به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، طی سال‌های اخیر بسیاری از ناشران با حرکت به سمت نشر الکترونیک و انتشار همزمان کتاب‌های چاپی و الکترونیک خود گامی بزرگ برای بیشتر دیده شدن و بیشتر خوانده شدن آثارهای چاپ‌شده‌شان برداشته‌اند. کتاب‌هایی که در بازار با اقبال خوبی روبه‌رو می‌شوند در مدت زمان کمی بر روی سامانه‌ها و اپلیکیشن‌های اینترنتی قابل دسترسی هستند و مخاطبانی که شاید فرصت مطالعه کتاب‌های کاغذی را ندارند با کمک ابزارهای نوین، روش‌های مطالعاتی جدید را تجربه می‌کنند.
 
نشر دانشگاهی طی سال‌های اخیر با وجود اینکه جامعه گسترده دانشجویی کشور را به عنوان مخاطب درنظر دارد، اما چندان به این حوزه ورود پیدا نکرده بود اما به‌تازگی قرار است انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی و دو اپلیکیشن طاقچه و فیدیبو در قالب یک همکاری مشترک به انتشار نسخه‌های الکترونیک کتاب‌های دانشگاهی اقدام کند. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی که کلاس‌های دانشگاهی آنلاین شده‌اند دانشجویان می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و کتاب‌های درسی خود را از طریق این سامانه‌ها مطالعه کنند.
 
سیدعباس حسیني‌نیک مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در گفت‌وگو با ایبنا، درباره ضرورت این ورود و جزئیات همکاری‌های انجمن با اپلیکیشن‌های نشر الکترونیک، به بیان توضیحاتی پرداخت که در ادامه آمده است.
 
در ابتدا کمی درباره لزوم توسعه و گسترش نشر الکترونیک برای کتاب دانشگاهی بگویید.
این موضوع بیش از شش ماه است که در انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. در این زمینه دومین جشنواره ملی نشر دانشگاهی به موضوع نشر الکترونیک اختصاص دادیم و درباره مبانی نظری، مسائل عملیاتی و اجرایی همچنین مباحث حقوقی نشر الکترونیک بحث و تبادل نظر داشتیم. در شش ماه اخیر به این نتیجه رسیدیم که به‌طور کلی جامعه علمی دنیا، استقبال نسبتا خوبی از کتاب الکترونیک داشته است؛ زیرا این کتاب‌ها مزایایی دارند که کتاب‌های چاپی ندارند. به عنوان مثال؛در کتاب‌های علمی مقایسه مطالب علمی و جستجوی پیشرفته در مباحث اهمیت دارد که در کتاب‌های چاپی زحمت دارد اما در کتاب‌های الکترونیک به سادگی انجام می‌شود.
 
اما در کشور ما استقبال زیادی از این حوزه نشده و این موضوع در بخش علمی خیلی کمرنگ‌تر است. علت آن را چه می‌دانید؟
طی سال‌های اخیر که فضای مجازی گسترش پیدا کرده و گوشی‌های تلفن هوشمند شده‌اند و در قالب یک کتابخوان عمل می‌کنند، نشر الکترونیک هم فعال‌تر شده است. از سوی دیگر در شرایط امروز که بیش از یکسال و نیم است، درگیر کرونا هستیم، این بیماری رفت و آمدها را محدود کرده، کتابفروشی‌ها را خلوت کرده و دسترسی به کتاب کمتر شده است. همین عامل سبب شده است که در همه دنیا به موضوع نشر الکترونیک اهمیت بدهند و رونقی در آن ایجاد شود. در همین حوزه اولین نکته این است که مخاطب و مشتری کتاب دارای حقوقی است، همچنین اصولا قانون‌گذار و مدیریت جامعه باید به فکر توسعه علم باشد و این توسعه علم به هر روشی مثل انتشار کتاب صوتی، کتاب الکترونیک یا کتاب چاپی باید پیگیری کند.
 
یکی از مشکلات جدی در حوزه نشر دانشگاهی دسترسی دانشجویان شهرهای دور به کتاب‌ها است، به نظر می‌رسد ورود ناشران دانشگاهی به حوزه نشر الکترونیک می‌تواند بخش عمده‌ای از این کاستی‌ها را جبران کند.
بله. کتاب الکترونیک علاوه بر محتوا و خواصی که دارد مزایایی مثل دسترسی راحت را دارد. در کشور ما در شهرهای بزرگ بسیاری از منابع علمی و دانشگاهی وجود ندارد و این موضوع در شهرهای کوچک‌تر و روستاها بیشتر دیده می‌شود. امروز اما در دورافتاده‌ترین نقاط کشور افراد باسواد و تحصیلکرده دانشگاهی هستند که به کتاب دانشگاهی نیاز دارند اما به دلیل مشکلات توزیع کتاب که قبل از کرونا وجود داشت و حتی بعد از بیماری کرونا دسترسی محدودی به این آثار دارند و ورود ناشران دانشگاهی به این عرصه می‌تواند بسیاری از کمبودها و کاستی‌ها را جبران کند.
 
