چهارشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۹ - ۱۶:۴۲
بیماری فراگیر در عصر نئولیبرال/ روایت متفکر چپ‌گرای بریتانیایی از کرونا

کتاب «بیماری فراگیر در عصر نئولیبرال» تلاش دارد برخی گفتارها و نوشتارهای متأثر از ویروس کرونا را در میان نحله‌ فکری انتقادی بازتاب دهد. تمرکز اصلی کتاب بر نوشته‌های دیوید هاروی، متفکر چپ‌گرای بریتانیایی است که در قرنطینه‌ خانگی به یکی از مهم‌ترین شارحان وضعیت کنونی بدل می‌شود.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این کتاب که شامل مقالات و مصاحبه‌ای از هاروی درباره‌ اپیدمی کرونا در جهان است، به ضمیمه مقالاتی از اَلن بدیو، کین برچ، شِری برمن و بِن ارنرایک با گزینش و ترجمه‌ی مریم وحدتی منتشر شده است.

آنگونه که در نوشته‌ پشت جلد کتاب آمده، هاروی به‌عنوان مفسر آرای مارکس، بحران کرونا را از منظر مناسبات طبقاتی موضوع تحلیل قرار داده است: «تأثیرات اقتصادی و اجتماعی از فیلتر تبعیض‌های «مرسوم» می‌گذرند که همه‌جا قابل رؤیت‌اند... این «طبقه‌ی کارگر جدید» در خط مقدم حاضر است و یا باید بار بدل‌شدن به نیروی کاری را به دوش کشد که به‌خاطر شغل‌اش بیشترِ در معرض خطر ابتلا به ویروس قرار دارد و یا در پی سیاستِ تعدیلِ اقتصادیِ برآمده از ویروس، بدون هیچ منبع مالی از کار برکنار شود. این مسأله شکاف اجتماعی را تشدید‌ می‌کند و این پرسش را برمی‌انگیزاند که چه کسی در صورت تماس با فرد بیمار یا عفونت، ‌می‌تواند خود را ایزوله یا قرنطینه کند (با یا بدون پرداخت مالی). درست به همان سیاقی که آموختم زلزله‌های نیکاراگوئه (۱۹۷۳) و مکزیکوسیتی (۱۹۸۵) را «زلزله‌های طبقاتی» بنامم، پیشرفت کووید-۱۹ ویژگی‌های یک همه‌گیری طبقاتی، جنسیتی و نژادی را به تمامی نشانم می‌دهد. در حالی که تلاش‌ها برای تخفیف و سبک‌سازی موضوع به راحتی در لفاظی‌هایی چون «ما همه با هم هستیم» پوشانده شده‌اند، رویه‌ها، به‌ویژه از سوی دولت‌های ملی، انگیزه‌های شوم‌تری را نشان‌ می‌دهند.»
 

در مقدمه‌ مترجم بر این کتاب هم آمده است: «با شیوع ویروس کووید-۱۹ در پهنه‌ی جهان، هم‌پای علوم پزشکی و داروسازی، علوم انسانی هم برای مواجهه با بحران به میدان آمده است. این تکاپوی نظری نشان می‌دهد همان قدر که بیماری بر بدن آدمیان مؤثر بوده، ذهن‌ها را نیز عمیقاً به خود مشغول ساخته است. این خصلتِ فاجعه است که باورها، سازوکارها و نظریه‌های حاکم بر حیات را بی‌اعتبار می‌سازد و بازاندیشی‌شان را از ما طلب می‌کند. وانگهی، در کشاکش به‌پاخواسته میان پارادایم‌های گوناگون فکری در ساحت علوم انسانی، از اقتصاد گرفته تا جامعه‌شناسی، یک توافق ضمنی وجود دارد: باید به‌گونه‌ای اساسی بازاندیشی و سنجش‌گری را از سر گرفت. در یک‌ سوی این گستره، اندیشه‌ی انتقادی، چپ و ضدسرمایه‌داری است که وضعیت اپیدمی، تأملات را دوباره به گونه‌ی جدی‌تری بدان متوجه ساخته است.

