به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست معرفی دانشنامه تک‌جلدی دانش‌گستر (بزرگترین دانشنامه فارسی) عصر دیروز (دوشنبه 15 مهر‌ماه) با حضور محسن خلیجی، مدیرعامل موسسه دانش‌گستر و رییس شورای عالی تدوین دایره‌المعارف دانش‌گستر، یدالله مرادی، مشاور برنامه‌ریزی کتابخانه مجلس شورای اسلامی و سرویراستار دانشنامه دانش‌گستر، کامران فانی، نویسنده و مترجم و ناصر فکوهی، انسان‌شناس، نویسنده و استاد دانشگاه در فروشگاه مرکزی شهر کتاب برگزار شد.

در این نشست، محسن خلیجی با اشاره به جایگاه دایره‌المعارف در افزایش اطلاعات عمومی و تخصصی افراد گفت: دانشنامه 18 جلدی «دانش‌گستر» با 60 هزار مدخل و 15 هزار و 200 صفحه در سال 89 منتشر و به بازار عرضه شد. طی دو سال گذشته، سه هزار و 500 مجلد آن به فروش رسیده است. دانشنامه «دانش‌گستر»  اطلاعاتی درباره 56 رشته در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. خلاصه این 18 جلد در یک مجلد یک هزار و 200 صفحه‌ای چاپ شد و در بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد.

در ادامه این نشست یدالله مرادی، مشاور برنامه‌ریزی کتابخانه مجلس شورای اسلامی و سرویراستار دانشنامه «دانش‌گستر» درباره تاریخچه دانشنامه‌نویسی اظهار کرد: دانشنامه‌نویسی در غرب به یونان و در ایران به دوران ساسانی برمی‌گردد. نخستین دانشنامه به زبان فارسی، توسط ابن‌سینا تدوین شده است. اما دانشنامه‌های امروزی مربوط به عصر روشنگری و انقلاب کبیر فرانسه است.

وی افزود: در ایران  نخستین‌بار سعید نفیسی در سال 1317 فرهنگنامه یک جلدی را منتشر کرد که به دلیل آغاز جنگ نخست جهانی  چاپ آن متوقف شد. در سال 1330 اتفاق مهمی در حوزه دانشنامه‌نویسی افتاد و زنده‌یاد غلامحسین مصاحب نخستین‌بار دایره‌المعارفی در حوزه مسایل علمی به چاپ رساند. این دایره‌المعارف در اصل، ترجمه‌ای از یک دانشنامه به زبان انگلیسی است.

سردبیر مجله پیام بهارستان، در ادامه، درباره دایره‌المعارف تک‌نسخه‌ای «دانش‌گستر» گفت: این تک‌نسخه با 20 هزار مدخل، خلاصه‌ای از دانشنامه 18 جلدی با 67 هزار مدخل است. در تدوین این تک‌نسخه‌ تلاش شده با توجه به نیاز مخاطب، مطالب خلاصه شود. به‌عنوان مثال مدخل حافظ در نسخه 18 جلدی، 75 سطر دارد که در تک‌نسخه در 18 سطر خلاصه شده است.

وی، مجلد تک‌نسخه‌ای دانشنامه «دانش‌گستر» را بسیار کاربردی ارزیابی و اظهار کرد: مجلد تک‌نسخه‌ای برای نویسندگان، روزنامه‌نگاران، دانش‌آموزان و ویراستاران بسیار کاربردی است.

مرادی در ادامه با بیان این مطلب که روزآمدی برای دانشنامه «دانش‌گستر» حیاتی است، از احتمال قرار دادن آن در فضای مجازی خبر داد و گفت: در صورتی‌که این دانشنامه بر روی فضای مجازی قرار گیرد مخاطبان می‌توانند در به‌روز رسانی آن سهیم باشند. به‌طوری‌که اطلاعات جدید بعد از وارد شدن به بانک اطلاعاتی، از سوی هیات ویراستاران تایید و به دانشنامه افزوده شود.

دایره‌المعارف، دماسنج فرهنگی است
در ادامه این نشست کامران فانی، نویسنده و مترجم با اشاره به استقبال مردم از دو دایره‌المعارف دموکراسی و ناسیونالیسم در سال‌های اخیر گفت: این دو دایره‌المعارف به شکل تک‌کلمه‌ای تدوین شد و تجدید چاپ چندباره آن، نشان از این داشت که این دایره‌المعارف‌ها توانسته‌اند به نیاز جامعه پاسخ دهند. 

وی افزود: رواج و شکوفایی کتاب‌های مرجع و در صدر آن‌ها دایره‌العارف‌ها در کشور، نشانگر پرسشگری و پویایی جامعه است. دایره‌المعارف‌ها دماسنج‌های فرهنگی هستند و نشان می‌دهند جامعه تا چه میزان به دنبال دانستن است.

فانی، با بیان این مطلب که شروع دانشنامه‌نویسی در ایران به اواخر نیمه نخست قرن بیستم برمی‌گردد، اظهار کرد: در اروپا، دانشنامه‌نویسی از قرن 18 و در جهان عرب از قرن 19 آغاز شد. نخستین دایره‌المعارف ایرانی 200 سال بعد از نخستین دایره‌المعارف غربی یعنی در سال 1345 توسط زنده‌یاد غلامحسین مصاحب نوشته شد.

وی در ادامه، دایره‌المعارف «دانش‌گستر» را حاصل تلاش 300 مولف، مترجم و ویراستار دانست و در تشریح دو ویژگی برجسته آن گفت: تدوین بزرگترین دانشنامه فارسی 10 سال به‌طول انجامید و  نخستین‌بار در ایران همه 18 جلد آن یکجا عرضه شد. این دانشنامه حاوی زندگینامه سه‌هزار شخصیت در رشته‎های مختلف و 20 هزار قطعه عکس است.

فانی درباره منابع استفاده شده برای تدوین دانشنامه «دانش‌گستر» گفت: منابع خارجی مورد استفاده برای تدوین این دانشنامه در سال 2000 منتشر شده، منبع اولیه اطلاعات آن به سال 1999 برمی‌گردد. همچنین برای روزآمدی مجلد تک‌نسخه‌ای، یک سال و نیم وقت صرف شد. اطلاعات مجلد تک‌نسخه‌ای مربوط به سال 2012 است.

محمد‌علی سادات، مدیر پروژه دانشنامه «دانش‌گستر» در ادامه این نشست اظهار کرد: پس از انتشار دانشنامه در سال 89، ویراستاری و به‌روز کردن آن شروع شد، به‌طوری‌که در حال حاضر 10 هزار موضوع باید به این دانشنامه اضافه شود. باید گفت هیچ دایره‌المعارفی کامل نیست و حتی بزرگترین دایره‌المعارف‌ها نیز نیازمند به‌روز رسانی هستند.

وی افزود: انتقال دانشنامه به فضای مجازی با هدف دسترسی رایگان مردم به اطلاعات یکی از کار‌های در دست اقدام است. برای این کار نرم‌افزاری در دست تهیه است که به احتمال زیاد تا پایان سال طراحی آن به پایان خواهد رسید.

سادات در پایان به دیگر برنامه‌های موسسه دانش‌گستر اشاره و اظهار کرد: تدوین یک دانشنامه تمام رنگی مصور، در دستور کار موسسه قرار دارد. همچنین تدوین یک دایره‌المعارف تخصصی در حوزه هنر، عرفان و فلسفه با استفاده از دانشنامه 18 جلدی «دانش‌گستر» در دستور کار قرار دارد.