به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، پنجمین نشست روسای کتابخانه‌های ملی عضو اکو امروز (سه‌شنبه 25 خرداد) با حضور اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سرور بختی، رئیس موسسه فرهنگی اکو و کریستین مکنزی، رئیس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و موسسات کتابداری(ایفلا) در کتابخانه ملی برگزار شد.      

مکنزی، که به‌صورت مجازی در پنجمین روسای کتابخانه‌های ملی عضو اکو حضور داشت در معرفی فدراسیون بین‌‌المللی انجمن‌‌ها و موسسات کتابداری گفت: ایفلا در سال ۱۹۲۷ تاسیس شد و در لاهه هلند مستقر است. ایفلا فدراسیون انجمن‌ها و موسسات کتابداری و البته دارای اعضای حقیقی نیز است، هدف اصلی آن حمایت از کتابخانه‌ها و جوامعی است که در سطح جهانی خدمت می‌کنند.
 
وی با بیان اینکه ما بیش از ۱۵۰۰ عضو از ۱۵۰ کشور داریم، عنوان کرد: شریان حیاتی ایفلا، فعالیت‌هایی است که از سوی بیش از 1200 داوطلب در ۶۰ واحد حرفه‌ای انجام می‌شود و تمام جنبه‌های کاری را پوشش می‌دهد و چهار سال پیش، ایفلا چشم‌انداز جهانی برای حوزه کتابخانه ایجاد کرد. این چشم‌انداز شامل مشارکت هزاران کارمند کتابخانه از سراسر جهان جهان بود؛ کارگاه‌هایی برگزار کردیم، نظرسنجی‌هایی انجام دادیم و تا آنجا که توانستیم افراد را درگیر کردیم. 
 
رئیس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و موسسات کتابداری تاکید کرد:  می‌خواهیم ایفلا را واقعاً جهانی و فراگیر کنیم و منتظر مشارکت بیشتر کتابخانه‌های کشورهای عضو اکو و انجمن‌های کتابخانه‌ای در چشم‌انداز جهانی خود در زمینه یک کتابخانه قوی و متحد هستیم. 
 
مکنزی با بیان اینکه وقتی در یک دوره همه‌گیری زندگی می‌کنید، با چالش‌های زیادی هم شما و هم ایفلا روبه‌رو خواهید شد، گفت: در حال بررسی مجدد سیستم‌عامل فرآیندهای خود هستیم و تعجیل می‌کنیم تا در زمینه تعامل با اعضای خود، داوطلبان و حوزه کتابخانه، نوآورتر و خلاق‌تر عمل کنیم. خواه اینکه در دنیای کرونا باشیم یا پس از آن، یکی از مهمترین نقشه‌هایی که کتابخانه‌ها دارند -انواع کتابخانه‌ها در همه کشورها- حمایت از برنامه ۲۰۳۰ سازمان ملل برای ایجاد دنیای پایدار و عادلانه‌تر است.
 
به گفته وی، ایفلا همچنین وب‌سایتی دارد که نقشه کتابخانه جهان است و بخشی از این وب‌سایت دارای مجموعه از داستان‌ها از کتابخانه‌های سراسر جهان است که نشان می‌دهد چگونه آن‌ها در دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک می‌کنند. مطالعه آن الهام‌بخش است و من شما را تشویق می‌کنم که نگاهی به آن بیاندازید.
 
مکنزی با بیان اینکه محوریت تلاشم در دوره ریاست من این است که بیایید با هم کار کنیم، یادآور شد: معتقدم که باید با هم کار کنیم، ما نمی‌توانیم پاسخ‌های پراکنده داشته باشیم، باید صدای کتابخانه‌ها را تقویت کنیم و درباره مشارکت استراتژیک در همه سطوح با هم کار کنیم، در محل کار خود، با کتابخانه‌های دیگر، با انواع مختلف کتابخانه‌ها، بین انجمن‌های کتابخانه‌ها و سایر افرادی که صنعت ما را تشکیل می‌دهند.
 
