به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست بررسي كتاب «نظريه‌هاي انقلاب» عصر ديروز (يكشنبه، 16 بهمن) در سراي اهل قلم برگزار شد. در اين نشست علي‌محمد حاضري، مدرس و كارشناس جامعه‌شناسي سياسي و محمدحسين پناهي، مدرس جامعه‌شناسي سياسي و نويسنده كتاب حضور داشتند. خديجه معصومي نيز دبيري نشست را بر عهده داشت.

حاضري يكي از مزيت‌هاي اين اثر را توجه نويسنده به انقلاب اسلامي دانست و گفت: نويسنده كتاب با بيان نظريات مختلف درباره انقلاب، نظرياتي را كه درباره انقلاب اسلامي ايران كاربرد دارند، مشخص كرده است. نظريه‌پردازان اين حوزه پس از وقوع اين انقلاب، به نظريه‌پردازي‌هايي درباره آن پرداختند كه نمي‌توان به راحتي از كنار آن‌ها گذشت.

وي افزود: اين كتاب تنها مجموعه‌اي از نظريات را بيان نكرده است، بلكه به نظرياتي كه مي‌توان آن‌ها را در بررسي انقلاب اسلامي به كار برد نيز اشاره مي‌كند. البته بهتر بود نويسنده كتاب تاكيد بيشتري بر نظريات كاربردي درباره انقلاب اسلامي مي‌كرد.

حاضري به برخي از كاستي‌هاي كتاب اشاره كرد و گفت: اين اثر، نظريات روزآمد و مطرح در حوزه انقلاب را شامل مي‌شود اما اشاره‌اي به پيشينه نظريه‌پردازي‌هاي انقلاب نكرده است. بهتر بود نويسنده، اشاره‌اي به پيشينه اين مباحث حتي از زمان افلاطون مي‌كرد.

وي افزود: توجه نداشتن نويسنده به نظريه‌پردازان متقدم در حالي است كه وي به نظريات جديد اين حوزه نيز كه در دهه اخير مطرح شده‌اند، توجه نكرده است. شايد برخي از اين نظريات چارچوب محكمي نداشته باشند اما مباحث جديدي قلمداد مي‌شوند كه شايد آشنايي دانشجويان با آن‌ها ضروري باشد.

حاضري در پايان سخنانش گفت: اين كتاب با وجود برخي كاستي‌ها، در ميان ساير منابع موجود به اندازه كافي معتبر است و اثري آبرومند براي جامعه دانشگاهي قلمداد مي‌شود و كار معلمان اين حوزه را آسان كرده است. 

محمدحسين پناهي، نويسنده كتاب، در ادامه اين نشست گفت: پس از اخذ مدرك كارشناسي جامعه‌شناسي در دانشگاه تهران براي ادامه تحصيل به آمريكا رفتم و مدرك كارشناسي ارشد و دكتري را در رشته جامعه‌شناسي سياسي دريافت كردم. در سال 1369 به ايران بازگشتم و به تدريس جامعه‌شناسي سياسي در دانشگاه علامه طباطبايي پرداختم. از بدو ورود به ايران و ديدن شعارهاي انقلابي بر در و ديوار شهر كه برخي از آن‌ها هنور مشهود بودند، نظرم به انقلاب اسلامي ايران و انجام پژوهش درباره آن جلب شد.

وي افزود: نخستين پژوهش من در اين حوزه به گردآوري و بررسي شعارهاي انقلاب اسلامي مربوط مي‌شود كه آن را بهترين كارم درباره اين انقلاب مي‌دانم اما متاسفانه نه در زمان انتشار و نه اكنون به اين اثر توجهي نشده است.

