همین موجودات بسیار ریز، اثرات شدیدی بر کل حیات و آرایش فیزیکی و شیمیایی سیاره ما دارند؛ این تأثیرات گاهی مثبت هستند (فتوسنتزی که توسط میکروارگانیسم‌ها انجام می‌شود، بیشتر از گیاهان سبز است) و گاهی نیز این موجودات نادیدنی تأثیرات مخرب و منفی روی انسان و زندگی او دارند (عفونت و بیماری‌زایی). شناخت ساختمان سلولی و مولکولی میکروارگانیسم‌ها و مطالعه رفتار آن‌ها در شرایط شیمیایی و فیزیکی مختلف، می‌تواند در پیشگیری از عفونت و بیماری‌های ناشی از این موجودات کمک کند.
.jpg)
یکی از آثار مرجع و معتبر پزشکی دنیا در زمینه شناخت میکروبها، کتاب «میکروب‌شناسی پزشکی جاوتز» است که بیست‌وهشتمین ویرایش از جلد نخست آن در سال 2019 به چاپ رسیده و به‌تازگی با ترجمه مشترک عباس بهادر؛ استاد میکروب‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مریم پورحاجی‌باقر؛ دکترای تخصصی باکتری‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و محمدیوسف علیخانی؛ استاد میکروب‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان، راهی بازار نشر شده است.
در این جلد که شامل سه بخش و 28 فصل است، در بخش نخست کلیاتی از دانش میکروبیولوژی، ژنتیک مولکولی، رشد و بقا و مرگ میکروارگانیسم‌ها و متابولیسم میکروبها مطرح می‌شود. بخش دوم به موضوع ایمنی‌شناسی اختصاص دارد و در بخش سوم نیز موضوعاتی همچون پاتوژنز عفونت باکتریایی، فلور میکروبی بدن انسان، عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی، لژیونلاها، بارتونلاها و باکتری‌های بیماری‌زای غیرمعمول، شیمی‌درمانی ضد میکروبی و مهم‌ترین میکروارگانیسم‌های (باکتری‌ها و ویروس‌ها) انتخابی در پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
.jpg)
آشنایی با فلور میکروبی طبیعی بدن
«اصطلاح «فلور طبیعی میکروبی» به جمعیت میکروارگانیسم‌هایی اطلاق می‌شود که در پوست و غشاهای مخاطی افراد سالم سکونت دارند. این فلور طبیعی اولین خط دفاعی بدن علیه پاتوژن‌های میکروبی را تشکیل می‌دهد و به عمل هضم کمک نموده و ضمنا در تخریب توکسین‌ها نیز نقش دارند و در بلوغ سلول‌های ایمنی همکاری می‌نمایند. تغییر در فلور طبیعی و یا تحریک التهاب توسط این باکتری‌های کومنسال یا همسفره می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌هایی مانند بیماری التهابی روده گردد.
بدن انسان همواره واجد انواع متنوعی از میکروارگانیسم‌ها می‌باشد که می‌توان آن‌ها را به دو گروه طبقه‌بندی نمود: 1) فلور ساکن (دائمی) که شامل انواع تقریبا ثابتی از میکروارگانیسم‌ها می‌باشد که به‌طور دائم در یک ناحیه خاص و در یک سن مورد نظر مشاهده می‌شوند. این گروه در صورت نابودی به سرعت خود را جایگزین می‌کنند. 2) فلور گذرا، شامل میکروارگانیسم‌هایی غیر بیماری‌زا یا با بیماری‌زایی بالقوه‌ای می‌باشند که برای چندین ساعت یا روز یا هفته در بدن مستقر می‌گردند. این گروه از محیط کسب شده و معمولا بیماری ایجاد نمی‌کنند و همچنین به‌طور دائم باقی نمی‌مانند. اعضای فلور گذرا تا زمان کامل و سالم بودن فلور دائم، از اهمیت کمی برخوردار می‌باشند. با وجود این، اگر فلور دائم از بین برود، ممکن است میکروارگانیسم‌های گذرا کلونیزه شده، تکثیر یابند و منجر به بیماری گردند.»
.jpg)
عوامل تأثیرگذار در مقاومت میکروارگانیسم‌ها به داروهای ضدمیکروبی
«مکانیسم‌های متفاوت زیادی وجود دارند که از طریق آن ممکن است میکروارگانیسم‌ها به داروها مقاوم گردند: 1) میکروارگانیسم آنزیم‌هایی تولید می‌کنند که داروی فعال را تخریب می‌کند. 2) میکروارگانیسم‌ها نفوذپذیری خود را نسبت به داروها تغییر می‌دهند. میکروارگانیسم‌ها جایگاه هدف داروها را تغییر می‌دهند. 3) میکروارگانیسم جایگاه هدف داروها را تغییر می‌دهند. 4) میکروارگانیسم‌ها مسیرهای متابولیکی تغییریافته‌ای را ایجاد می‌کنند که واکنش مهار شده توسط دارو را از مسیر فرعی دیگری انجام دهند. 5) میکروارگانیسم‌ها یک آنزیم تغییریافته‌ای را تولید می‌نمایند که همچنان قادر به انجام فعالیت متابولیک خود بوده، اما بسیار کمتر تحت‌تأثیر دارو قرار می‌گیرد. 6) یک مکانیسم مقاومت تولید افلاکسی پمپ‌های دفع آنتی‌بیوتیک به خارج سلول باکتری می‌باشد.»
نخستین چاپ کتاب از جلد نخست «میکروب‌شناسی پزشکی جاوتز» در 526 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 90 هزار تومان از سوی انتشارات حیدری راهی بازار نشر شده است.
نظر شما