به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست نقد و بررسي مجموعه شعر «عروس آسمون» سروده بابك نيك‌طلب، با حضور جعفر ابراهيمي(شاهد) به عنوان منتقد در سراي اهل قلم برگزار شد.

در ابتداي اين نشست، نيك‌طلب با بيان اين‌كه اين اثر مجموعه‌اي از كارهاي پراكنده او در حوزه شعر خردسال است و پس از مدت‌ها انتظار منتشر شده است، گفت: سرودن شعر را ابتدا از بزرگسالان شروع كردم و بعد شعر نوجوان را تجربه كردم. به نظر خودم در هر دو حوزه با زبان سالم (غير محاوره‌اي) كار كرده‌ام بعدها فكر كردم بد نيست كاري هم براي گروه خردسال و كودكان گروه سني پيش از دبستان انجام دهم. البته بخش اعظمي از اين كار، حاصل تجربه‌اي بود كه در خانه شعر كودك و نوجوان كسب كردم. برخي از شعر‌هاي اين مجموعه در كتاب «در خانه» كانون پرورش فكري، مجله «كوشش» و «آموزش‌هاي شهروندي» نشر شهر منتشر شده است.

وي افزود: در حوزه كودك و خردسال فضاهاي كاري نسبت به فضاي كاري نوجوان متفاوت است و اين تفاوت را دوست داشتم. مدتي حس مي‌كردم در شعر بايد تجربه تازه‌اي داشته باشم به همين دليل سراغ شعر كودك رفتم و به نظرم تجربه خوبي بود.

سپس جعفر ابراهيمي(شاهد) با بيان مقدمه‌اي درباره چگونگي شكل‌گيري شعر كودك و خردسال عنوان كرد: در كشور ما متأسفانه شرايط، تعيين‌كننده است. مدتي شاعران تنها براي كودك و نوجوان شعر مي‌گفتند و مجلاتي نظير كيهان‌بچه‌ها كه از پرطرفدارترين مجلات كودك و نوجوان به‌شمار مي‌آمد براي نوجوانان بود و بعد بخش شاپرك براي كودكان دبستاني به آن اضافه شد. جايي براي ارايه شعر خردسال نداشت. شعرهاي خردسال به صورت آهنگين در كاست‌ها بود اما به صورت كتاب يا مجله وجود نداشت. پس از اين احساس نياز، مجلاتي براي خردسالان راه‌اندازي شد كه بايد با شعر شاعران تغذيه مي‌شد.

وي ادامه داد: در ابتدا بارزترين كتابي كه در حوزه شعر خردسال منتشر شد كتاب «حسني نگو يك دسته گل» مرحوم منوچهر احترامي بود كه بعد از آن شاعران غيرحرفه‌اي نيز وارد اين حوزه شدند و فكر مي‌كردند شعر گفتن براي خردسالان خيلي راحت است و شعرهايي سرودند كه در تمام آن‌ها «حسني» وجود داشت.

اين شاعر و نويسنده حوزه كودك و نوجوان اظهار كرد: پس از آن برخي از شاعران حرفه‌اي به اين فكر افتادند كه براي گروه سني خردسال نيز كتابي‌هايي تأمين شود و برخي از شاعران در خانه شعر كودك و نوجوان گرد هم آمديم تا به شعر كودك و نوجوان بپردازيم كه در نتيجه آن تعداد قابل توجهي كتاب شعر خردسال چاپ شد.

ابراهيمي عنوان كرد: بعضي‌ها تنها شاعر كودك، نوجوان، خردسال يا بزرگسال هستند. اما نيك‌طلب نشان داد كه با تمرين در هر زمينه‌اي توانايي سرودن شعر را دارد. شعرهاي نوجوان وي نيز در ابتدا گرايش به شعر بزرگسال داشت اما به مرور شعرهاي نوجوانانه او از شعر بزرگسال جدا شده و مي‌شود احساس كرد كه وارد حوزه نوجوان شده است.

شاعر كتاب «آواز پوپك» همچنين گفت: هماهنگي شعرها و موضوع آن در اين مجموعه نيز شايد نتيجه سخت‌گيري‌هايي است كه در خانه شعر كودك و نوجوان صورت مي‌گرفت زيرا در آنجا نكته به نكته شعرها را بررسي مي‌كرديم؛ البته در حوزه شعر خردسال تئوري‌هاي نوشته نشده است و در اين باره آرا و نظرهاي متفاوتي وجود دارد. تنها نظر مشترك اين است كه شعرها، آهنگين باشد و بازي كلامي داشته باشد.