با دامنه‌دار شدن بحران‌های اقتصادی عالم‌گیر که چندی پیش از بحران کرونا، طی سال 2019، در چهارگوشه‌ی جهان سر باز کرد، اندیشه‌ی اعتراضی از دیواره‌های دانشگاه‌ها بیرون آمد و پس از سال‌های مدیدِ رخوت، باز با مردم سخن گفت. حال کرونا و عجز عیان‌شده‌ی دولت‌های سرمایه‌داری در مقابله با آن، توجه به بحران را ضروری‌تر و متمرکزتر ساخته است. هر چند این خطر وجود دارد که هراس برآمده از بیماریِ همه‌گیر، بار دیگر به نفع بازار و پلیس تمام شود و وضعیت اضطراری از جانب مردم و به منظور حفظ کمینه‌های زندگی پذیرفته و توجیه شود.

این کتاب تلاش دارد برخی گفتارها و نوشتارهای متأثر از ویروس کرونا را در میان نحله‌ فکری انتقادی بازتاب دهد. تمرکز اصلی کتاب بر نوشته‌های دیوید هاروی، متفکر چپ‌گرای بریتانیایی است که در قرنطینه‌ خانگی به یکی از مهم‌ترین شارحان وضعیت کنونی بدل گشته است. او با بازخوانی اندیشه‌های مارکس، که سال‌های درازی بدان مشغول است، می‌کوشد نسبت میان اپیدمی و نظام جهانی نئولیبرال را تبیین کند و برنامه‌ی عملی‌تری پیشنهاد دهد.»

مترجم درباره‌ گزینش مقالات افزوده است: «در جریان ترجمه و تدوین این نوشته‌ها و گفته‌ها، به نظرم رسید متون دیگر می‌توانند به نوشته‌های هاروی وضوح بیش‌تری ببخشند؛ نویسندگانی که با تشریح شرایط حاکم بر جهان، از مخاطرات پیش‌رو برای عموم خوانندگان سخن گفته‌اند. مهم این است که در شرایط کنونی بتوان با نجات تفکر انتقادی از دست گفتار صرفاً دانشگاهی، هدف آن را در راستای بهبود وضعیت واقعی جامعه دوباره یادآور شد.

به جای مقدمه، متنی از کین برچ - Kean Birch؛ پژوهش‌گر بریتانیایی اقتصاد سیاسی و دانشیار دانشگاه یورک در تورنتوی کانادا - را برگزیدم که به تعریفی اجمالی از نئولیبرالیسم و تاریخچه‌ی آن می‌پردازد.
در پیوست کتاب هم سه مقاله ضمیمه شده است که نخستین‌شان گزارشی از بن ارنرایک - Ben Ehrenreich؛ روزنامه‌نگار و رمان‌نویس آمریکایی - درباره‌ی بحران متأخر اقتصادی جهانی و چگونگی سربرآوردن جنبش‌های مردمی در سراسر دنیاست.

متن دوم، مقاله‌ای درباره‌ی مخاطرات پیش‌رو از شری برمن - Sheri E. Berman؛ استاد علوم سیاسی در کالج بارنارد نیویورک که کتاب او دموکراسی و دیکتاتوری در اروپا: از رژیم کهن تا روزگار ما (Democracy and Dictatorship in Europe: From the Ancien Régime to the Present Day) در انتشارات دانشگاه آکسفورد چاپ شده - است. او در مقاله‌اش هشدار می‌دهد که اگر منتقدان سرمایه‌داری نتوانند برای وضعیت بحران‌زده‌ی کنونی پاسخی عملی بیابند، نئومحافظه‌کاران با احیای تجربه‌ی فاشیسم این فقدان را در میان هلهله‌ی مردمِ خسته از وضعیت، پُر خواهند کرد.
متن سوم، یادداشتی از الن بدیو، فیلسوف فرانسوی، است که با شرحی از وضعیت فعلی، باورش را به این‌که اپیدمی کنونی هیچ پیامد سیاسی خاصی نخواهد داشت، بیان می‌کند. برگردان مقاله‌ی بدیو و گنجاندن آن در این کتاب با هدف بازتاب دادن صدایی دیگر در جبهه‌ی گسترده‌ی چپ بوده، که به نظر می‌آید هیولای مرگ و بیماری او را نیز ترسانیده و تسلیم ساخته است.»

نشر افکار کتاب «بیماری فراگیر در عصر نئولیبرال» را در 117 صفحه قطع رقعی و به بهای بیست‌وپنج‌هزار تومان منتشر کرده است.
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها