خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- در آيين گشايش نوزدهمين دوره نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران بود كه رييس جمهوري، دكتر محمود احمدي‌نژاد در سخنراني‌اش به زبان طنز به وزير ارشاد وقت گفت: سال آینده یا نمایشگاه کتاب در این فضا می‌ماند یا وزیر فرهنگ در کابینه. (نقل به مضمون)

اين‌چنين بود كه محسن پرويز، كه اتفاقا در همان روزها حكم معاونت امور فرهنگي وزارت ارشاد را دريافت كرده بود، به دنبال يافتن بهترين محل براي برگزاري نمايشگاه كتاب تهران رفت. جايي كه هم مترو داشته باشد، هم گره ترافيكي ايجاد نكند، دسترسي آسان داشته باشد، ‌ازنظر ايمني استاندارد باشد، فضاي مورد نياز را داشته باشد و ....

سرانجام معاونت امور فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با انتخاب مصلاي امام خميني(ره) تهران، ‌اين مكان را بهترين محل برگزاري نمايشگاه اعلام و حتي از خبرنگاران دعوت كرد كه براي بازديد به مصلي بيايند.

محسن پرويز در جمع خبرنگاران در آن روز گفت:" تصور ما اين بود که براي بيستمين نمايشگاه کتاب تهران عزمي جدي براي ساخت مکاني جديد وجود دارد که اين اتفاق رخ نداد و در يد قدرت ما نيز نبود؛ بنابراين با نظر دوستان موسسه نمايشگاه‌‌هاي فرهنگي ايران و ديگر کارشناسان، پنج مکان را براي برگزاري نمايشگاه مورد بررسي و کارشناسي قرار داديم و مصلي تنها مکاني بود که به توافق رسيديم."

در مقابل، اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران در برابر اين تصميم به شدت موضع گرفت و حتي دربرخي اظهار نظرها ،‌ از تحريم نمايشگاه سخن گفته شد. تحريمي كه البته ظرف چند روز شكسته شد و با تعامل ميان ارشاد و ناشران، نمايشگاه بيستم با وجود همه سختي‌هاي انتقال، فعاليت خود را آغاز كرد.

موفقيت در انتقال
اساسا به دليل اينكه برگزاري نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در مصلي همواره با سختي‌ها و دشواري‌هاي زيادي همراه است، ‌طبيعي بود كه هر ساله از برگزاري نمايشگاه انتقاد زيادي مي‌شد. مصلي روند آماده‌سازي خود را طي مي‌كرد و نمايشگاه كتاب تهران وقفه‌اي دو ماهه را براي دست‌اندركاران آن به وجود مي آورد.

هر چند، روند برگزاري ديگر نمايشگاه‌هاي حوزه فرهنگ و اقتصاد نيز به مصلي كشانده شد و مسوولان مصلي اين مكان را براي برگزاري نمايشگاه جا انداختند.

در دوره بيست و سوم براي اينكه مشكلي در روند ساخت و ساز مصلي به وجود نيايد، از سازه‌هاي موقت استفاده شد. سوييچ مخصوص مخابرات در مصلي ايجاد شد تا دستگاه‌هاي كارتخوان مشكلي نداشته باشند. نقشه محيطي براي سالن‌هاي خارجي در نظر گرفته شد. محل ويژه مواد غذايي و نمادهاي تبليغاتي پيش‌بيني شد و در نهايت يك نسل، خاطره‌هاي خود از نمايشگاه كتاب تهران را  از مصلي ثبت كرد؛ هر چند نسل قبلي با وجود همه مشكلات شايد نوستالژي سال‌هاي دور اتوبان شهيد چمران و پل پارك‌وي را به خاطر سپرده بود.

هر چه بود، نمايشگاه كتاب و مصلي پيوند خوردند و البته همه مي‌دانستند كه روزي اين نمايشگاه بايد به جاي ديگري منتقل شود؛ جايي كه براي برگزاري نمايشگاه ساخته شده باشد. جايي كه دسترسي آسان، ‌مترو، فضاي مناسب ،‌ تسهيلات رفاهي كامل، ‌استانداردهاي تهويه،‌ مقاوم در برابر باد، باران و ... داشته باشد؛ جايي كه مسوولان شهرداري وعده داده بودند.

هر سال دريغ ازپارسال
تهران به عنوان يك كلانشهر،‌ نيازي مبرم به محلي مناسب براي برگزاري نمايشگاه‌هاي بين‌المللي داشت. اينكه صاحبان بنگاه‌هاي تجاري دنيا و همين‌طور داخلي را هر سال در جايي مستقر كنيم كه باد و باران آزارشان دهد و معماري و تهويه مناسب نداشته باشد، به هيچ وجه در شان كشورمان نبود.

اين مساله به اضافه ده‌ها دليل قانع‌كننده ديگر، مسوولان شهرداري را واداشت تا كلنگ مجموعه نمايشگاهي «شهر آفتاب» را بزنند.

شهردار تهران، ‌محمد باقر قالبياف نيز همزمان با برگزاري نمايشگاه بيستم وعده داد تا اين نمايشگاه تا سه سال آينده يعني سال 89 آماده شود؛ اتفاقي كه هر گز نيفتاد.
مسوولان ارشاد نيز هر سال به اميد آماده شدن اين فضا، گروهي از كارشناسان خود را براي بررسي محل مي‌فرستادند تا شايد بتوانند نمايشگاه را از مصلي به شهر آفتاب ببرند.

