دیدگاه‌های رولان بارت درباره روایت شناسی
فرزان سجودی در این نشست گفت: طی این سال‌ها متون تخصصی مهمی درباره علم روایت شناسی در ایران منتشر شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل هوشنگ رهنما برای ترجمه این کتاب، ارائه یک متن مختصر و ساده درباره این علم در کنار این متون تخصصی بود. مقاله‌های انتخاب شده نیز نشان از هوشمندی مترجم دارد.
وی افزود: مقاله مهمی از رولان بارت با عنوان «درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها» در این کتاب ترجمه و منتشر شده است. این مقاله پیشتر نیز در قالب یک کتاب کوچک به‌صورت مجزا منتشر شده بود. بارت مقاله‌های دیگری نیز در این موضوع دارد که کاش جناب رهنما آنها را همراه با این مقاله در یک کتاب جداگانه منتشر می‌کرد.
سجودی ادامه داد: مقاله بارت در کتاب با این جمله آغاز می‌شود که «روایت‌ها در جهان بی‌شمارند.» بسیاری دیگر از روایت شناسان نیز اعتقاد دارند که در همه چیز، حتی جلد یک کتاب نیز یک روایت وجود دارد. بارت با پذیرش این موضوع یک سوال مهم مطرح می‌کند که چگونه می‌توان از این تنوع و گوناگونی «روایت‌ها» به یک علم مدون رسید؟ به عبارتی بارت اعتقاد دارد که این حوزه، حوزه کثرت است و باید آن را به صورت یک قلمرو واحد قلمی درآورد.
نویسنده کتاب «نشانه‌شناسی کاربردی» همچنین به وجود تناقض‌هایی در مقاله بارت اشاره کرد: بارت در انتهای مقاله‌اش می‌گوید که «روایت» فراتاریخی، فرافرهنگی و فراقومی است. این جملات کاملا در تقابل با جملات آغازین مقاله بارت است. به‌طور کل بارت در نوشته‌های خود از یک تناقض و البته تقابل بین جملات خود بهره می‌برد. از همین جریان می‌توان مبحثی را با عنوان «بارت علیه بارت» مطرح کرد.
سجوی همچنین درباره دیگر ویژگی‌های مقاله «درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها» گفت: بارت در این مقاله بحث‌های جالب و مفیدی نیز درباره ارتباط نویسنده با راوی درون اثر و همین‌طور بحث «کثرت راوی‌ها» را مطرح می‌کند که برای مخاطب ایرانی جذاب است.
انگیزه‌های ترجمه و تدوین «درآمدی به روایت‌شناسی»
هوشنگ رهنما، مترجم کتاب «درآمدی به روایت شناسی» در این جلسه گفت: پس از انتشار ترجمه کتابی از جرالد پرینس با عنوان «روایت شناسی: شکل و کارکرد روایت» به قلم دوست اندیشمندم دکتر محمد شهبا، من لازم دیدم تا کتاب کوچکی با محتوای تاریخچه و شرح مختصری از علم روایت شناسی منتشر شود. کتاب «روایت شناسی: شکل و کارکرد روایت» در سال 1391 از سوی انتشارات مینوی خرد منتشر شده بود.
وی افزود: با توجه به این مساله انتخاب متن‌هایی برای ترجمه در این کتاب کار سختی نبود. رولان بارت و تزوتان تودوروف دو اندیشمند مشهور فرانسوی در زمره سردمداران علم «روایت شناسی» هستند، بنابراین لازم بود در این کتاب مقاله‌هایی از آنها ترجمه و منتشر شود. جرالد پرینس، استاد زبان‌های لاتین و فرانسه در دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا، نیز از اندیشمندان نسل بعدی علم روایت‌شناسی است که در این کتاب مقاله‌ای به قلم او وجود دارد.
رهنما درباره مقالات این کتاب گفت: «روایت شناسی» جرالد پرینس مقاله نخست کتاب است. پرینس در این مقاله به شکل و کارکرد روایت در عرصه روایت شناسی پرداخته است. مقاله دوم کتاب با عنوان «درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها» به قلم رولان بارت و مقاله سوم کتاب با نام «تحلیل متن ادبی» به قلم تزوتان تودورف است. بارت و تودوروف هر دو به ساختار و کارکرد روایت می‌پردازند.
متن ترجمه سلیس و روان است
امیرعلی نجومیان، نویسنده کتاب «درآمدی بر مدرنیسم در ادبیات» نیز در این نشست گفت: بسیار مهم است که در ترجمه کتاب‌های نظری حوزه روایت شناسی، بازی‌های زبانی را به کناری بگذاریم، چرا که خود متن‌ها بسیار مشکل هستند و اگر مترجم هم بخواهد از بازی‌های زبانی استفاده کند، کار مخاطبان کتاب‌ها بسیار سخت می‌شود.
وی افزود: دکتر رهنما به دلیل پرهیز از پیچیدگی‌ها و بازی‌های زبانی در ترجمه خود، کتابی روان، سلیس و خواندنی را به مخاطبان ارائه کرده است. در صنعت نشر و ترجمه در ایران هیچ‌گونه هماهنگی و ارتباط میان مترجمان وجود ندارد و هرکدام سراغ ترجمه بخشی از متون می‌روند. باعث و بانی این اشکال کلی ناشران هستند.
نویسنده کتاب «خوانشی پساساختارگرا از آثار عباس کیارستمی ادامه داد: مقاله تودوروف در این کتاب با عنوان «تحلیل متن ادبی» بسیار مهم و اثرگذار است، چرا که چکیده دیدگاه‌های تودوروف در دهه 60 را مطرح می‌کند. وی این مقاله را در سال 1967 نوشت.
نجومیان همچنین به تاریخ چاپ ترجمه انگلیسی مقاله تزوتان تودوروف اشاره کرد و گفت: ترجمه انگلیسی این مقاله 13 سال پس از انتشار آن به زبان اصلی ــ یعنی فرانسوی ــ با پیشگفتاری به قلم خود تودوروف در سال 1980 منتشر شد. البته در این سال‌ها تودوروف از دیدگاه‌های پیشین خود دست کشیده بود.
«جزیره‌ای در ماه» گزیده اشعار عاشقانه ویلیام بلیک، «خواهران برونته» فیلیس بنتلی، «جیمز جویس» چستر آندرسون، «هنری جیمز» هاری تورنتون مور، «رستم و سهراب» آرتور جرج و ادموند وارنر و «صحیفه‌های زمینی: بررسی ساختار هوس‌نامه(رمانس)» نورتروپ فرای، نام شماری از دیگر ترجمه‌های منتشر شده هوشنگ رهنماست.
«درآمدی به روایت شناسی» تزوتان تودوروف، رولان بارت و جرالد پرینس، با ترجمه هوشنگ رهنما، در ابتدای ماه گذشته (تیر 1394) با شمارگان هزار و 500 نسخه، 166 صفحه و بهای 9 هزار تومان از سوی نشر هرمس منتشر شده است.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به نشانی زیر مراجعه کنید:
نظر شما