نکته حائز اهمیت اینجاست که برخی ناشران پرسابقه که در عرصه‌های گوناگون از جمله تاریخ، فلسفه و ادبیات به انتشار کتاب می‌پرداختند، در سال‌ها اخیر رویکرد متفاوتی نسبت به انتشار کتاب داشته‌اند. این ناشران کتاب‌هایی از حوزه علم را منتشر کرده‌اند که توجه مخاطب عموم را به خود جلب کرده است و رویکرد عامه‌‌پسندانه داشته است. اگر سری به آمارهای مربوط به این دست کتاب‌های حوزه دانش بزنیم متوجه خواهیم شد که تعداد کتاب‌هایی که در چاپ اول منتشر شده است بیشتر از کتاب‌هایی است که چندمین خود را پشت سر می‌گذارند.
انتشارات مازیار جزو آن دست ناشران پرسابقه‌ای بوده است که تقریبا در چند سال اخیر توجه ویژه به انتشار کتاب‌های علمی داشته است. این انتشارات در کنار موضوعات دیگر، در حوزه علوم طبیعی و ریاضیات در سال جاری نزدیک به 21 کتاب علمی عامه پسند و 6 عنوان کتاب در حوزه علوم عملی روانه بازار نشر کرده است که تمامی آن‌ها کتاب‌هایی است که برای عموم به نگارش درآمده‌اند. از میان این کتاب‌ها «فیزیک ناممکن‌ها» و «طرح بزرگ» بیش از 9 بار چاپ شده است و کتاب جهان‌های موازی» بیش از هفده بار روانه کتابفروشیها شده است. این تعداد چاپ نشان‌دهنده آن است که موضوعاتی مانند جهان‌های موازی و زمان در فیزیک جزو مورد اقبال و توجه مردم به حساب می‌آید و علاوه بر آن حکایت از ا ظرفیت بالای نشر علمی-عمومی در کشور دارد.
مهرداد کاظم‌زاده مدیر انتشارات مازیار در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره علت توجه خود به انتشار کتاب‌های علمی گفت: «علت اینکه در سال‌های اخیر به کتاب های علمی توجه ویژه نشان دادیم علاوه بر علاقه شخصی خودم به این نوع کتاب‌ها، به این مسئله پی بردیم که ناشران فعال در این عرصه شمار زیادی ندارند؛ به همین دلیل احساس کردیم فضا برای تولید و انتشار کتاب‌های علمی در این حوزه بسیار زیاد است.»
وی با اشاره به وضعیت کتاب‌های علمی در سالی که گذشت افزود: «امسال شرایط کتاب‌های علمی مانند دیگر کتاب‌ها پر التهاب نبود و می‌توان گفت سال پرتنش و سختی را نداشتند البته توجه و علاقه مردم به دانشمندانی نظیر استیفن هاوکینک یا مباحث چالش‌برانگیز علم فیزیک اصلی‌ترین نقش را در فروش کتاب داشته است. با توجه به اینکه کتاب‌های علمی عامه‌پسند هیچ حمایتی از سوی سازمان‌ها از جمله آموزش و پرورش نمی‌شوند، اما شرایط بدی هم ندارند؛ چراکه مخاطبان کتاب‌های علمی طیف وسیعی از افراد جامعه را تشکیل می‌دهد و در سال‌های آتی بازار خوبی برای آن پیش‌بینی می‌شود.»
کاظم‌زاده درباره هدف خود در حوزه انتشار کتاب‌های علمی-عمومی گفت: «در حقیقت کتاب‌های علمی پلی است برای دانش‌آموزان تا راه علم را در پیش گیرند. هدفمان از ابتدای انتشار اینگونه کتاب‌ها این بوده است تا نسل جوان به ویژه نوجوانان را به علم علاقه‌مند کنیم. در واقع نسبت به نشر علمی کشور خوش‌بین هستم و آینده خوشی را برای این کتاب‌ها تصور می‌کنم.»
وی درباره سالی که بر نشر کشور گذشت اظهار کرد: «در کل امسال برای ناشران سال عجیب و در حقیقت دشواری بود. گرانی کاغذ و زینک مشکلات بسیاری را برای ناشران به ویژه در نیمه دوم سال به وجود آورد.»
این ناشر افزود: «فراتر از این عوامل، مشکل اصلی اقتصاد حاکم بر کتاب است. تصور کنید ناشری با تمام سختی‌ها و گرانی کاغذ، کتابی را روانه بازار نشر می‌کند اما باید صرفه اقتصادی طولانی مدتی را برای آثارش در نظر بگیرد و اغلب مراکز پخش میل به تسویه حساب‌های طولانی مدت با ناشران دارند که این اصلا به نفع ناشر نیست.»
کاظم‌زاده گفت: «به اعتقاد من هیچ کالای دیگری مانند کتاب اینگونه بحران‌زده نیست؛ چراکه ناشر در روند تهیه ملزومات کتاب از جمله کاغذ، چاپ و غیره باید به صورت نقدی تسویه حساب کند اما در زمینه فروش کتاب‌هایش باید تسویه‌های بلند مدت را از سوی مراکز پخش برای خود متصور شود.»
