به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در نمایشگاه کتاب، ناشران بسیاری حضور دارند که البته شمار ناشران زن، در سال‌های اخیر افزایش هم یافته است. اما نگاه این بانوان ناشر به حضور و فعالیت در این حوزه و البته در نمایشگاه کتاب با هم تفاوت‌هایی دارد. در ادامه به حضور سه ناشر زن در حوزه علوم انسانی در نمایشگاه پرداخته‌ایم؛ زیبا جلالی نائینی-مدیر نشر شیرازه، شهلا لاهیجی- مدیر انتشارات روشگران- و نشر «تاریخ ایران» که با مدیریت منصوره اتحادیه در نمایشگاه کتاب حضور دارد.

سلایق زنانه در نشر، باعث افزایش کیفیت کار شده است
 
 زیبا جلالی نائینی درباره سابقه حضورش در حوزه نشر گفت: حدود بیست و سه سال – از سال 1374- است که مسئولیت نشر شیرازه را به عهده دارم و در این زمینه کار می‌کنم. حدود پنج سال هم هست که در نشر دیگری به نام نشر «شیرازه کتاب» با دخترم همکاری دارم و بیشتر در زمینه علوم انسانی، علوم اجتماعی و تاریخ معاصر ایران و تا حدی هم فلسفه و اندیشه جامعه مدرن و مطالعات زنان و مطالعات آسیایی کار کرده‌ایم.

وی افزود: تا کنون در مجموعه مطالعات آسیایی شش کتاب منتشر کرده‌ام و در مجموعه مطالعات زنان هم هفده عنوان کتاب داشته‌ایم. امسال هم از طرف انجمن جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، به عنوان ناشر برگزیده در زمینه مطالعات زنان انتخاب شدیم که لوح تقدیر دادند و در روز هشتم مارس، از نشر شیرازه قدردانی شد.
 
جلالی‌نائینی تازه‌های کتاب انتشارات «شیرازه» را در نمایشگاه کتاب، این‌طور برشمرد: در زمینه مطالعات آسیایی، کتابی در مورد تاجیکستان منتشر کردیم با عنوان «تاجیکستان، پاره تن ایران» که دو نفر از محققان (احمدیان و ناصری) آن را تالیف کرده‌اند.

کتاب دیگری که حدود یک ماه پیش منتشر کرده‌ایم، کتاب «گره‌گاه جنسیت و دیگر نظام‌های سلطه» است که مجموعه  مقالاتی است که حدود ده نفر از مترجمین ایرانی که  به این مباحث ورود داشتند، این مقالات را ترجمه کرده‌اند و کار گروهی سختی بود که انجام شد.  این افراد، بهترین مقالات موجود در این زمینه را از کتاب‌های مختلف با موضوع گره‌گاه جنسیتی را جمع‌آوری کرده‌اند.

مبحث گره‌گاه جنسیتی اولین بار است که در ایران مطرح می‌شود. یعنی صرف زن بودن، در مطالعات امروز زنان، موجب تبعیض نمی‌شود. بلکه طبقه‌اش، سنش، نژادش و... باعث نوعی درهم‌تندیدگی در تبعیض می‌شود.  برخی پژوهشگران این را با تقابل یا گره‌گاه تبعیض‌ها تبیین کردند و در جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی یک مفهوم جدید شمرده می‌شود.

کتاب دیگری که با تالیف عباس محمدی اصل به تازگی منتشر شده، «پژوهشگری در ساختار اجتماعی؛ پارادایم جنسیتی» است. در این کتاب مطرح می‌شود که نگاه موجود در پژوهش‌های علوم اجتماعی، پیش از این، یک نگاه مردانه بوده و  که از دید فلسفی با عنوان «عقل مذکر» مطرح می‌شود که به زن به عنوان دیگری نگاه می‌کند. و معیارها و ارزش‌هایی که برای ارزیابی در پژوهش‌ها به کار می‌رفته، آنی نبوده که باید باشد. برای همین با تصور این که این عقل مذکر نقد شده و نگاهش را از دید پژوهشگران آمریکایی، مثل ساندرا هاردینگ و کسان دیگر بررسی شده و بر این نظر هستند که باید پژوهشگران اجتماعی هم کیفی باشد و هم زن را به عنوان سوژه در نظر بگیرد و نه ابژه! و این بحثی ساختارشکنانه در حوزه پژوهش‌های جامعه شناختی و مطالعات زنان است.
 
جلالی‌نائیینی پرفروش‌های «شیرازه» را به این ترتیب معرفی کرد: پرفروش‌های ما در نمایشگاه کتاب از این قرارند؛ کتاب «تاریخ دو قرن فمنیسم» که یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های ما بوده و هست. که تز دکتری حمیرا مشیرزاده در رشته علوم سیاسی بوده و اولین جایزه کتابخانه صدیقه دولت‌آبادی به این کتاب اختصاص پیدا کرد. البته فکر می‌کنم الان این کتابخانه فقط به صورت آنلاین فعالیت می‌کند. از این کتاب، خیلی استقبال شده است. «تاریخ دو قرن فمنیسم» بیشتر به جنبش‌های زنان در غرب پرداخته است. ابتدا نامش «از جنبش تا نظریه؛ تاریخ دو قرن فمنیسم» بود. در این کتاب بیشتر به جنبش‌های زنان در اروپا و آمریکا می‌پردازد و کمتر به شرق پرداخته است.

ما برای تکمیل مباحث این کتاب، کتاب «زنان در خاورمیانه» تالیف نیکی کدی را هم منتشر کردیم که این کتاب هم از پرفروش‌های ما هست. این کتاب، حاصل 10 سال تحقیق نیکی کدی است که در نشر شیرازه به فارس است. 

وی افزود: کتاب  دیگری که قرار است در نمایشگاه کتاب منتشر شود؛ کتاب «حیات صدیقه» بود که به بیوگرافی و زندگی ‌نامه صدیقه دولت‌آبادی می‌پرداخت. این کتاب حاصل پژوهش سه نفر از محققان است.

«مجموعه قدم اول» ما مثل همیشه در شمار پرفروش‌ها بود.  قدم اول به معرفی برخی تئوری‌ها و شخصیت‌ها می‌پردازد. که  از آن جمله می‌توان به مارکس، نیچه، کی‌یر‌که‌گور اشاره کرد. یا مفاهیمی مثل تجربه‌گرایی، فمینیسم، نسبیت، ژنتیک و... که در این مجموعه به آنها توجه شده است. تعدادی از کتاب‌های «راهنمای قدم اول» را هم در دست انتشار داریم که اولین کتاب این مجموعه با عنوان «خوشبختی» منتشر شده است. این‌ها همیشه پرفروش بوده است. این کتاب‌ها برای متخصصان نیست. بیشتر به کار کسانی می‌آید که تحصیلات آکادمیک ندارند یا در رشته دیگری تخصص دارند و می‌خواهند نیم‌نگاهی هم به مفاهیم دیگر داشته باشند. این ‌کتاب‌ها فقط یک انگیزه اولیه می‌دهد و یک تشنگی ایجاد می‌کند و درآمدی بر آن مفهوم خاص یا شناخت یک فرد است. و فقط گام اول است.

جلالی نائینی درباره حضور در نمایشگاه گفت: به طور کلی کار نشر، بسیار دشوار است. به خصوص برای ناشران مستقل. بیست و سه چهار سال است که من پیوسته یک سری مشکلات را می‌بینم که به آنها پرداخته نشده است. الان گروهی از ناشران کمپینی را به راه انداخته‌اند که در حمایت از کتاب‌فروشان در نمایشگاه کتاب حضور نداشتند. تصمیم گرفتند تا به خاطر این که بحث نمایشگاه کتاب را به نمایش کتاب اختصاص دهند، یک قدم عملی در این زمینه بردارند. امسال با این شعار که کتابفروشی‌های محلی را نجات دهیم یا از خرید کتاب قاچاق جلوگیری کنیم، تصمیم گرفتند که در نمایشگاه شرکت نکنند. و فعالیت‌شان را بر این نکته متمرکز کنند که نمایشگاه کتاب به نمایشگاه تبدیل شود و نه محل فروش. یعنی فضایی برای تبادل فرهنگی باشد؛ ناشران و نویسندگان و مخاطبان. باید نمایشگاه به آن هدف اولیه و وظیفه اولیه‌اش بازگردد. محلی برای معرفی و رونمایی کتاب، ارتباطات فرهنگی و شناختن مخاطب از نزدیک باشد. و فضایی که این امکان را به وجود بیاورد که ما از جهات مختلف به کتاب بپردازیم از تولید تا نشر و توزیع.

این ناشر توضیح داد: از سوی دیگر، حضور خانم‌ها در حوزه نشر بسیار گسترده شده است. ما در بسیاری از غرفه‌ها می‌بینیم که خانم‌ها صاحب امتیاز و مدیر نشر هستند؛ چه در حوزه ناشران عمومی و چه کودکان. و این امر، باعث نوعی تغییر در انتخاب کتاب از سوی ناشران شده است. سلایق زنانه در نشر، باعث افزایش کیفیت کار شده است. دلیلش هم این است که خانم‌ها با پس‌زمینه فرهنگی و تحصیلات وارد شده‌اند و جنبه فرهنگی در کارشان بر جنبه اقتصادی قالب است.

جلالی نائینی تصریح کرد: پیش از حضور زنان، جنبه اقتصادی در صنف نشر اهمیت بیشتری داشت. به همین خاطر، کتاب‌هایی که ناشران زن منتشر کرده‌اند به خاطر کیفیت گرافیک و چاپ اعتلا پیدا کرده‌اند. کار از نظر فیزیکی حرفه‌ای‌تر شده و کتاب‌های زیباتری ارائه داده شده است. اما ما با یک نقیضه هم مواجهیم. کتاب‌ها از نظر ظاهر و کیفیت رشد کرده‌اند اما مخاطب نمی‌خرد. از سوی دیگر با مساله کتاب دیجیتال قاچاق هم مواجهیم. سه تا از کتا‌ب‌های ما در سایتی منتشر شده، بدون این که از ما به عنوان ناشر، اجازه بگیرند. و شاید حضور فیبیدو و چند شرکت دیگر که قرار است پی دی اف کتاب را به صورت قانون‌مند منتشر کنند، جلوی قاچاق دیجیتالی کتاب را بگیرد.
 

کتاب‌فروشی محله خود را زنده نگه داریم

انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» به مدیریت شهلا لاهیجی از جمله ناشرانی است که با شعار «کتاب‌فروشی محله خود را زنده نگه داریم» در نمایشگاه کتاب حضور دارد. این شعار سرلوحه ناشرانی است که به دنبال تعریف دیگری از نمایشگاه کتاب هستند و معتقدند یک نمایشگاه بین‌المللی کتاب، محلی برای فروش نیست، بلکه باید امکانی برای معرفی کتاب و تبادلات فرهنکی بین ناشر، نویسنده و مخاطب باشد. ناشران حاضر در این کمپین از سوی دیگر با توجه به وضعیت اقتصادی کتاب‌فروشی‌ها، با طرح این شعار به حمایت از کتاب‌فروشی ها و اقدامی در جهت رونق بیشتر آنها برداشته‌اند.

لاهیجی درباره نگاهی غیر فروش کتاب به نمایشگاه گفت:   همان‌طور که می‌دانید به جز نمایشگاه ابوظبی در تمام نمایشگاه‌های بین‌المللی، کتاب فروخته نمی‌شود؛ کتاب در نمایشگاه صرفا برای دیدن و آگاهی است و نمایشگاه فضایی است برای تبادلات فرهنگی بین اهالی و فرهنگ، مثل خرید و فروش کپی‌رایت کتاب‌ها، برگزاری سمینار و کارگاه‌های آموزشی، آشنایی ناشران بومی و بین‌المللی با یکدیگر و...
بعد از سال 2006 که من ناشر برگزیده شدم، نمایشگاه کتاب فرانکفورت به مدت 10 سال از من به عنوان ناشر افتخاری دعوت کرد.