وي عنوان كرد: كودكان بازي‌هاي كلامي را بيشتر مي‌پسندند و اگر بخواهيم وارد حوزه آموزش شويم شايد براي آن‌ها جذابيت نداشته باشد. ظاهر اشياء بيشتر براي خردسالان جذابيت دارد. اين‌ها نكاتي است كه در سرودن شعر خردسال بايد به آن‌ها توجه كرد. خردسالان تصوري از مفهوم اعداد ندارند و زماني كه به آن‌ها مي‌گوييم بابا را چقدر دوست داريد مي‌گويند پنج تا، و آن پنج براي آن‌ها به معناي تمام دنياست. در برخي از اين شعرها مثل مصرع «هزار، هزارتا ابر پاره پاره» به اين نكته توجه نشده است. البته اين نظر من است و شايد براي ديگران مهم نباشد. به نظرم برخي شعرهاي اين مجموعه نيز براي كودكان مناسب است.

ابراهيمي با بيان‌ اين‌كه در شعر خردسال هنوز در حال تجربه‌ايم و به قله‌هاي آن نرسيده‌ايم، گفت: معتقدم در شعر خردسال شاعر بر اساس يك فن خاص شعر مي‌گويد و تمام شاعران با تمرين مي‌توانند آن را ياد بگيرند.

وي با اشاره به يكي از شعرهاي اين مجموعه كه در آن از واژه‌هاي «گل گفتن و گل شنفتن» استفاده شده است، گفت: اين واژه‌اي است كه بين بزرگسالان كاربرد دارد و شايد بچه‌ها تقليد مي‌كنند و بزرگ‌ترها خوششان مي‌آيد و بگويند اما مفهوم آن را نمي‌دانند ما مجاز نيستيم كه اين‌ها را وارد شعر خردسالان كنيم. 

اين شاعر و نويسنده حوزه كودك و نوجوان افزود: در شعر «شيريني و گل» ـ «همسايمون امشب عروسي داره/ مثل تگرگ نقل از هوا مي‌باره» ـ تشبيه زيبا و كودكانه‌اي به كار رفته است. فكر مي‌كنم چون شعرها با فاصله زماني سروده شده‌اند، شعرهايي كه پس از فعاليت بيشتر شاعر در حوزه خردسال سروده شده‌اند، با زبان سالم آن موسيقي لازم را القا مي‌كند. هر چه در شعر بتوان كلام سالم به كار برد بهتر است و بچه‌ها خوب مي‌فهمند اما بايد آهنگين بودن را در شعر خردسال و كودك رعايت كرد.

وي عنوان كرد: در سال‌هاي اخير از شعر كودك غافل مانديم زيرا سرودن شعر كودك سخت‌تر از سرودن شعر خردسال است. اكنون اغلب شاعران يا به دنياي خردسالان مي‌پردازند و يا به نوجوان و كمتر توجهي به شعر كودك دارند. خردسال بازي كلامي را دوست دارد اما كودك تفاوت‌ها را درك مي‌كند بنابراين كار در اين حوزه دقت بيشتري مي‌خواهد و دشوارتر است.

ابراهيمي ادامه داد: نفهميدم اسم كتاب بر چه اساس انتخاب شده است و شعري با اين عنوان داخل كتاب نيست. عنوان «عروس آسمون» كه بيان‌كننده مفهومي شاعرانه است شايد براي خردسالان مناسب نباشد. شعر «دوچرخه» نيز براي كودك است. بچه‌هاي خردسال اغلب سه چرخه دارند و اگر پنچر شود نمي‌توانند خودشان آن را به دوچرخه‌سازي ببرند. يكي از مشكلات ما در شعر خردسال اين است كه با تخيل كودكانه به دنياي خردسالان مي‌نگريم كه بايد در اين زمينه تجربه‌هاي دروني بيشتري داشته باشيم.

در ادامه، نيك‌طلب درباره عنوان كتاب گفت: سعي كردم زبان اين شعرها براي بچه‌ها قابل فهم باشد و حس مي‌كنم حالت موسيقيايي آن نيز حفظ شده است. گاهي مي‌خواستم حرف‌هاي ديگري را بياورم اما كلام اجازه نداد. به شاعرانگي اعتقاد دارم و آرايه‌ها را در شعرها رعايت كرده‌ام. همچنين فكر مي‌كنم بچه‌ها بايد آموزش هم ببينند. عنوان كتاب نيز بر اساس بيتي از شعر «شيريني و گل» بود كه حذف شد البته عنوان آن را آقاي مصطفي رحماندوست پيشنهاد داد.

اين نشست عصر ديروز، 23 بهمن‌ماه در سراي اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.