در بخش دیگری از این نشست، راجا جاوید اقبال، معاون کتابخانه ملی پاکستان نیز که به‌صورت مجازی در این همایش حضور داشت، در سخنانی گفت: کتابخانه ملی نیز پاکستان نیز از این بیماری همه‌گیر رنج برد، خدمات این کتابخانه طی‌ همه‌گیری به حالت تعلیق درآمد و خدمات کتابخانه تعلیق شد و مناطق محدود با رعایت دستورالعمل‌های دولت پاکستان مجاز به بازدید بودند.
 
وی ادامه داد: همچنین یکی از حوادث مرگ سدغیور حسین، مدیرکل کتابخانه ملی پاکستان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا بود که در 25 مارس 2021 درگذشت و فقدان بزرگی برای کتابخانه ملی پاکستان، حرفه کتابخانه و کشور بود.
 
جاوید اقبال، همچنین با اشاره به فعالیت‌های کتابخانه ملی پاکستان در دوران کرونا توضیح داد: این کتابخانه از زمان تعلیق خدمات عمومی، مشغول تنظیم روزنامه‌ها و نشریات، پردازش سیستماتیک پرونده‌های عقب‌مانده و تهیه مبلمان برای مراجعان بود.
 
وی با بیان اینکه از این زمان برای ارتقاء فعالیت کتابخانه استفاده شد، گفت: بخش جدیدی در این مجموعه تاسیس شد، چهار سالن مطالعه بازسازی شد؛ بخش‌های معلولین و کودکان، چهار گوشه بین‌المللی، رئیس جمهور پاکستان، بخش کتاب‌های نادر و بخش‌های نسخه‌های خطی، سالن اجتماعات با 400 صندلی و سالن کنفرانسی مستقل ایجاد شد.
 
به گفته جاوید اقبال، همچنین 76 مدخل دیجیتالی تشکیل شد و 2 میلیون کتاب نادر، نسخه خطی و روزنامه به‌صورت دیجیتال درآمد.
 
دیگر میهمان مجازی این نشست «اوسپانوا بختی جمال کاییربکونا» رئیس کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان بود، وی در سخنانی به تشریح فعالیت‌های این کتابخانه در ایام کرونا پرداخت و گفت: کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان اصلی‌ترین کتابخانه دولتی این کشور است و تعداد کتاب‌های موجود در آن 7 میلیون و به 122 زبان مختلف جهان است که روزانه 23 تا 25 هزار مراجعه‌کننده از این کتابخانه بازدید می‌کنند.
 
وی ادامه داد: از مارس 2020 نیز این کتابخانه مانند سایر نهادهای فرهنگی این کشور مشغول سرویس‌دهی آنلاین به کاربران خود شد و کارکنان کتابخانه نیز که مجبور شدند نوعی تحول در فعالیت خود تجربه کنند.
 
بختی جمال، با اشاره به برخی از این خدمات توضیح داد: تغییر قالب کار در سازمان به‌صورت دسترسی از راه دور به منابع الکترونیکی، سرویس‌دهی، انجام فعالیت‌ها و .. همگی برای ما تجربه و کسب مهارت‌های دید را به دنبال داشته است؛ همچنین فعالیت‌های کتابخانه در شبکه‌های اجتماعی شامل مکالمات آنلاین، مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، بررسی‌های مختلف ادبی، پخش مستقیم آنلاین و ... ازجمله این اقدامات به شمار می‌آید.
 
وی درباره ارائه نسخه‌های خطی در این کتابخانه گفت: اسناد نسخه‌های خطی، نشر هنر تصویرگری، نت‌کارتوگرافی و چاپ‌های موسیقی همچنین اسناد با قالب‌های مدرن نیز در این بخش قرارداد و میزان کتاب‌ها و نسخه‌های خطی به حدود 40 هزار سند می‌رسد.
 
به گفته بختی جمال، حفاظت و نگهداری اسناد و همچنین نمایش پروژه‌های مختلف کتابخانه و دستاوردهای آن و بهبود وجهه کتابخانه برای جذب کاربران جدید از سراسر جهان است که کاربران علاقه ویژه‌ای به برنامه‌های آنلاین ما پیدا کرد‌ه‌اند و در این زمینه به معرفی مجموعه‌ای غنی از رکوردهای وینیل از بودجه گروه هنر کتابخانه مبادرت کردیم.
 
