خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کهگیلویه وبویراحمد - مرضیه رزمجو: «میزان کتابخوانی بیشتر از آنچه به فرهنگ جامعه ارتباط داشته باشد، با سیاست مرتبط است»؛ این را رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه و مدیرعامل خانه هنرمندان و هنردوستان استان کهگیلویه و بویراحمد، می‌گوید. وی معتقد است: «سطح مطالعه و کتابخوانی در جامعه به‌هیچ‌وجه مناسب نیست و تا وقتی دغدغه نان، مسکن و آزادی وجود دارد، کسی به زندگی همراه با خردورزی نمی‌اندیشد». با «فیروز حسنی» در این باره به گفت‌وگو نشستیم که مشروح این گپ و گفت در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.

وی ضمن اینکه معتقد است بهبود سطح کتابخوانی را نمی‌توان با فرهنگ‌سازی انجام داد، کلا هم با مقوله «فرهنگ‌سازی» به این معنی که عده‌ای بنشینند مطلبی تهیه کنند و آن را نسخه فرهنگی برای دیگران بدانند، مخالف است و می‌گوید: فرهنگ چیزی نیست که بتوان آن را ساخت و به جامعه تحویل داد.

حسنی، فرهنگ را هنجارهایی می‌داند که در طول زمان‌های طولانی و با قبول خرد جمعی به فرهنگ عمومی تبدیل شده است و می‌افزاید: اگر ما بخواهیم چیزی را بسازیم و به خورد جامعه بدهیم، به‌هیچ‌وجه توسط خرد جمعی پذیرفته نخواهد شد؛ چون وصله‌ای ناجور است که به جامعه نمی‌چسبد.

رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه کهگیلویه و بویراحمد، بیان کرد: ساختن به‌معنی تحمیل خواسته‌ها و برداشت‌های یک نسل برای نسل‌های بعدی، کار ما نیست و هر کدام از ما فقط می‌توانیم کار عرف، درست و خردمندانه زمان خود را انجام دهیم که اگر مورد پسند عامه جامعه قرار گیرد، در طول زمان در جامعه تثبیت، و به فرهنگ تبدیل می‌شود. 

حسنی افزود: برای اینکه یک رفتار به فرهنگ تبدیل شود، باید خرد جمعی آن را بپذیرد و به این نتیجه برسد که آن رفتار مطلوب است.

مدیرعامل خانه هنرمندان و هنردوستان استان کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: کلا این موضوع که ما به نام فرهنگ سازی یا هر نام دیگری بخواهیم کاری برای تعالی دیگران انجام دهیم، روشی نادرست است.
وی تصریح کرد: هر کدام از انسان‌ها باید سعی کند زندگی خود را بسازد؛ زندگی توام با دانش و خردورزی.

حسنی لازمه داشتن زندگی توام با خردورزی را آزادی اندیشه و آزادی ابراز اندیشه می‌داند و می‌افزاید: انسداد تفسیر و موقوف گرداندن علوم که با تجربه بشر و  طول دوران حاصل می‌شود، ممکن است سمی مهلک برای عموم باشد و لذا در چنین جامعه‌ای جلوی آزادی بیان و اندیشه که گام نخست در توسعه و تعالی است، گرفته می‌شود.

رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه استان با بیان اینکه تحلیل و پژوهش در مورد هر موضوعی در صورتی که بنا باشد به امری محتوم و پذیرفته شده یک گروه و یا نحله فکری خاص برسد، تحلیلی و پژوهشی ابتر و نازاست که سودی به حال جامعه و ارتقا علم و دانش نخواهد داشت و فقط  ممکن است خوشایند طیف خاص با اهدافی خاص و برای زمانی محدود باشد، یادآور شد: در بعضی جوامع شرقی، امری را که مربوط به تجربه بشری است، موقوف المعانی و یا موقوف الورود فرض کرده‌اند و به‌نوعی ایستایی کشانده‌اند درحالی‌که ذات علوم جاری است و در زمان‌های مختلف تغییر می‌کند و این نوع نگاه عامل اصلی عقب‌ماندگی جامعه شده است.

حسنی بیان کرد: سیاست و حکومتداری مانند طب و دیگر علوم در طول زمان دستخوش تحولات می‌شود؛ پس باید آزادی نقد و تحلیل و ایجاد مقدمات مطالعه آنها فراهم باشد تا دستورات و برنامه‌های آن مطابق نیازهای روز جامعه تدوین شود و جامعه را به تعالی و آگاهی که راه آن مطالعه و کتابخوانی است، رهنمون کند.

وی گفت: قبل از هر کاری سیاستمداران و زمامداران هر حکومتی باید آرامش و رفاه نسبی را در جامعه ایجاد کنند. در مرحله بعد امید است نویسندگان آزاداندیش، آزادنه بنویسند و این نوشته‌ها بدون سانسور در اختیار جامعه قرار گیرد‌.

رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه استان با بیان اینکه اگر این مراحل انجام شود، آنگاه می‌توان جامعه‌ای کتابخوان داشت، بیان کرد: هر آنکس که با بیم و اندوه زیست / بر آن زندگانی بباید گریست.