در دوره بيست و سوم، محسن پرويز گفت: محمدباقر قاليباف، شهردار تهران، اواخر سال 85 زماني که بحث انتقال نمايشگاه بين المللي کتاب از محل سابق به مصلي امام خميني (ره ) مطرح بود، در مصاحبه‌اي به جديت قول داد که طي سه سال، محل «شهر آفتاب» احداث و همه نمايشگاه‌هاي بين‌المللي به اين محل منتقل خواهد شد.

وي ادامه داد: پس از اعزام گروه کارشناسي به محل شهر آفتاب، آنها به سختي موفق به پيدا کردن محل شدند چرا که تابلوي راهنما نيز نصب نشده بود. آنها گزارش کردند، آنجا يک فضاي بياباني است که چند کانکس در آن تعبيه شده و هنوز در مرحله طراحي است .

اين چنين بود كه بازهم نمايشگاه در مصلي برگزار شد و محسن پرويز هم از معاونت امور فرهنگي رفت تا بهمن دري، ‌رييس بيست و چهارمين دوره برگزاري نمايشگاه كتاب تهران شود.
***
نمايشگاه بيست و چهارم؛‌ نمايشگاه از مصلي مي‌رود
باز هم آيين گشايش نمايشگاه كتابي ديگر و باز هم رييس جمهور كه در پايان سخنانش به وزير گفت تا به فكر برگزاري نمايشگاهي در وسعت و شرايط بهتري براي بهره‌مندي گسترده‌‌تر علاقه‌مندان و ناشران كتاب باشد.

بهمن دري چند روز مانده به برگزاري نمايشگاه كتاب،‌ اراضي عباس آباد را داراي ظرفيتي مناسب براي برگزاري نمايشگاه خوانده بود و اين سخنان رييس جمهور نيز مساله انتقال را قطعي ساخت.

اما در روزهاي نخستين نمايشگاه كتاب، ‌وزير ارشاد نيز در نشستي خبري با حضور خبرنگاران در پاسخ به سوال خبرنگار ايبنا درباره پيگيري سخنان رييس جمهور، گفت: با ارائه نامه‌اي به رييس جمهور براي ساخت محل دايمي نمايشگاه‌هاي كتاب اعلام آمادگي كرديم.

وي ادامه داد: در صورتي كه زمين اين محل در اختيارمان قرار گيرد،‌ ساخت اين محل را به سرعت براي دوره بعدي آغازخواهيم كرد.

به گفته حسيني، دو منطقه چيتگر تهران و جاده قم از بخت بالايي براي ساخت محل دايمي نمايشگاه‌هاي كتاب برخوردارند.

بلافاصله رييس نماشگاه نيز اين مساله را تاييد كرد كه با واكنش ايازي ،معاون اجتماعي فرهنگي شهردار تهران رو به روشد. وي نه تنها ساخت نمايشگاه را در چيتگر امكان پذير ندانسته بود، حتي ساخت نمايشگاه در پرند را نيز غير ضروري خواند.

سخنگوی شهرداری تهران گفت: ساخت مکان جدیدی در شهر پرند برای نمایشگاه کتاب ضرورتی ندارد و اگر دولت پولی برای ساخت نمایشگاه دارد، به شهرداری کمک کند تا مجموعه شهر آفتاب که سه برابر نمایشگاه بین‌المللی فعلی تهران است، سریع‌تر ساخته شود. پارک چیتگر به عنوان ریه تنفس گاهی شهر تهران است و به همین دلیل نمی‌توان در آن ساخت و ساز و پارک را تبدیل به نمایشگاه کرد چرا که این محدوده مشکلات زیست محیطی تهران را مرتفع می‌کند و دولت نیز می‌داند که نباید این کار انجام شود.

شرايط با واكنش سريع ايازي وارد مرحله تازه‌تري شد و سيد محمد حسيني در گفت‌و‌گو با خبرنگاران، اين واكنش ايازي را شتاب‌زده و عجولانه خواند و دري نيز تاكيد كرد اين گزينه‌ها تنها در فاز پيشنهادند و نهايي نيستند.
حسيني همچنين تاكيد كرد كه قرار نيست اين نمايشگاه در پارك ساخته شود و آسيبي به درختان و پارك وارد سازد.

اعلام آمادگي وزارت ارشاد اما نياز به اعتباري از سوي دولت دارد كه دري خبر داد رييس جمهور خود پرداخت اين اعتبار را تقبل كرده و وزير ارشاد نيز ساخت نمايشگاه را براي سال آينده غير ممكن ندانست.

با ورود مهمانان شاخص به نمايشگاه، هر روز گزينه‌‌هاي تازه‌تري از محل جديد به گوش مي‌رسيد؛ از زندان قصر يا اوين گرفته تا پادگان قلعه مرغي. اما براستي براي كشوري كه قدمتي چند هزارساله در عرصه فرهنگي دارد،‌ ساخت يك نمايشگاه با همه امكانات در حد فوق مدرن كار دشواري است؟ 

آيا نبايد همه نهادها و دستگاه‌ها با برنامه‌‌ريزي و قبول مسووليت، ‌ساخت پروژه‌اي چون اين را خيلي سريع به پايان برسانند؟ آيا با مطرح و پيشنهاد شدن پي درپي نام يك محل يا محل‌هاي مختلف،‌ نمايشگا‌ه وارد مرحله ساخت مي‌شود؟ و ..

آيا سال ديگر باز هم نمايشگاه در مصلي برگزار مي‌شود ؟