وی  گفت: به‌صورت کلی درباره فعالیت کتابخانه ملی در طول دوه همه‌گیری کرونا می‌توان گفت که به موقع در قالب‌‌های مجازی و آفلاین تغییر داده شد و در طول این زمان دشوار ما همچنان به گستردگی خدمات خود ادامه می‌دهیم و پروژه‌های جدیدی را تعریف می‌کنیم.
 
 
دیگر سخنران مجازی این نشست فیض علی‌زاده جمه خان خال، رئیس کتابخانه ملی تاجیکستان بود، وی در سخنانی با بیان اینکه طی سال‌های اخیر ایده‌های مربوط به وظایف کتابخانه‌‌ها و جایگاه آن‌ها در زیرساخت‌های فرهنگی، علمی، آموزشی و اطلاع‌رسان جامعه تغییر کرده است، گفت:  امروزه اطلاعات و اطلاع‌رسانی اهمیت به‌سزایی یافته و آن را به‌عنوان مهمترین منبع استراتژیک برای توسعه هر جامعه‌ای می‌دانند.
 
علی‌زاده با بیان اینکه کتابخانه‌ها ارتباط تنگاتنگی با تولید اطلاعات مهم برای جامعه دارند، افزود: نقش کتابخانه‌ها در ذخیره‌سازی اطلاعاتی که از نظر اجتماعی اهمیت داشته باشد و انتقال اطلاعاتی که برای جامعه مهم است ویژه است.
 
وی ادامه داد: اکنون یک سیستم کتابداری در تاجیکستان برقرار شده است که مشتمل بر 6 هزار و 84 کتابخانه از وزارتخانه‌ها، ادارات و دستگاه‌های مختلف است و این نظام کتابداری کشور زیر نظر کتابخانه ملی تاجیکستان است و کامل‌ترین مجموعه اسناد ملی تاجیکستان همچنین اسنادی که در کشورهای دیگر در ارتباط با تاجیکستان، تاریخ آن و فرهنگ آن در خود دارد.
 
علی‌زاده، با اشاره آمار و اقام کتاب‌های موجود در کتابخانه ملی این کشور، افزود: کتابخانه ملی مخزن اصلی نسخه‌های خطی نفیس و بی‌نظیر است که بیش از 2 هزار و 300 نسخه خطی از قوم تاجیک و سایر اقوام با دقت در گنجینه‌ طلایی آن نگهداری می‌شود و مخاطبان می‌توانند با کهن‌ترین آثار میراث مکتوب تاجیکان آشنا شوند.
 
وی یادآور شد: کتابخانه ملی تاجیکستان از نظر میراث فرهنگی اقوام تاجیکستان،‌ گنجینه ملی اسناد، آرشیو مطبوعات ملی، مرکز تحقیقاتی، علمی و روش شناختی و فرهنگی برای کشور با اهمیت است، به علاوه فعالیت‌هایی را در زمینه علم کتابداری، کتابشناسی، انفورماتیک، کتابشناسی و تاریخ کتاب «تاجیک» انجام می‌دهد.
 
علی‌زاده با بیان اینکه این کتابخانه دارای 28 دپارتمان، 6 بخش، 4 مرکز و یک کتابخانه رسانه‌ای رئیس جمهوری تاجیکستان است، گفت: از نظر منابع انسان، 518 نیروی انسانی دارد که از این تعداد 411 نفر پژوهشگر و کتاب‌شناس هستند.
 
علی اوداباش، رئیس کتابخانه ملی ترکیه به‌عنوان دیگر میهمان مجازی این نشست درباره کتابخانه‌های ترکیه گفت: خدمات کتابداری را با یک‌هزار و 217 کتابخانه در کنار کتابخانه ملی ارائه می‌دهیم و علاوه بر کتابخانه ملی، تعداد کتابخانه‌های عمومی شامل 81 کتابخانه عمومی استانی، 783 کتابخانه عمومی محلی، 274 شعبه کتابخانه‌ای، 60 کتابخانه کودک، 7 موزه ادبی کتابخانه‌ای، 4 کتابخانه برای کودکان زیر 5 سال، 6 کتابخانه در مرکز خرید، یک کتابخانه فرودگاهی و یک کتابخانه در ایستگاه قطار است.
 
