به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «مدیریت منابع حیاتی» با تدوین مشترک هوشنگ قمرنیا و کمال طاهری اولین تلاش مشترک دانشگاه و صنعت آب برای انتشار آکادمیک و علمی نتایج طرح‌های تحقیقاتی است. این اثر به تشریح پیوند میان فضای علمی در دانشگاه‌ها با صنعت می‌پردازد.
 

 طاهری، یکی از تدوینگران کتاب «مدیریت منابع حیاتی» در گفت‌وگو با خبرنگار (ایبنا) درباره این اثر گفت: ابتدا باید بگویم این اثر یک کتاب غیردانشگاهی است اگرچه مصرف دانشگاهی دارد. غیردانشگاهی از این منظر که دانشگاه‌های منطقه برای چاپ آن همکاری نکردند و عنوان یا آرم دانشگاهی بر آن درج نشده است.

وی افزود: اساس تدوین این کتاب برقراری ارتباط صنعت و فضای آکادمیک و تحقیقاتی بود به این شیوه که طرح‌هایی که توسط دانشگاه‌های طرف قراردادهای تحقیقاتی برای صنعت به ویژه صنعت آب انجام گرفته بود، خلاصه‌ای از آن‌ها در این کتاب آورده شده است.

طاهری گفت: در سراسر دنیا چنین کتاب‌هایی (که هر فصل آن مجزا و توسط مولفین مختلف نوشته می‌شود) در حوزه‌های مختلف چاپ می‌شود و چون نمونه آن در کشور ما بسیار اندک بود، تصمیم به تدوین چنین کتابی گرفته شد تا ضمن هم افزایی نتایج تحقیقات کاربردی از به اصطلاح «خاک خوردن» نتایج در قفسه‌های اداری جلوگیری شود و فعالیت‌ها به قفسه‌های واقعی کتابخانه‌ها رسوخ پیدا کند. 
 

وی با اشاره به مباحث اصلی کتاب عنوان کرد: این اثر در واقع شرح سلسله موضوعاتی همچون منابع آب، خاک، حوضه‌های آبریز و مدیریت یکپارچه منابع آب و بحث‌های مربوط به انرژی است که علیرغم گرایش‌های مختلف، ماهیتی مرتبط به هم دارند، به عبارتی بهتر در یک مجموعه به صورت زنجیره‌وار قرار گرفته‌اند تا افرادی که علاقه‌مند به درک مدیریت منابع حیاتی هستند از آن بهره ببرند.

 طاهری در ادامه افزود: بخش از کتاب حاصل فعالیت پژوهشگران مختلف است که به صورت فصل به فصل در کتاب درج شده و هدف دیگر آن علاوه بر آنچه که ذکر شد آشتی دوباره صنعت و دانشگاه بود به گونه‌ای که بتوان بدون چشمداشت امتیازات مرسوم دانشگاهی کتابی چند وجهی را تالیف کرد.

طاهری در ادامه افزود: بخشی از کتاب حاصل فعالیت پژوهشگران در این عرصه است که به صورت فصل به فصل در کتاب درج شده است. همچنین یکی از اهداف اصلی تدوین این اثر این بود که بسیاری از دانشگاهیان علاقه‌مند به انتشار کتاب و به ویژه مقاله از دریچه دانشگاه‌های خود هستند که یکی از علت‌های اصلی آن می‌تواند ترفیع رتبه علمی باشد و این امتیازات تا حد زیادی سدی مقابل علایق افراد است که باعث می‌شود تولید دانش و معرفت شناختی کاهش پیدا کند. بی شک این امر یکی موانع ارتباط و هماهنگی دانشگاه با صنعت است. بنابراین این اثر در راستای پیشبرد اهمیت دانش برای صنعت تدوین شده است.
 

سرپرست گروه تحقیقات کاربردی شرکت آب منطقه ای کرمانشاه با اشاره به امکان انتشار مجلدهای بعدی این اثر گفت: متاسفانه به دلیل نبود بودجه پژوهشی و عدم تایید بخش پژوهش دانشگاه‌های منطقه، همین جلد هم با هزینه شخصی چاپ شد و صنعت آب با خرید 50 جلد از کتاب حمایت خود را عملی کرد در حالی که دانشگاه حتی یک جلد را هم برای کتابخانه هایشان خریداری نکردند.

