به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين كتاب به زبان‌هاي ايراني نو مي‌پردازد. در ابتدا نگاهي گذرا به كليات زبان‌هاي ايراني نو و جنبه‌هاي زبانشناسي اجتماعي آن دارد و سپس زبان‌هاي ايراني نو را در دو بخش «ايراني نوي غربي» و «ايراني نوي شرقي» بررسي مي‌كند.
زبان‌ها و گويشهاي ايراني نوي غربي عبارتند از: فارسي، گويشهاي حاشيه درياي خزر، گويشهاي مركزي، كردي، گوراني و زازا، بلوچي و زبان‌هاي جنوب شرق ايران و زبان‌هاي ايراني نوي شرقي عبارتند از: پشتو، يدغمه و مونچي و پاميري.
رضايي باغ‌بيدي در پيشگفتار خود آورده است: «كتاب راهنماي زبان‌هاي ايراني كه حاصل تلاش چندين ساله هفده تن از برجسته‌ترين دانشمندان زبانشناسي ايراني است و زير نظر پروفسور روديگر اشميت در سال ۱۹۸۹ به چاپ رسيده، يكي از مهم‌ترين و دقيق‌ترين منابع در زمينه زبان‌ها و گويشهاي ايراني از دير باز تاكنون است.»
وی می‌افزاید: «اين كتاب ارزشمند كه بخش‌هاي مختلف آن به زبان‌هاي آلماني، انگليسي و فرانسه نوشته شده است، آن‌چنان‌كه بايد در ايران شناخته نيست و حتي كساني كه آن را مي‌شناسند، اغلب به سبب چندگانگي زبان مقالات، امكان استفاده از همه بخش‌هاي آن را ندارند. اميد دارم كه اين اثر ارزشمند چنان‌كه از نامش پيداست، راهنماي سودمندي براي شناخت زبان‌ها و گويشهاي ايراني باشد و خوانندگان علاقه‌مند را برانگيزد تا به گردآوري و بررسي گويشهاي كمتر شناخته‌شده يا حتي ناشناخته ايراني بپردازند.»
در بخشي از اين كتاب آمده است: «نظام‌هاي نگارش را معمولا نگارش دين غالب، تعيين مي‌كند. در مورد (زبان‌های)ايراني نو، اسلامي شدن، خط عربي را باب كرد. اين خط به همان اندازه خطوط ايراني ميانه مبتني بر خط آرامي، براي زبان‌هاي ايراني نامناسب است و فقط كاستي‌هاي بسيار مهم آن اصلاح شده‌اند. از جمله اين تغييرات، ايجاد حروف فارسي (پ،گ،ژ،و چ) هستند.»
در بخش ديگري، در توضيح «ابر لايه‌ها» چنين آمده است: «به گواه نوشته‌هاي پيش از اين روزگار، نابودي زبان‌ها چشمگير بوده است. اين موضوع عمدتا به سبب گسترش فارسي، بيش‌تر از طريق روابط تجاري بود كه در تمام دنياي ايراني، از قفقاز تا آسياي مركزي رواج داشت. گويشهاي ميان تهران و خراسان، به استثناي ناحيه سمنان كه مسلما در طول جاده اصلي تجارت بوده‌اند، تاحد زيادي از بين رفته‌اند. در شرق ايران، از خراسان تا سيستان، گونه‌هاي فارسي، گويش‌هايي چون گرگاني را از ميان برداشته‌اند. فارسي‌شدگي تا افغانستان هم گسترش دارد و نمونه آن، گونه‌اي فارسي است كه مغولان هزاره در افغانستان مركزي بدان سخن مي‌گويند.»
و در بخش دیگری از کتاب آمده است: «در بيش‌تر شهرهاي بزرگ به فارسي صحبت مي‌كنند. گويشهاي شهرها از بين رفته‌اند (مثل گويش ري قديم در نزديكي تهران) يا اقليتي كوچك آنها را نگاه داشته‌اند(مانند گويشهاي يهوديان در بسياري از مناطق) يا به واژه‌هايي معين و برخي ويژگي‌هاي ساخت‌واژي محدود شده‌اند. اين مورد در شمال ايران مركزي ديده می‌شود.»
«گويشهاي تركي هم به همين‌سان، نواحي وسيعي را پوشش داده‌اند. بدين ترتيب كه تركي آذري، بيش‌تر گويشهاي ايراني آذربايجان و نواحي مجاور را فرو پوشانده است و اين روند همچنان ادامه دارد. تركي قشقايي در جنوب غربي پراكنده است و تركمني و ديگر زبان‌هاي تركي هم زبان‌هاي ايراني شمال خراسان و افغانستان و آسياي مركزي را به استثناي تاجيكي در تاجيكستان و گروه‌هاي كوچك كردها و بلوچ هاي تركمنستان از ميان برداشته‌اند.»
انتشارات ققنوس، چاپ دوم «راهنماي زبان‌هاي ايراني – جلد ۲» را در ۸۴۲ صفحه با قطع وزيري در ۱۱۰۰ نسخه و بهاي ۸۵۰۰۰ ريال به بازار كتاب عرضه كرده است.
چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۸۷ - ۱۰:۴۸
«راهنمای زبان‌های ايرانی - جلد ۲» نوشته روديگر اشميت توسط انتشارات ققنوس براي دومين‌بار به چاپ رسيد. اين كتاب توسط آرمان بختياری، عسگر بهرامی، نگين صالحی‌نيا و زير نظر حسن رضایی باغ‌بيدی ترجمه شده است.\
نظر شما