مدیر انتشارات روشنگران افزود: ضمن اینکه من نمایشگاه‌های خارجی زیادی را دیده‌ام و در هیچ کدام از آنها، این درهمی و بی‌نظمی را که ما در نمایشگاه داریم، ندیده‌ام. در نمایشگاه‌های خارجی هدف از برپایی نمایشگاه، گستردگی فرهنگی است. نمایشگاه ما به هیچ نمایشگاه بین‌المللی دیگری شباهت ندارد و صرفا جهت فروش کتاب برپا می‌شود. درست است که هدف از تمام این تلاش‌ها بردن کتاب به میان مردم  و کتاب‌خوان کردن مردم است. اما کتاب نیز مثل هر کالای دیگری، فروشش به کتاب‌فروش واگذار شده است. ظاهرا نمایشگاه بین‌المللی تبدیل شده به یک کتاب‌فروشی بزرگ. دلیل شرکت‌کردن ناشران ایرانی هم در نمایشگاه فروش کتاب است. نمی‌گویم این خوب است یا بد، چون اقتصاد نشر دچار بحرانی مضاعف  است. بنابراین ناشران را دچار معضل اقتصادی کرده تا جایی که فروش نمایشگاه فرصتی مغتنم برای آنان به حساب می‌آید.

وی افزود: در تمام این‌سال‌ها، یکی از دغدغه‌های ذهنی‌ام برگزاری نمایشگاه کتاب به شکل واقعی آن بود تا اینکه چند هفته پیش، طی صحبتی که با آقای عرفان‌پور داشتیم گفتند پیشنهاد شده اگر ناشری تمایل داشته باشد، می‌تواند کتاب‌هایش را در نمایشگاه، نه برای فروش، بلکه صرفا به نمایش عموم بگذارد و بابت اجاره غرفه هم نیاز نیست هزینه‌ای پرداخت کند؛ چون قرار نیست فروش داشته باشد. گویا هیچ ناشری از این طرح استقبال نکرده بود. من چون خودم مشتاق به انجام این کار بودم، قبول کردم امسال مانند نمایشگاه‌های بین‌المللی به جای فروش، صرفا کتاب را برای معرفی به نمایش بگذارم و این فضا را تجربه کنم.
 
این ناشر که فروشی در غرفه‌اش نداشت، تازه‌های نشر «روشنگران و مطالعات زنان» را در حوزه تاریخ و علوم انسانی این گونه برشمرد: جلد دوم «شناخت هویت زن ایرانی در گستره تاریخ- مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان-» نوشته شهلا لاهیجی منتشر شده است.

این پژوهش در راستای درک و دریافت موقعیت و چگونگی زندگی زنان در گذشته ملت‌ها و بازگوینده حقایقی از روابط درونی جامعه است که به وقت خود تاریخ‌ساز بوده و به اعتلا یا اضمحلال ملت و دولتی انجامیده است. اما در نوشته‌های هیچ یک از تاریخ‌نویسان سنتی اثری از آن نیست و به همین اعتبار، پژوهش درباره وضعیت زنان در تاریخ گذشته ایران نیز می‌تواند راهگشای درکی صریح‌تر از روند تکامل اجتماعی و چگونگی مراودات درون مردمی و به عبارت دیگر، تاریخ راستین مردم ایران باشد.

هدف از این کاوش، یافتن هویت راستین در سایه مانده زن ایرانی است که در چارچوب مقتضیات و در محدوده قراردادهای اجتماعی نقش پذیرفته است تا بتوان از این طریق به هویت راستین انسان ایرانی از آغاز گام نهادن به صحنه تاریخ جهان، پی برد. جلد اول این کتاب، در گستره پیش از تاریخ است.