از دیگر ناشران پرکار در بخش کتاب‌های علمی نشر سبزان است که تقریبا سابقه طولانی در انتشار کتاب‌های علمی عامه‌پسند داشته است. این نشر نام آشنایی برای اغلب علم‌دوستان و منجمان آماتور است و کمتر افرادی در این زمینه سبزان را نمی‌شناسند؛ حبیب فروغی در گفت‌وگو با ایبنا درباره وضعیت کتاب‌های علمی در سال جاری گفت: «خوشبختانه در فروش کتاب‌های علمی موفقیت نسبی را نسبت به سال گذشته تجربه کردیم؛ همچنین در سال جاری کتاب‌هایی را به چاپ مجدد رساندیم که در اولین چاپ خود با استقبال مردم روبه‌رو نشده بودند و در چاپ‌‌های بعدی فروش خوبی داشتند. این امر نشان‌دهنده توجه و علاقه مردم به کتاب‌های علمی در سال‌های اخیر است.»
انتشارات گوتنبرگ هم جزو آن دست ناشرانی بوده است که که در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای نسبت با کتاب‌های علمی و جذابیت‌های آن داشته است این نشر امسال با اینکه فقط سه کتاب در حوزه علم برای عموم منتشر کرده است؛ اما این کتاب‌ها تیراژ قابل توجهی داشته‌اند. کتاب «فیزیک در چند دقیقه» و «زندگی اسرار آمیز مورچه‌ها» جزو این دسته از کتاب‌ها هستند که هرکدام تیراژ چند هزارتایی داشتند.
بابک کاشیچی؛ مدیرمسئول انتشارات گوتنبرگ در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره علت توجه این انتشارات به چاپ و انتشار کتاب‌های علمی عمومی گفت: «دو علت اصلی باعث شد که فعالیت خود را در حوزه کتاب‌های علمی بیشتر کنیم. یکی آنکه اعتقاد ما این است که علم باید در میان عموم مردم جریان پیدا کند و کتاب‌های علمی ویژه دانشگاهیان و متخصصان علم نیست.»
وی افزود: «به عقیده من چاپ کتاب برای اقشار عموم مردم که مخاطب جدی کتاب‌های دانشگاهی نیستند، اتفاقا فعالیت مشکلی است. دلیل بعدی این بود که در چند سال اخیر اقبال مردم نسبت به کتاب‌های علمی بیشتر بوده است. اینکه مردم پاسخ سوال‌های علمی روزمره خود را در کتابی بیابند موفقیت نویسنده کتاب را نشان می‌دهد. این روند باعث می‌شود اهالی نشر و ناشران علاقه و سلیقه مردم را در علم رصد کنند و بفهمد در این زمینه مردم چه سمت و سویی دارند و در نهایت در همان عرصه کتاب‌های بیشتری منتشر کنند. مگر آنکه خود ناشر علاقه ای به این موضوعات نداشته باشند.»
کاشیچی درباره روش فعالیت خود در این عرصه گفت: «انتشارات گوتنبرگ به صورت مستقیم در بازار کتاب هم فعالیت دارد به همین دلیل با نیازهای مردم در امر کتاب و کتابخوانی در ارتباط هستیم؛ در این چند سال اخیر با رصد بازار کتاب و نیازهای مردم متوجه شدیم سلیقه عمومی مردم بیشتر در چه حوزه‌هایی است. ضمن اینکه نشر گوتنبرک در ابتدای فعالیت خود در نشر با کتاب‌های علمی شروع کرده است. به همین دلیل وجه علمی انتشارات گوتنبرگ برای قدیمی‌تر‌ها آشنا‌تر است.»
وی ادامه داد: «برای افزایش کیفیت محتوایی کتاب‌ها معمولا از افرادی که در حوزه‌های علمی صاحب‌نظر هستند، نظرسنجی می‌کنیم و از مشورت و نظر دانشگاهیان بهره می‌بریم.»
مدیر مسئول نشر گوتنبرگ با اشاره به فعالیت‌های این نشر در سال آینده گفت: «برای سال آینده مجبوریم کتاب‌های کم‌حجم‌تر را منتشر کنیم تا قیمت تمام شده آن هم کمتر شود و مخاطبان توانایی خرید داشته باشند.»
از دیگر ناشرانی که سال‌ها در حوزه کمک‌درسی فعالیت پررنگی داشته است انتشارات فاطمی است که در سال جاری 26 عنوان جدید در حوزه کتاب‌های علمی و نه کمک‌درسی روانه بازار کتاب کرده است. علاوه بر انتشارات فاطمی انتشارات فرهنگ معاصر در بخشی به عنوان دانش معاصر تلاش خوبی در سال‌های اخیر در حوره کتاب‌های علمی با رویکرد عامه‌پسند داشته است. این ناشر کتاب‌های مرجع، مجموعه دوازده‌جلدی کتاب‌های خود را در طول این سال‌ها به چنیدین چاپ رسانده است و کتاب «شناخت گیاهان دارویی» با تیراژ سه‌هزارتایی جزو آثار موفق این نشر بوده است.
نظر شما