وی افزود: وقتی ترس از جزئی‌ترین مسائل در جامعه وجود دارد و غم و اندوه بر جامعه مستولی شده باشد، قطعا در چنین جامعه‌‌ اندوهگینی جایی برای دانش و آگاهی وجود ندارد. چو شادی بکاهد، بکاهد روان / خرد گردد اندر میان ناتوان.

حسنی گفت: عوامل متعددی دست به دست هم می‌دهند تا جامعه‌ای را اهل کتاب کنند یا کتاب را از او بگیرند؛ اما در هر جامعه‌ای که مطالعه کم است، سیاستمداران، قدرتمندان و زمامداران امور آن جامعه باید پاسخگوی وضع به وجود آمده باشند.

رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه استان یادآور شد: در چنین جامعه باید بررسی شود آیا راه بر آزادی اندیشه بسته شده است؟ آیا کتاب‌ها سانسور می‌شود؟ آیا مردم دغدغه نان و مسکن دارند؟

حسنی معتقد است اگر این امور مرتفع شود، جامعه کتابخوان خواهد شد.

وی این امور را زیرساخت‌های مطالعه دانست و تصریح کرد: اگر این زیرساخت‌ها فراهم نباشد حتی با صرف هزینه‌های مادی  بسیار نمی‌توان جامعه‌ای کتابخوان ایجاد کرد.
مدیرعامل خانه هنرمندان و هنردوستان استان با بیان اینکه اگر سیاستمداران و اندیشمندان جامعه متخصص باشند، جامعه‌ای اندیشمند خواهد ساخت، تاکید کرد: کتابخوانی بیشتر از آنچه با انجمن و نهادهای فرهنگی مرتبط باشد به‌طرز حکومتداری و سیاست جامعه و طرز اندیشه سیاستمداران آن جامعه مرتبط است.
 
وی اظهار کرد: تبلیغ امری است که به مرور و در طول زمان منجر به فرهنگ‌سازی می‌شود؛ لذا تبلیغ امور مثبت کاری است که همه نهادها باید انجام دهند، نه تلاش برای فرهنگ سازی که از اساس نه امکان انجام دارد و نه جامعه آن را می‌پذیرد.

حسنی گفت: مطالعه تاریخ نشان می‌دهد همیشه و در همه جوامع وقتی که بنا بوده با جبر، جامعه را وادار به امری کنند، آن موضوع به ضدارزش برای آن جامعه تبدیل شده است.

وی دیکته کردن به جامعه برای خواندن کتاب‌های خاص را سمی مهلک در راه اندیشه‌ورزی آن جامعه دانست و عنوان کرد: استعدادها و خواسته‌های انسان‌ها متفاوت است و باید زمینه انتخاب آزاد در جامعه فراهم باشد تا هر کسی مطابق استعداد و سلیقه‌اش، کتاب مورد علاقه خود را انتخاب کند. 

رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه استان با تاکید بر لزوم آزادی در انتخاب کتاب و مسیر مطالعه تصریح کرد: املا و انشا اصحاب قدرت و ثروت به جامعه که چه بخوانند و بدانند، نتیجه‌ای جز تباهی ندارد.

حسنی در پاسخ به این سوال که هدف شما از راه‌اندازی انجمن شاهنامه چیست؟ گفت: آشنایی با فرهنگ و منش ایرانی با مطالعه فرهنگ مکتوب امکانپذیر است و شاهنامه در واقع نامه فرهنگ و منش واقعی ایرانی است که برای ایرانی در ایران بزرگ زندگی فاخر در همه زمینه‌ها را به تصویر کشانده است.

وی آنچه را در شاهنامه آمده است، الگوی تمام عیاری دانست که می‌‌تواند در همه حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، قومی، نژادی  و... برای همه اقوام، مذاهب و ملل ساکن در  ایران فرهنگی، مفید باشد.

حسنی تصریح کرد: هیچ کتابی مثل شاهنامه قادر نخواهد بود محوریتی یکپارچه در جامعه گسترده و متفاوت ما ایجاد کند.

وی به برگزاری نشست‌های شاهنامه خوانی در استان اشاره و عنوان کرد: جذابیت فرهنگی و معنوی و تسامح و تساهل شاهنامه باعث شده که شاهد حضور جمعیت زیادی در این نشست‌ها باشیم.

نشست هفتگی ادبیات کلاسیک، نشست مولوی شناسی، نشست فرهنگ بومی از دیگر برنامه‌های بود که رئیس انجمن چهارگانه شاهنامه استان ذکر کرد که در طول شب‌های هفته در یاسوج اجرا می‌شود.

حسنی به برگزاری نشست‌های شاهنامه خوانی در شهرستان‌های بویراحمد، گچساران، دهدشت، لیکک، بهمئی و باشت  اشاره کرد و گفت: نظارت و حمایت و برنامه‌ریزی برای این نشست‌ها و طرح اجرای آنها از طریق چهار انجمن ثبتی شاهنامه که دارای شناسنامه ملی است، انجام می‌شود.

حسنی در پایان اظهار کرد: اگر این روند فاصله گرفتن از کتاب به همین شیوه ادامه پیدا کند و تلاشی برای تغییر وضع موجود صورت نگیرد، وضعیتی اسفناک‌تر در حوزه مطالعه و سردرگمی بیش از پیش فرهنگی، دور از انتظار نیست.