بهاي 120000 ريال راهي بازار نشر شد.
دوشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۸۹ - ۰۹:۰۰
چاپ نخست كتاب «المعجم‌التطبيقي للقواعد الاصولية في فقه‌الامامية (جلد دوم)» (به زبان عربي) به كوشش محمدحسن رباني بيرجندي از سوي موسسه بوستان كتاب منتشر و روانه بازار نشر شد.\
نظر شما