به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نمایش و تئاتر ازجمله علاقه‌مندی‌های کودکان و نوجوانان است که نه تنها از تماشای آن لذت می‌برند بلکه از مشارکت در اجرای آن به همراه هم‌سالان یا اعضای خانواده‌شان نیز استقبال می‌کنند و از این رو به صورت غیرمستقیم تحت تاثیر مضمون این نمایشنامه‌ها قرار می‌گیرند. «سه نمایشنامه کودک» اثر فرشید قلی‌پور از آثاری است که به تازگی در این حوزه از سوی نشر بوی کاغذ برای کودکان منتشر شده است. قلی‌پور علاوه بر این ١٠ نمایشنامه، ١٠فیلم‌نامه، ۶ کتاب پژوهش درباره سینما و تئاتر و ۴ دفتر شعر نیز در کارنامه‌اش دارد. به بهانه انتشار این نمایشنامه‌های کودک با وی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به اینکه شما معمولا در حوزه بزرگسال فعالیت می‌کنید، چرا تصمیم گرفتید برای کودکان نمایشنامه بنویسید؟
من از سال 1371 تئاتر کار کردم و بعد وارد مقوله فیلم‌سازی شدم و بعد شروع کردم به نوشتن. و در این مدت  نمایشنامه‌ها و فیلم‌نامه‌های متعددی را نوشته‌ام، چند فیلم کوتاه ساخته‌ام و تئاترهای متعددی را کار کرده‌ام و از نزدیک متوجه فقر منابع دراماتیک برای اجرای اثر برای کودکان بودم. ما در سینما هم این مشکل را داریم. در میان  آثار سینمایی که در طول یک سال تولید می‌شود نسبت آثار سینمای کودک  خیلی ناچیز است و کمتر از یک‌دهم درصد از کل آثار سینمای ایران به بچه‌ها اختصاص دارد و بعد از دو یا سه سال ممکن است یک اثر سینمایی کودک تولید شود که مطرح و دیده شود. در تئاتر هم همین است، عموما افرادی که تئاتر کار می‌کنند یا نمایشنامه‌هایشان به صورت اجراهای آیتمی است و اصول دراماتیک و ساختاری که یک نمایشنامه باید داشته باشد را ندارد یا به‌صورت جنگ در فرهنگ‌سراها و مدارس این برنامه‌‌های سرگرم‌کننده اجرا می‌شود و به دلایلی که وجود داشت من به عنوان کسی که در این کار هستم و با توجه به مشکلات موجود سعی کردم کار عملی انجام دهم و باوجود اینکه معمولا نمایشنامه بزرگسال می‌نویسم، تعدادی نمایشنامه هم برای کودکان بنویسم و به حد بضاعت خودم کاری انجام دهم.

میزان تأثیرگذاری ادبیات نمایشی بر مخاطب کودک نسبت به ادبیات نمایشی چگونه است؟
ادبیات دراماتیک عملا تاثیر غیرمستقیم روی بچه‌ها دارد چون باید به واسطه یک گروه تئاتری اجرا شود و نتیجه اجرا بر مخاطب کودک تاثیر گذار است. درصورتی‌که در ادبیات داستانی، اثر به عنوان یک داستان یا رمان نوشته می‌شود و به‌صورت مستقیم در اختیار کودکان یا نوجوانان قرار می‌گیرد. اما در نمایش، اولا خواندن نمایشنامه مستلزم دانستن مقدمه‌ای در زمینه اصول هنرهای دراماتیک است و بچه‌ها باید با مقوله سینما و نمایش آشنا باشند و طبیعتا در این سن کمتر آشنایی دارند از سویی چون فرم نگارش نمایشنامه متفاوت از داستان و رمان است و از دیالوگ‌ها و دستورصحنه‌ها بهره می‌برد، قطعا تفهیم و ادراکش از سوی بچه‌ها با سختی و مشکل همراه خواهد بود. لذا اساسا نمایشنامه‌ای که برای بچه‌ها نوشته می‌شود، باید به اجر برسد تا تاثیرش بر بچه‌ها مشخص شود نه به صورت خوانش ابتدا به ساکن.

