به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مجموعه‌ «آسیموف در آغاز» که در سه جلد منتشر شده، شامل داستان‌های کوتاهی برای علاقه‌مندان به داستان‌های علمی‌تخیلی است که آیزاک آسیموف نویسنده‌ سرشناس آمریکایی در آن‌ها همراه با جزئیاتی جذاب، درباره هر داستان توضیحاتی ارائه کرده: اینکه در چه زمان و موقعیتی ایده نوشتن هر داستان به ذهنش رسیده، راهنمایش برای پیشرفت در داستان‌نویسی که بوده و تغییر و تحولات حرفه‌ای او چگونه رقم خورده است. از این رو این سه کتاب نه تنها برای دوستداران خواندن داستان‌های علمی‌تخیلی، بلکه برای آن‌ها که به دنبال نوشتن این گونه داستان‌ها هستند هم می‌تواند بسیار جذاب و مفید باشد. به بهانه انتشار این مجموعه سه‌جلدی، به سراغ سعید سیمرغ، مترجم این کتاب‌ها رفتیم تا درباره جزئیات این داستان‌ها با او گفت‌وگو کنیم.
 
آقای سیمرغ، لطفا ابتدا کمی درباره آسیموف و جایگاهش در دنیای داستان‌های علمی‌تخیلی توضیح دهید. او نویسندگی را از کجا شروع کرد و چطور به یکی از غول‌های داستان‌های علمی‌تخیلی تبدیل شد؟
آیزاک آسیموف نویسنده‌ سرشناس آمریکایی قرن بیستم است که اغلب او را با داستان‌های علمی‌تخیلی‌اش می‌شناسند؛ اما به جز داستان‌های علمی‌تخیلی، ده‌ها داستان معمایی و فانتزی، و علاوه بر آن طیف گسترده‌ای از مطالب غیر داستانی را در کارنامه‌اش دارد که موضوعات گوناگونی از علوم تجربی و تاریخ جهان گرفته تا ادبیات و الهیات را شامل می‌شود.

آسیموف که روس‌تبار بود در سال 1923 و در سه‌سالگی همراه با خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرد و عشق به خواندن و مطالعه او را به نویسندگی کشاند. نویسندگی را با نوشتن داستان‌های علمی‌تخیلی و فانتزی آغاز کرد، هرچند در مورد نخست توفیق بیشتری یافت. پس از 11 سال نوشتن داستان‌های کوتاه در مجله‌ها، سرانجام نخستین کتابش را در سی سالگی منتشر کرد و روند تولید کتاب‌هایش تا 42 سال بعد و زمان مرگش ادامه یافت و به تعداد خیره‌کننده‌ 509 عنوان کتاب داستانی و غیرداستانی رسید.

او از دهه 1950 به بعد، داستان‌های کوتاهش را که در مجلات علمی‌تخیلی آن دوران چاپ می‌شدند، در قالب مجموعه‌های مختلف گرد‌آوری ‌کرد تا اینکه در دهه 1970 به سراغ تعدادی از داستان‌های سال‌های اولیه فعالیتش رفت که در دهه 1940 نوشته شده؛ ولی گردآوری نشده بودند؛ در نتیجه شروع کرد به جمع‌آوری این داستان‌ها و نتیجه‌اش شد 27 داستان کوتاه که آن‌ها را در قالب مجموعه سه جلدی «آسیموف در آغاز» منتشر کرد.




مهمترین ویژگی این مجموعه که آن را از سایر کتاب‌های آسیموف متمایز می‌کند، چیست؟
ویژگی جذاب مجموعه «آسیموف در آغاز» این است که نویسنده قبل و بعد هر داستان درباره شرایطی که باعث شده این داستان‌ها نوشته شوند، اینکه کجا چاپ شدند و همچنین وضعیت زندگی خودش توضیحاتی داده. از این رو می‌توان این کتاب را به نوعی زندگینامه ادبی یازده سال اول فعالیتش به عنوان یک داستان‌نویس دانست تا زمانی که نخستین کتابش منتشر شد.

«آسیموف در آغاز» یکی از کتاب‌های کاتالوگ رسمی آسیموف است و به صورت سه جلدی، دو جلدی و تک جلدی چاپ شده که طبق صحبتی که من با ناشر داشتم، تصمیم بر این شد که ما نیز داستان‌ها را در یک مجموعه سه‌جلدی کار کنیم.