به‌نظر شما در این میان پایین بودن قیمت کتاب‌های الکترونیک هم می‌تواند به کمک مخاطبان برای استقبال از کتاب‌های دانشگاهی الکترونیک منجر شود؟
بله. یکی از ویژگی‌های کتاب الکترونیک قیمت آن است. وابستگی کتاب چاپی به ملزومات چاپی مثل کاغذ، مقوا، زینک و چاپ صحافی موجب شده قیمت کتاب به شدت افزایش پیدا کند و گرانی آن‌ها موجب افزایش قیمت کتاب شده است. در این میان یکی از مزایای نشر الکترونیک کاهش ۵۰ درصدی قیمت کتاب است که در چنین شرایطی عقل و انصاف حکم می‌کند که مخاطب را از این آثار محروم نکنیم و دولت و مدیریت جامعه نشر باید به این موضوع توجه کند.
 
نشر غیرقانونی کتاب‌‌های دانشگاهی یکی از آسیب‌های جدی این حوزه است. در این زمینه نشر الکترونیک می‌تواند از این آسیب بکاهد؟
گسترش فضای مجازی و دسترسی به کتاب‌های پی‌دی‌اف موجب شده است که حوزه تکثیرهای غیرقانونی کتاب‌های بخصوص در کتاب‌های دانشگاهی رشد پیدا کند. اما مساله اینجا است که با توجه به گرانی مواد اولیه دیگر برای متخلفان به‌صرفه نیست که کاغذ گران خریداری کنند و کتاب غیرقانونی چاپ کنند و آن‌ها هم به سمت تکثیرهای غیرقانونی در فضای مجازی روی آورده‌اند و این حوزه به شدت در حال گسترش است. در این میان در چند سال آینده اگر پیشگیری‌ها و تدابیری اندیشیده نشود دیگر امکان اصلاح وضع موجود نیست. ما هنوز اوایل کار هستیم و امیدواریم ناشران دانشگاهی عضو و غیرعضو به سرعت وارد این حوزه شوند زیرا در انجمن با طرح انبوهی از شکایات و گله‌ها از همکاران ناشر روبه‌رو هستیم که از انتشار کتاب‌‌هایشان در فضای مجازی ناراحت هستند. متاسفانه با گسترش تکنولوژي‌ها امروز تبدیل کردن یک کتاب چاپی به کتاب الکترونیک کار خیلی سختی نیست.
 
انجمن برای این موضوع چه راهکاری اندیشیده‌ است؟
ما در انجمن معتقد بودیم که باید برای پیشگیری از وضعیت موجود کاری انجام بدهیم و در خلال نشست‌های شش ماه اخیر همچنین در ده جلسه‌ای که امسال برگزارشدبه این نتیجه رسیدیم که بخش علمی و دانشگاهی در بلند مدت باید یک پلتفرم اختصاصی داشته باشد تا به حوزه کتاب الکترونیک وارد شوند. البته متاسفانه هنوز این اپلیکیشن و پلتفرم تخصصی هنوز وجود ندارد اما در حال مذاکره با مجموعه‌های مختلف هستیم.
 
و برنامه کوتاه مدت شما در این زمینه چیست؟
در برنامه کوتاه مدت نیز با پنج اپلیکیشنی که در حوزه کتاب الکترونیک فعال هستند مذاکراتی داشتیم که هر کدام محسنات و نواقصی داشتند. در نهایت نیز با دو اپلیکیشن فعال فیدیبو و طاقچه به تفاهم اولیه رسیده‌ایم و به زودی قرارداد همکاری امضا خواهیم کرد. در این زمینه قرار است. در این زمینه تلاش داریم بخش دانشگاهی این دو اپلیکیشن به خوبی مدیریت شوند و ناشران دانشگاهی بتوانند وارد این عرصه شوند تا تحت حمایت بیشتری باشند.
 
و بگویید هزینه‌های اینکار به چه صورت خواهد بود؟
اپلیکیشن‌ها با ناشران به صورت مجزا قرارداد همکاری می‌بنند. البته ما تسهیلات ویژه‌تری برای تشویق ناشران دانشگاهی خواستیم تا فعالان این حوزه برای ورود به عرصه نشر الکترونیک تشویق شوند. ضمن اینکه قرار است خودشان هم بخش مجزای کتاب دانشگاهی ایجاد کنند و در آنجا کتاب‌ها دسته‌بندی و تقسیم‌بندی شوند تا کتاب‌ها بیشتر دیده شوند و مخاطبان دانشگاهی نیز کتاب‌های خود را به راحتی پیدا کنند. همچنین قرار است در آینده نزدیک پرتال پند نیز به اپلیکیشن‌ها متصل شود تا مخاطب علاوه بر خرید نسخه چاپی بتواند نسخه الکترونیک آن را نیز خریداری کنند. در این میان ناشران می‌توانند آثار خود در این اپلیکیشن‌ها معرفی کنند تا دیده شود و به صورت کلی امیدواریم در سایه این اقدامات انجام شده موفق شویم نشر دانشگاهی را در بخش الکترونیکی توسعه دهیم.