خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا): «زبان سانسكريت پيشينه باستاني‌اش هر چه باشد ساختاري شگفت‌انگيز دارد، كمال يافته‌تر از يوناني است، سترگ‌تر از لاتين است و ظريف‌تر از هر دوي آنهاست؛ با اين همه هر دو، چه به لحاظ ريشه‌هاي فعل و چه به لحاظ صيغه‌هاي دستوري، شباهتي و قرابتي بسيار نزديك‌تر و قوي‌تر از آن دارد كه زاده بخت و اتفاق بتواند بوده باشد؛ شباهتي چندان نزديك و چنان قوي كه هيچ لغت‌شناس تاريخي نمي‌تواند به سنجش و آزمون سانسكريت و يوناني و لاتين بپردازد و آنگاه بدين نكته باور نياورد كه اين هر سه مي‌بايد از سرچشمه‌اي يگانه نشات گرفته باشند؛ سرچشمه‌هاي يگانه كه شايد ديگر اكنون در وجود نباشد. دليلي ديگر هم هست. هرچند نه بدان محكمي كه بر اساس آن مي‌توان چنين فرض كرد كه هر دو زبان‌هاي گوتيگ و سلت نيز خاستگاهي يگانه با سانسكريت دارند.»

اين خطابه مشهور سر ويليام جونز سال 1786 در انجمن سلطنتي مطالعات آسيايي در كلكته است كه دكتر محمد‌علي حق‌شناس در كتاب «تاريخ مختصر زبانشناسي» آن را ترجمه كرده است.

تاكيد جونز بر خويشاوندي زبان‌هاي سنسكريت، لاتين، يوناني و زبان‌هاي ژرمني، روش تازه‌اي را در مطالعات زبان شناسي پديد آورد، كه اگرچه بنيانگذارش دانشمندي انگليسي بود، اما در آلمان شكوفا شد. كشف خويشاوندي ميان زبان‌هاي ايراني و زبان‌هاي ژرمني سبب شد تا تصور نادرست سامي بودن زبان فارسي، آن هم به دليل شباهت در خط به يك سو نهاده شود و فارسي و آلماني دو زبان خويشاوند محسوب شوند.

وي در بيست و هشتم سپتامبر 1746 در لندن متولد شد. تحصيلات عالي خود را در دانشسراي دانشگاه آكسفورد طي كرد و بر اثر علاقه به زبان‌هاي شرقي، زبان فارسي و عربي را فرا گرفت.  در بيست و پنج سالگي در خواندن و نوشتن و تكلم به فارسي مهارت يافت و در همين سن زبان‌هاي يوناني و لاتيني را هم فرا گرفت.

جونز در سال 1770 به تحصيل علم حقوق و نيز به مطالعه قوانين حقوقي يونان و روم پرداخت و قانون‌داني ماهر و حقوق‌داني برجسته گرديد و پس از آن زبان‌هاي چيني، سانسكريت، آلماني، اسپانيايي، پرتقالي و ايتاليايي را هم فراگرفت. در سي سالگي از طرف دولت براي قضاوت در محكمه بنگاله در هند منصوب شد.

وي همچنين با همراهي چند نفر از خاورشناسان انگليسي انجمن آسيايي بنگاله را كه يكي از بزرگترين انجمن‌هاي علمي و ادبي جهان است بنيان نهاد. كتابخانه آن داراي هزاران كتاب چاپي و خطي فارسي، عربي، هندي، سانسكريت و انگليسي است.

جونز شاعري خوش ذوق بود و در منظومه سرايي به زبان فرانسوي، انگليسي و لاتيني استعدادي فراوان داشت. از فعاليت‌هاي جونز در اين راستا، بايد به ترجمه سيزده غزل حافظ به فرانسوي و انگليسي براي نخستين بار اشاره كرد. ترجمه ابياتي از مثنوي مولوي به شعر انگليسي، ترجمه ابياتي از خمسه نظامي به شعر انگليسي و ترجمه اشعاري از فردوسي به لاتيني از ديگر تاليفات اوست.

ترجمه «تاريخ نادرشاه افشار» در سال 1766 با نگارش ميرزا مهدي خان استرآبادي، منشي مخصوص نادرشاه، توسط جونز به فرانسوي شهرت جهاني يافت.

ظاهرا ويليام جونز از روزي كه به هند سفر كرد ديگر از نعمت تندرستي كامل برخوردار نشد و سرانجام در سال 1794 در روز 27 آوريل در كلكته در حالي كه هنوز به 47 سالگي نرسيده بود، بر اثر ابتلا به بيماري كبد درگذشت.

سر ويليام جونز همسري داشت به نام «آناماريا» دختر لرد اسپنسر انگليسي. وي پس از مرگ شوهرش به منظور قدرشناسي از او مجسمه زيبايي از سنگ مرمر ساخت و در مدرسه «سر ويليام جونز» در دانشگاه آكسفورد بر پا كرد. همچنين، تمام نوشته‌هاي او را با چاپ ممتاز و كاغذ مرغوب در 1799 در شش جلد به چاپ رساند و انتشار داد.

بهترين معرف كارها و خدمات برجسته سر ويليام جونز در كتاب زندگي وي نوشته تين ماوث به انگليسي در لندن به چاپ رسيد.