آسیموف نویسندگی را به عنوان نویسنده داستان‌های علمی‌تخیلی آغاز کرد و با اینکه در زمینه‌های گوناگونی داستان نوشته؛ اما بیشترین شهرتش به دلیل همین داستان‌های اوست؛ به ویژه مجموعه «بنیاد» آسیموف که بسیار شناخته‌شده است.
او مجموعه داستان‌هایی در رابطه با ربات‌ها نوشته که آن‌ها را در دهه 1980 با مجموعه‌ «بنیاد» تبدیل به فضایی یکپارچه کرد. این مجموعه حدود 24 رمان را در برمی‌گیرد که تمام آن‌ها از نظر مفهومی به هم مربوطند و به نوعی تاریخ پیشرفت انسان‌ها را روایت می‌کنند؛ انسان‌هایی که در کل کهکشان راه شیری توانسته‌اند یک تمدن کهکشانی را شکل دهند.
 
آیا  آسیموف در نثر و داستان‌پردازی‌هایش ویژگی منحصر به فردی دارد که باعث تاثیرگذاری‌اش در حوزه گونه داستانی علمی‌تخیلی شده باشد؟
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد و البته چشم‌‌گیر آسیموف در نثرش، سادگی نوشتار اوست. او به گونه‌ای مفاهیم علمی را در قالب داستان و کتاب‌های علمی به خواننده ارائه می‌دهد که مخاطبش احساس نمی‌کند در حال خواندن یک متن علمی است. به بیان دیگر، به نظر می‌رسد کسی که کتاب آسیموف را می‌خواند در مقابل استادی قرار گرفته و در حال گوش‌دادن به حرف‌های اوست. این نویسنده مفاهیم را به‌غایت ساده بیان می‌کند، طوری‌که هرکسی با حداقل اطلاعات علمی می‌تواند همه متن‌های آسیموف را بخواند و اطلاعات خوبی هم به دست بیاورد. سادگی نوشتار آسیموف به برقراری ارتباط میان او و مخاطب آثارش کمک بسیاری می‌کند.

 
 شما داستان‌های علمی‌تخیلی زیادی را تاکنون ترجمه کرده‌اید؛ برگرداندن چنین آثاری به زبان فارسی چه چالش‌هایی دارد؟
مترجم داستان‌های علمی‌تخیلی حتما باید با فضای این داستان‌ها آشنا باشد. ترجمه‌هایی از آسیموف در ایران منتشر شده که کاملا مشخص است مترجم نه با علم آشنا بوده و نه با فضای داستان‌های علمی‌تخیلی. البته کیفیت ترجمه‌ها در سال‌های اخیر با توجه به دسترسی راحت‌تر به منابع مختلف بسیار بالا رفته و ترجمه‌های جدید در مقایسه به ترجمه‌های دهه‌ 60 و 70 بسیار باکیفیت‌تر هستند.

ترجمه‌ آثار آسیموف در ایران از سال 1343 و با کتاب‌های علمی او آغاز شد و با این‌که نزدیک به شصت سال از آن زمان می‌گذرد تقاضا برای آثار او همچنان وجود دارد. در ایران نزدیک به 200 عنوان کتاب از آسیموف به چاپ رسیده که نماینده‌ 146 عنوان از کاتالوگ رسمی آثار او به شمار می‌روند و پر واضح است که برخی از آثار او ترجمه‌های دوباره و سه‌باره و چهارباره دارند.
آسیموف علاوه بر نویسندگی، یک استاد دانشگاه برجسته و خطیبی توانمند نیز بود و علاوه بر نوشتن صدها کتاب و هزاران مقاله در زمینه‌های گوناگون، سابقه‌ هشت سال تدریس زیست-شیمی در دانشکده‌ پزشکی دانشگاه بوستون و ایراد هزاران سخنرانی به مناسبت‌های مختلف را در کارنامه‌ پربارش دارد.
 
داستان‌های علمی‌تخیلی از دهه‌های بسیار قبل طرفداران زیادی داشته؛ به عقیده شما نقطه تمایز داستان‌های علمی‌تخیلی نویسنده‌های دوره نوین با آثار کلاسیک این حوزه در چیست؟
تا جایی که من مطالعه کرده‌ام، باید بگویم در دوران کلاسیک بر موضوع فناوری‌های گسترش انسان در کهکشان تکیه زیادی می‌شد. مثلا آسیموف در مجموعه «بنیاد» و «ربات‌ها»، کهکشان را در اختیار بشر قرار می‌داد و انسان‌ها در طول کهکشان گسترش می‌یافتند؛ در عصر حاضر اگر بخواهیم داستان‌های آسیموف را بررسی کنیم، می‌بینیم کامپیوتر و ارتباطات اینترنتی موضوعی است که نبود آن برای مخاطب عصر حاضر در داستان‌های آسیموف به چشم می‌آید که با توجه به زمان نوشته‌شدن داستان‌ها طبیعی است.

اما در داستان‌های علمی‌تخیلی سال‌های اخیر، این عناصر بسیار پررنگ و به واقعیت امروز جامعه و بشر نزدیک‌تر هستند. هرچند نباید این نکته را نادیده گرفت که داستان‌های آسیموف و هم‌عصرانش در آن زمان به واقعیت جامعه بسیار نزدیک بودند؛ ولی با توجه به نوع پیشرفت، راه تکنولوژی از راه داستان‌هایی که آن زمان نوشته می‌شد، زاویه پیدا کرد.
 
آسیموف چه جایگاهی در میان نویسندگان داستان‌های علمی‌تخیلی دارد؟
در گونه داستان‌های علمی‌تخیلی سه نویسنده شاخص وجود دارد که علاوه بر آسیموف، باید به آرتور سی کلارک و رابرت آنسون هاین‌لاین اشاره کرد. البته از هاین‌لاین داستان‌های زیادی در ایران ترجمه و منتشر نشده است. کلارک از نظر علمی کمی قوی‌تر از آسیموف است و کتاب‌های آسیموف از بُعد تخیلی از آثار کلارک جلوتر هستند. یعنی جنبه داستان‌پردازی آسیموف قوی‌تر از کلارک است.

با این حال داستان‌های آسیموف را نمی‌توان از نظر علمی زیر سوال برد. این نویسنده اولین جایزه ادبی «هوگو» را به دلیل واردکردن علم در داستان‌های علمی‌تخیلی دریافت کرد. یعنی نمی‌توان گفت کارهای آسیموف غیرعلمی هستند؛ اما جنبه داستان‌پردازی آسیموف در مقایسه با رقبایش پررنگ‌تر است.
 
با توجه به اینکه در این کتاب داستان‌های آسیموف، با بیان تجریباتش همراه شده‌اند، خواندن این کتاب برای چه کسانی جذاب خواهد بود؟
خواندن «آسیموف در آغاز» را به کسانی که به تاریخچه داستان‌های علمی‌تخیلی علاقمندند و کتاب‌دوستانی که می‌خواهند با آسیموف -به عنوان نویسنده‌ای که 509 کتاب نوشته و شخصیت جالبی داشته- بیشتر آشنا شوند، به شدت توصیه می‌کنم.

در این کتاب گام‌های اولیه آسیموف در دنیای نویسندگی، شکست‌ها و پیروزی‌هایش روایت شده و این توضیحات همراه با متن داستان و توضیحات آسیموف، مخاطب را با سیر پیشرفت او آشنا می‌کند؛ این که یک نویسنده از کجا شروع به نویسندگی کرد و چطور توانست تبدیل به نامی در دنیای ادبیات شود که او را غول ادبیات علمی‌تخیلی می‌دانند.

این کتاب می‌تواند هم برای علاقمندان به دنیای داستان‌های علمی‌تخیلی و هم برای کسانی که تمایل دارند چنین داستان‌هایی بنویسند مفید باشد.

 آسیموف نویسندگی را به کمک جان کمبل که سردبیر یکی از مجله‌های علمی‌تخیلی بود شروع کرد. راهنمایی‌های کمبل در این مسیر به پیشرفت آسیموف کمک زیادی کرد. آسیموف در هر یک از این داستان‌ها توضیح داده که کمبل چطور همراه او بوده و چه پیشنهادها و ایده‌هایی ارائه داده یا چگونه از داستان‌هایش انتقاد کرده تا در مسیر پیشرفت قرار بگیرد.
 
سؤال آخر اینکه، به نظر شما ایده‌هایی که آسیموف حدود یک قرن پیش برای نوشتن داستان‌هایش به کار می‌گرفت، در عصر حاضر می‌تواند به نویسندگان جوان علاقمند به این داستان‌ها کمک کند؟
یک ایده اگر در اختیار چند نویسنده قرار بگیرد، داستان‌هایی متفاوت رقم خواهد خورد. به قول کمبل ممکن یک ایده را به 10 نویسنده بدهید و هر نویسنده داستانی کاملا متفاوت از دیگری بنویسد. ایده مهم نیست؛ آنچه اهمیت دارد، پرداخت نویسنده است.
من معتقدم ایده‌ای را که در دهه 1930 به آسیموف داده شده بود، می‌توان به نویسنده‌ای امروزی داد و نویسنده توانمند خواهد توانست با پرداخت مناسب آن را به یک داستان متناسب با شرایط و پیشرفت‌های روز تبدیل کند.
 
جلد اول مجموعه «آسیموف در آغاز» در 304 صفحه به قیمت 59 هزار تومان، جلد دوم در 264 صفحه به قیمت 52 هزار تومان و جلد سوم نیز در 264 صفحه و به قیمت 52 هزار تومان با ترجمه سعید سیمرغ از سوی کتابسرای تندیس منتشر شده است.