وی افزود: علاوه بر این، برای شهروندانی که به کتابخانه‌ها دسترسی ندارند، از طریق 57 کتابخانه موبایلی که مجهز به تجهیزات پیشرفته تکنولوژیکی هستند خدماتمان را ارائه می‌دهیم.
 
اوداباش با بیان اینکه قبل از پاندمی کرونا کتابخانه ملی ترکیه خدمات 24 ساعته در هفت روز هفته ارائه می‌داد، عنوان کرد: کتابخانه ملی ترکیه در چارچوب رعایت قوانین کووید 19 هم‌اکنون از ساعت 10 صبح تا 16 برای کاربران باز است.
 
وی تاکید کرد: در شرایط عادی ظرفیت حضور کاربران در کتابخانه دو هزار نفر در 5 تالار بزرگ است اما اکنون تنها سه تالار باز است و روزانه به 400 تا 500 نفر خدمات می‌دهیم که تقریبا 40 تا 50 درصد ظرفیت کتابخانه استفاده می‌شود.
 
اوداباش با اشاره به انجام فعالیت‌های کتابخانه‌ای در دوران کرونا به شکل دیجیتال و مجازی توضیح داد: با اپلیکیشن کتابخانه در جیب من شهروندان می‌توانند مطالب را از موبایل خود دانلود کنند و خدماتی مانند کتابخانه‌های عمومی نزدیک محل سکونت، اسکن کاتالوگ و سایر خدمات برای کتاب‌هایی که قرض می‌گیرند را می‌توانند دریافت کنند.
 
در بخش پایانی این نشست نیز سوتان سوتکوفسکی، سرپرست دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران در سخنانی با اشاره به تاثیر شیوع بیماری کرونا بر مباحث فرهنگی و حوزه کتاب گفت: برای اکثر کتابخانه‌ها به‌ویژه آن‌هایی که حضور آنلاین کمتری دارند، همه‌گیری‌ها چالش‌های زیاد ایجاد  کرده است، با این حال این پاندمی کاتالیزوری بری تغییر و غربال‌گری مجدد اولویت‌ها نیز بوده است.
 
وی افزود: با شروع همه‌گیری، یونسکو با شرکای خود ازجمله ایفلا بیانیه مشترکی صادر کرد که تهدید کووید 19 را به فرصتی برای حمایت بیشتر از میراث مستند تبدیل کند.
 
سوتکوفسکی با اشاره به برخی از موضوعات مهم این بیانیه توضیح داد: این برنامه بر لزوم سرمایه‌گذاری بیشتر در حفظ میراث مستند تاکید دارد که شامل افزایش آگاهی درباره ارتباط نهادهای حافظه با بحران کنونی است، همچنین همه‌گیری نیاز به دسترسی جهانی به میراث مستند را نشان داده است.
 
وی یادآور شد: یونسکو یک صفحه وب اختصاصی، با منابع مورد نیاز متخصصان میراث مستند ایجاد کرده است که نشان می‌دهد چگونه دانشمندان، سیاستگذاران به عموم مردم می‌توانند از همه‌گیری گذشته و همچنین چگونگی مقابله نهادهای حافظه با بحران پرده بر می‌دارد.
 
سوتکوفسکی با بیان اینکه کارهای زیادی از سوی بسیاری از کتابخانه‌های سراسر جهان انجام شده است، گفت: باید با ایجاد مشارکت‌های سازمانی پایدار، از طریق به اشتراک گذاشتن بهترین شیوه‌ها و آموزه‌ها، با سازماندهی رویدادهای مختلف امکان انجام اقدامات کارآمدتر را در بلندمدت فراهم کنیم و از طریق کتابخانه‌ها می‌توانیم در گذشته، حال و آینده مسیر خود را پیدا کند.