خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): آسیب‌ها و خسارت‌های جانی ناشی از سوانح شغلی همواره یکی از مسائل مهمی است که کارکنان مشاغل مرتبط با مواد آسیب‌زا و شرایط پرخطر باید به آن توجه ویژه‌ای کنند. رعایت نکات ایمنی، وضع قوانین برای جلوگیری از حادثه و اهمیت آن در این مشاغل از وظایف اصلی کارفرمایان است.
 
سالانه در مشاغل مختلف به ویژه شغل‌هایی که در محیطی بیرون از یک اتاق و یا فضای بسته اداری هستند، شاهد بروز حوادثی بوده‌ایم که بعضا خسارات جبران‌ناپذیری را به بار آورده‌اند. متاسفانه برخی از این سوانح منجر به نقص عضو افراد می‌شوند. در اغلب موارد، وضعیت جسمانی این افراد در طول زمان بهبود می‌یابد و روند مثبتی پیدا می‌کند. اما کم نیستند افرادی که در اثر حوادث شغلی دچار نقص عضو شده‌اند و یا توانایی گذشته در انجام فعالیت‌ شغلی سابق خود را نداشته باشند، قطعا این افراد به علت دوری از فضای کار و ناتوانایی‌های جسمی پیش آمده دچار آسیب‌های روحی و بیماری‌ افسردگی می‌شوند.
 
توجه و کمک به آنها به لحاظ روحی و داشتن برنامه‌ برای به‌کارگیریشان در حد توانایی موجود می‌تواند بار سنگین فشار‌های روحی و روانی این افراد را بکاهد. بر این اساس، جمعی از پژوهشگران در حوزه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، تحقیقات و مجموعه نمونه‌های مورد بررسی از افرادی که دچار ناتوانی بعد از سوانح شغلی شده‌اند را در کتابی با عنوان «مدیریت اثرات روانی و اجتماعی حوادث شغلی» به رشته تحریر درآورده‌اند.  
کتاب «مدیریت اثرات روانی و اجتماعی حوادث شغلی» آسیب‌ها و حوادث آسیب‌زا را در محیط شغلی تشریح می‌کند که در آن نحوه ایجاد و اثرات روانی، اقتصادی و اجتماعی حوادث و مراحل رهایی از اختلال در انواع گروه‌های کاری مواجه یافته بررسی شده است.
 
به طور کلی این کتاب به ارائه فازهایی برای بهتر شدن شرایط روحی و عدم ایجاد استرس افراد بعد از بروز سانحه می‌پردازند. فاز نجات که این دوره بلافاصله پس از وقوع رویداد است و حدود دو هفته طول می‌کشد. فاز امداد و نجات، انبوهی از امدادرسانی در مورد مشکلات موجود و بهبود وضعیت را به همراه می‌آورد. در نهایت فاز توانبخشی ممکن است سال‌ها طول بکشد و گاهی حتی برای یک عمر ادامه یابد.
 
علی دهقانی، از نویسندگان کتاب در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره اهمیت مشکلات روحی برخواسته از سوانح و خسارات شغلی گفت: وقتی حادثه‌ای برای یک فرد در حین کار پیش می‌آید جنبه پزشکی کار و درمان جسمی آن بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که درست هم هست. اما در طول زمان و پس از رفع مشکلات و درد جسمی اغلب افراد حتی پس از بازگشت به شغل سابقشان دچار ترس‌ها و استرس‌هایی می‌شوند که برای درمان آن تقریبا عملی انجام نمی‌دهند.
 
وی افزود: اثرات روانی و اجتماعی حوادث شغلی در ایران و در اغلب مناطق دنیا و کشورها تاکنون مورد بررسی جدی قرار نگرفته است. کتاب«مدیریت اثرات روانی و اجتماعی حوادث شغلی» به صورت گردآوری و پژوهش از افرادی بود که متاسفانه دچار سانحه شغلی شده بودند.
   
دهقانی درباره روند نگارش کتاب گفت: تمام نمونه‌های اورده شده خارجی هستند و هنوز نمونه‌های داخلی کار نشده است و تمام نمونه‌ها افرادی هستند که در سراسر دنیا تجربه‌های خود را به اشتراک گذاشته بودند. این نوع پژوهش‌ها فعالیت جدیدی است که حتی جای خالی آن در دنیا هم احساس می‌شود.
 
وی درباره ادامه این پژوهش و تمرکز بر نمونه‌های ایرانی گفت: ما قصد داریم تحقیقات خود را تخصصی‌تر کنیم و به یک‌ یک مشاغل به ویژه پر‌خطر‌ها بپردازیم، شغل‌هایی که با حوادث سروکار دارند مانند آتش‌نشانان و یا نیروهای پلیس و غیره. بسیاری از افرادی هم که دچار این حوادث می‌شوند هم خود نمی‌دانند که باید در راستای تقویت روحیه و جلوگیری از افسردگی اقدامات موثری را انجام دهند. آن‌ها پس از حادثه سعی در بهتر شدن موقعیت جسمانی خود می‌کنند و پس از بهبودی کامل اغلبشان ترس‌هایی را دارند که به شدت در کارشان تاثیر می‌گذارند و یا نسبت به شغل سابق خود بی میل و رغبت می‌شوند.

دهقانی درباره کارکنانی که شاهد بروز حوادث برای همکارانشان بودند خاطرنشان کرد: حوادث شغلی نه تنها فرد آسیب‌دیده را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه همکارانی که در همان رتبه شغلی بودند را به شدت نگران می‌‌کنند.
 
به گفته دهقانی توجه به مسائل روحی و روانی افراد آسیب‌دیده هم موضوعی است که برای برخی کارفرمایان هم چندان حائز اهمیت نیست. 
 
وی با اشاره به نقش کارفرمایان در این‌باره گفت: کارفرمایان باید توجه بیشتری به خسارت‌های احتمالی داشته‌ باشند. ایمنی در کار و پیشگیری از بروز حادثه مقوله‌ای است که در سراسر دنیا قوانین بعضا سختگیرانه‌ای دارد. هستند کارفرمایانی که توجه زیادی به سلامت کارگران خود ندارند و وظیفه خود را به بیمه حواله می‌کنند. درواقع بیمه بودن افراد خیال کارفرمایان را از بابت آسیب‌های شغلی راحت‌تر کرده‌اند و آن‌ها تماما نگاه مادی دارند. ارزش داشتن کارکنان و ارزش‌گذاری کارفرمایان موضوعی است که در جلد بعدی کتاب به آن خواهیم پرداخت.
 
وی درباره ادامه فعالیت این گروه پژوهشی گفت: ادامه تحقیقات ما مربوط به مثال‌های ایرانی است و ما می‌خواهیم جلد بعدی این کتاب را به آسیب‌دیدگان شغلی در ایران بپردازیم و در کل نگرش کارفرمایان را مورد بررسی قرار دهیم.

کتاب «مدیریت اثرات روانی و اجتماعی حوادث شغلی» در 133 صفحه با شمارگان 500 نسخه و بهای 15هزار تومان از سوی  نشر فن‌آوران روانه بازار کتاب شد.