تا به حال چه نمایشنامه‌هایی برای کودکان نوشته‌اید؟
تا به‌حال پنج نمایشنامه برای کودکان نوشتم؛ نخستین نمایشنامه «طلسم کوه سیاه» نام داشت که به صورت مستقل منتشر شد و بعد از آن هم سه نمایشنامه با عنوان‌های «جشن تولد دختر کوچولوی خاله کفشدوزک»، «ابری که خوابش سنگین بود» و«شی‌شین‌باشین» در کتاب «سه نمایشنامه کودک» از سوی نشر بوی کاغذ منتشر شد. نمایشنامه دیگی هم برای کودکان نوشته‌ام به نام «فه‌فه قدبلنده».
لطفاً در باره محتوا و مضمون این نمایشنامه‌ها توضیح دهید؟
نمایشنامه «طلسم کوه سیاه» که قرار است با نمایشنامه دیگری به نام «فه فه قد بلنده» در کتابی با عنوان «دو نمایشنامه کودک» چاپ شود، به کهن الگوی ادبیات داستانی ما می‌پردازد که همان اساس خیر و شر و پهلوان و دیو است و که ما درادبیات کهن نمونه‌های زیادی از آن داریم و من سعی کردم با یک پردازش جدید با آن روبه‌رو شوم و روحیه قهرمان‌پروری و اتکا به خود را به بچه‌ها منتقل کنم تا با دیدن نمایشی که از دل آن نمایشنامه به صحنه می‌آید، بتوانند به این معنا دست یابند. داستان «فه فه قدبلنده» هم ماجرای همیاری چندتا از حیوانات جنگل است که تلاش می‌کنند گنجشکی که از لانه‌اش بیرون افتاده را به لانه‌اش برگردانند. لزوما این حیوانات، حیواناتی نیستند که توانایی این کار را داشته باشند و شخصیت‌های اصلی داستان هم یک لا‌ک‌پشت و یک خارپشت هستند که می‌خواهند گنجشک را به بالای درخت ببرند و با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند و معنا و مفهوش همان خواستن و توانستن است که می‌تواند برای بچه‌ها ایجاد انگیزه کند. در واقع می‌خواستم رویکرد انگیزشی داشته باشد و بچه‌ها بدانند که برای هرکار غیرممکنی بهرحال راه حلی وجوددارد و باید فکر و اندیشه را برای حل آن به کار انداخت. همچنین در کتاب «سه نمایشنامه کودک» هم نمایشنامه‌ای دارم به نام «جشن تولد دختر کوچولوی خاله کفشدوزک» که به موضوع امیدواری می‌پردازد و خیلی مبتنی بر اصول روانشناسی و بحث اتکا به خود و پرورش درون و گسترده‌تر کردن افق دید است.
«ابری که خوابش سنگین بود» هم ماجرای گل سرخی است که غنچه جدیدی دارد اما ابری مانع شده تا نور خورشید به آن بتابد و این غنچه بتواند باز شود و نگرانی عمومی در باغی که این گل روییده ایجاد می‌شود و همه تلاش می‌کنند تا این مشکل برطرف شود و آن غنچه شکفته شود. این نمایشنامه به بچه‌ها یادآوری می‌کند، همه دارند تلاش می‌کنند تا بچه‌ها به رشد و بالندگی برسند و روحیه قدرشناسی را در آن‌ها تقویت می‌کند. نمایشنامه «شی‌شین‌باشین» هم اسم موجود فضایی است که با بچه‌ای آشنا می‌شود اما بچه رفتارهای نابهنجاری دارد مخصوصا در طبقه‌بندی برنامه‌ها و تفریحات برای خودش عموما نامنظم است و اثرات سوء آن را دریافت می‌کند و این موجود فضایی تلاش می‌کند این بچه را متوجه عدم برنامه‌ریزی درستش بکند.

چقدر به دایره واژگان کودک و سلیقه کودکان امروز در نوشتن این نمایشنامه‌ها توجه کردید؟
همه تلاش من در راستای تحقق همین مساله بوده است. چون من دختری 9 ساله دارم که از بچگی با او بچگی کرده‌ام و با دغدغه‌هایش آشنا هستم و با مسائلش پیوند خورده‌ام و علاوه بر اینکه در این آثار سعی کردم ذهنیت بچه‌ها را پیاده کنم سعی کرده‌ام معنا و مفهومی که در آثارم منتقل می‌کنم هم مبتنی بر اصول علمی باشد. مثلا در ابری که خوابش سنگین بود» همه موجوداتی که در باغ هستند از پروانه تا فاخته تلاش می‌کنند به ابر دسترسی پیدا کنند و به او بگویند که از جلوی خورشید کنار برود در این نمایشنامه‌ها سعی کردم با توجه به بیولوژی هر کدام از پرندگان،شخصیت‌ها انتخاب شوند. مثلا پرنده‌ای مثل فاخته خیلی بیشتر از تیهو یا قرقاول می‌تواند پرواز کند و سعی کردم مبتنی بر اصول علمی باشد و یک کلاغ را به اندازه یک عقاب پرواز ندهم که برای بچه‌ باورپذیر نباشدو درعین حال با یکسری اصول علمی هم آشنا شود.

با توجه به سابقه‌ فعالیتی که در این حوزه دارید میزان توجه مولفان به نگارش نمایشنامه کودک از یک سو و میزان استقبال ناشران و مخاطبان از سوی دیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اوضاع خیلی خوب نیست. در مقایسه با ادبیات داستانی که برای کودکان نوشته می‌َشود و تنوع بالایی هم دارد چه در حوزه تالیف و چه در حوزه ترجمه، ادبیات دراماتیک خیلی کمتر تولید می‌شود و تعدادش خیلی کم است و معمولا هرکسی که نمایشنامه کودک می‌نویسد، برای آن می‌نویسد که خودش آن را اجرا کند و به قصد انتشار این کار را نمی‌کنند. افراد زیادی هستند که تجربیات بالایی در حوزه تئاتر کودک دارند و اغلب نمایشنامه‌هایی را که نوشته‌اند خودشان کار کرده‌اند و به صورت دست به دست در اختیار گروه‌های متقاضی قرار می‌دهند و این طور نیست که چاپ شود و در اختیار عموم قرار گیرد. و تا امروز آثار مستقل چاپ شده ادبیات نمایشی برای کودکان به ندرت چاپ شده است و عموما کتاب‌های روانشناسی یا کاربردی هستند که در پایان‌شان هم یک نمایشنامه کودک چاپ شده است.

نشر بوی کاغذ کتاب «سه نمایشنامه کودک» را در 103 صفحه با شمارگان 500 نسخه و قیمت 22 هزار تومان منتشر کرده است.