«پدران و پسران از هم پاشیده» از دیگر کتاب‌های تازه انتشارات روشنگران در نمایشگاه کتاب است. این کتاب نوشته جرالد گارگیولو است که با ترجمه نیسان فروزین منتشر شده است. عنوان این کتاب، اشاره‌ای است از پریشانی پسرک خیال‌بافی که در پی همذات‌پنداری با شخصیت عجیب قصه‌ای  که در مدرسه شنیده است. شخصیت سرگردانی که در پی افتادن، متلاشی می‌شود و هیچ کس نمی‌تواند او را دوباره سرهم‌بندی کند. این کتاب سرگذشت واقعی دست و پا زدن‌ها و جدال‌های درونی کسی است که خانه و خانواده‌ را ترک می‌کند تا خود را وقف خدا و رهبانیت کند در حالی‌که نمی‌داند در این راه، درهای متفاوتی به روی او گشوده می‌شود. این کتاب در زمره کتاب‌های روانشناسی قرار دارد.

از دیگر کتاب‌های حوزه علوم انسانی این نشر، کتاب «دیگری؛ تاملات متاخر روزنامه‌نگار بزرگ، ایشارد کاپوشچینکی» است که برگرفته از عمری سیر و سفر و سیاحت او است. واجد نگاهی تازه به ایده غربی دیگری است. نگریستن به این مفهوم از طریق مواجهه‌هایش در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین. و مورد توجه قرار دادن بخش تکوین نوین آن برای کارهایش. کاپوشچینکی این موضوع را پی می‌گیرد که غرب از عصر کلاسیک تا به امروز چگونه به انسان غیر اروپایی نگریسته است. این کتاب با ترجمه هوشنگ جیرانی منتشر شده است.


منصوره اتحادیه- مدیر نشر تاریخ ایران

تازه‌ها و پرفروش‌های نشر «تاریخ ایران»
 
اما فرشید ابراهیمی، مسئول غرفه نشر «تاریخ ایران» که به مدیریت منصوره اتحادیه، در سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب ایران حضور دارد، پرفروش‌های نشر را این طور معرفی کرد: «قصه‌های مسعودیه» که شامل روایت‌هایی درباره عمارت مسعودیه و دوره قاجار است که بهنام ترابیان این کتاب را نوشته و در نمایشگاه کتاب به اتمام رسید.

دیگری کتاب «صرافی و صراف‌ها» است که شامل منتخبی از اسناد حاج رحیم اتحادیه است که به استنساخ و تصحیح منصوره اتحادیه و سعید روحی منتشر شده است.

دیگر کتاب پر فروش نشر «تاریخ ایران»، «یادداشت‌هایی از زندگانی باقر کاظمی (مهذب الدوله) از شهریور 1299 تا اسفند 1307» است که جلد دوم آن به کوشش داوود کاظمی و منصوره اتحادیه منتشر شده است.

تازه‌های کتاب نشر «تاریخ ایران» هم عبارتند از «امین‌الضرب»، زندگینامه حاج محمد حسن کمپانی- شیرین مهدوی، که با ترجمه منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی منتشر شده است. «خاطرات احمد صدری، اعتمادالدوله» به کوشش علی صدری از دیگر کتاب‌های تازه این ناشر است.

«اصفهان عصر ظل السلطان؛ یادداشت‌های روزانه اصفهان و دربارظل‌السلطان» از 1301 تا 1320 هم به تازگی و به کوشش اکبر شریف‌زاده و علیرضا نیک‌نژاد منتشر شده است. اما از دیگر کتاب‌های تازه؛ «عشاق پاریس» است که با ترجمه علی‌قلی خان بختیاری، سردار اسعد، و به کوشش عباسقلی صادقی و سعاد پیرا و با مقدمه‌ای مفصل بر تاریخ ترجمه در دوره قاجار به قلم سعاد پیرا منتشر شده است.