وی درباره روش و مدل استفاده شده در این کتاب گفت: با توجه به اینکه این اثر نتایج پژوهش‌ها در زمینه‌های مختلف است، در هر پژوهش هم از مدل خاص علمی و مورد نظر پژوهشگر استفاده شده است.

طاهری افزود: در بخش مقدمه، به بحث منابعی که از پیش از تاریخ تا به امروز به کار انسان آمده پرداخته شده و در ادامه در هر بخش هر یک از  پژوهشگران برحسب سلیقه خود و بنا به آن چیزی که مدنظر داشته‌اند از روش‌ها و مدل‌های تحقیقاتی مرتبط استفاده کرده اند.

وی با اشاره به اینکه شاخه‌های علوم به یکدیگر نزدیک شده اند، خاطر نشان کرد: بسیاری از محققان برای حصول نتایج بهتر به مدل‌ها روی می‌آورند هیچ مدلی اعجازگر نیست مگر اینکه داده‌های دقیقی به خورد آن داده شود و خروجی‌های تحلیلی مناسبی از آن گرفته شود.

وی افزود:  پژوهشگران در تحقیقات علمی خود برای اینکه نتایج خود را قابل فهم‌تر کنند، از ابزارهای مشترک بهره می‌گیرند که نمونه بارز آن سیستم اطلاعات جغرافیایی است به گونه ای که در بسیاری از گرایش‌ها بدون این ابزار به سختی می توان نتایج را به درستی تحلیل کرد.

 

به گفته طاهری، اگر پژوهش‌های انجام شده مشترک صنعت و دانشگاه را بتوان در بحث‌های عملیاتی وارد کرد می توان بر بسیاری از مشکلات در مدیریت بهینه حوضه‌های آبریز و مدیریت منابع حیاتی دست یافت.

گفتنی است، در بحث کم‌آبی  با روش‌های پیشنهاد شده می‌توان صرفه‌جویی خوبی داشته باشیم و از آب به عنوان یک کالای استراتژیک در فلات ایران بهینه‌تر مصرف کنیم.

وی  در پاسخ به این پرسش که چقدر این پژوهش‌ها را می‌توان در شرایط فعلی صنعت کشور ملموس باشد، گفت: ما راهی جز عملیاتی شدن پژوهش نداریم و ناچاریم علم و صنعت را با یکدیگر آشتی دهیم. در دهه‌های بعد فرایندی که امروز تجویز می شود به طور حتم تکلیفی خواهد بود.

وی با اشاره به یکی از معضلات تحقیقات دانشگاهی گفت: پایان‌نامه‌ها و رساله‌های زیادی در مراکز علمی تعریف و با درجه عالی هم از آن دفاع می‌شوند. اما محقق آن حتی یک بار هم پا در حوضه آبریز مورد بررسی خود نگذاشته است چرا که صنعت مکلف است داده‌های مطالعاتی و عملیاتی‌اش را در اختیار دانشگاه بگذارد و متاسفانه برخی از دانشجویان فقط با داده‌ها کار می کنند و نیازی به درک و یا شناخت فیزیکی حوضه نمی‌بینند. 

 

طاهری در ادامه بیان داشت: با توجه به رشد جمعیت و حوادث قهری طبیعی اگر منابع حیاتی خود را مدیریت نکنیم در آینده حتی اگر نفت به بالاترین ارزش ارزی هم برسد از نظر اقتصادی و اجتماعی دچار مشکل خواهیم شد.

وی گفت: اگر مجبور به کارگیری این مدیریت نشویم، خشکسالی همیشه در کمین فلات مرکزی ایران خواهد بود و نمی‌توانیم کفاف نیازهای خود را داشته باشیم. برای مثال تجسم کنید با شروع بحران کرونا معضل کم‌آبی و جیره‌بندی آب هم شروع می‌شد و آن زمان بود که باید با دو بحران دست و پنجه نرم می‌کردیم و اصلا قابل تجسم نبود که چه اتفاقاتی را باید شاهد بودیم.

طاهری گفت: در کل باید یک آشتی در سطح ملی میان منابع و مدیریت آن‌ها برقرار شود تا فردایی ایمن تر و ‌ پایدارتر را برای خود و فرزندگانمان رقم زنیم.

به گفته طاهری آینده پایدار در گروه اشتراک داده‌ها، تبدیل آن‌ها به دانش و عملیاتی کردن آن‌ها با مدیریتی یکپارچه و منتج از کار و تجارب صنعت و دانش دانشگاه‌ها است.