پناهي درباره انگيزه‌اش از نوشتن كتاب «نظريه‌هاي انقلاب: وقوع فرآيند و پيامدها» گفت: به دليل نبود منبع مناسب درباره نظريه‌هاي انقلاب، اقدام به نوشتن اين كتاب كردم. بيشتر منابع اين حوزه، جهت‌گيري‌هاي سياسي دارند يا اين‌كه تنها به تبيين دليل وقوع انقلاب‌ها مي‌پردازند. بنابراين، كتابي كه بتواند ابعاد مختلف انقلاب‌ها را پوشش دهد و تمامي نظريه‌هاي اين عرصه را نيز دربربگيرد، وجود نداشت.

وي اين اثر را حاصل پنج سال تحقيق و مطالعه مستمر دانست و گفت: درس نظريه‌هاي انقلاب در سه سطح كارشناسي، ارشد و دكتراي سه رشته تدريس مي‌شود، در حالي كه تا پيش از اين منبعي جامع براي اين درس در كشورمان وجود نداشت. سه ويژگي مهم جامع و روزآمد بودن و رواني متن را در نوشتن اين كتاب لحاظ كردم. به جرات ادعا مي‌كنم كه اين كتاب دست‌كم بيست سال از ساير منابع حوزه نظريه‌هاي انقلاب جلوتر است.

پناهي ادامه داد: براي قابل استفاده بودن اين اثر براي دانشجويان كارشناسي و كارشناسي ارشد سعي كردم آن را در حجمي متعادل تنظيم كنم. البته استاداني كه اين كتاب را در مقطع كارشناسي تدريس كرده‌اند، حجم آن را براي دانشجويان اين مقطع كمي زياد مي‌دانند. تصميم دارم خلاصه‌اي از اين كتاب را براي دانشجويان اين مقطع تدوين كنم.

وي به روان بودن متن كتابش اشاره كرد و گفت: براي رواني متن اين اثر بسيار تلاش كردم. متاسفانه منابع دانشگاهي ما اعم از ترجمه و تاليف به ويژه در حوزه علوم اجتماعي متني روان ندارند. به اين كتاب، نمودار و اشكال متعددي نيز افزودم تا درك نظريات آن براي دانشجويان آسان‌تر شود.

پناهي به تبليغ نامناسب اين كتاب اشاره كرد و گفت: متاسفانه اين اثر آن چنان كه شايسته بود، به جامعه علمي كشورمان شناسانده نشده است. حاضري(مدرس و كارشناس جامعه‌شناسي سياسي) از پررنگ نشدن نظريات كاربردي درباره انقلاب اسلامي در اين كتاب اشاره كرد كه در اين باره بايد بگويم اين موضوع بايد در كتابي جداگانه پي‌گيري شود، اگرنه حجم اين اثر بيش از اندازه افزايش مي‌يابد. با وجود اين، تا جايي كه ممكن بود، به انقلاب اسلامي نيز اشاره كردم.

وي با گلايه از نويسندگان حوزه نظريه‌هاي انقلاب گفت: نويسندگاني كه در اين باره كتاب نوشته‌اند، كوچك‌ترين اشاره‌اي به انقلاب اسلامي نكرده‌اند، اين در حالي است كه در كتاب «مقدمات جامعه‌شناسي» كه در دانشگاه‌هاي آمريكا تدريس مي‌شود، اشاره‌هاي متعددي به انقلاب در كشورمان داشته‌اند.

پناهي افزود: با تاسف بايد گفت كه ما تاكنون پژوهش علمي و عميقي درباره انقلاب اسلامي دست‌كم از منظر جامعه‌شناسي سياسي تاليف نكرده‌ايم و تمام كتاب‌هاي خوبي كه در اين باره نوشته شده‌اند، در خارج از ايران منتشر شده‌اند.

وي به محدوديت‌هايي كه در اين حوزه براي نويسندگان وجود دارند اشاره كرد و گفت: هنگامي كه مي‌خواهيم در حوزه نظريات انقلاب از انقلاب اسلامي سخن بگوييم، با محدوديت‌هايي مواجه مي‌شويم كه اميدوارم اين حساسيت‌ها رفع شوند تا بتوانيم پژوهشي علمي در اين حوزه ارايه كنيم.