به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سیزدهم جمادی‌الاول، شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به روایت هفتاد و پنج روز پس از شهادت رسول خداست. سوم جمادی‌الثانی نیز، مصادف با شهادت آن بانوی بزرگوار، به روایت نود و پنج روز است. همچنین بیستم جمادی‌الثانی مصادف با ولادت دخت گرامی پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم است. پس این دو ماه قمری، با یاد و بزرگ‌داشت ایشان همراه است و فرصتی است برای شناخت بیشتر و توسل به سیده زنان جهان.

پیرامون زندگی، شخصیت و فضائل ایشان کتاب‌های زیادی به رشته تحریر درآمده که در این نوشتار کوشش بر این است تا به مناسبت ایام فاطمیه، برخی از این کتاب‌ها معرفی شود.
 
1- دختر پیامبر
این کتاب، تألیف آیت‌الله محمدعلی جاودان است که به همت مؤسسه ایمان ماندگار، توسط انتشارات مطیع منتشر شده‌است و قبلاً در خبرگزاری کتاب ایران به‌تفصیل معرفی شده‌است. متن معرفی کتاب از اینجا قابل مشاهده است.
 

2- فاطمة الزهراء، امّ ابیها
این کتاب، گفتارهایی از مرحوم علامه عبدالحسین امینی رحمهُ‌الله پیرامون فضائل حضرت زهراست که به همت مرحوم حبیب‌الله چایچیان (حسان) مکتوب و مدون شده‌است و انتشارات امیرکبیر آن را در 119 صفحه منتشر کرده‌است. در یکی از سفرهای علامه امینی، آقای کریم دستمالچی با اصرار و پیگیری، علامه را مهیا می‌سازد تا مطالبی پیرامون ولایت حضرت زهرا بیان کند و این مطالب ضبط می‌شود و پس از چند سال، مرحوم چایچیان نوار این صحبت‌ها را پیاده می‌کند. علامه امینی در این گفتارها با استفاده از برخی آیات و روایاتی که فضائل حضرت زهرا را بیان می‌کنند، ولایت کبرای ایشان را اثبات می‌نماید.
 
3- فرهنگ سخنان حضرت فاطمه
  این کتاب، تألیف نویسنده و محقق پرکار و شهیر، مرحوم حجت‌الاسلام محمد دشتی، است. دشتی، ترجمه نهج البلاغه را نیز در کارنامه خود دارد و همچنین فهرستی موضوعی از نهج البلاغه تهیه کرده که به زبان عربی نیز تحت عنوان «معجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغة» ترجمه شده‌است. مرحوم دشتی مشابه همین کاری را که با نهج البلاغه کرده، با احادیث حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز انجام داده‌است. در کتاب فرهنگ سخنان حضرت فاطمة الزهراء، 213 حدیث از حضرت زهرا گردآوری شده که مرحوم دشتی ضمن ترجمه این احادیث، آن‌ها را به‌تفصیل موضوع‌بندی کرده‌است. این کتاب در 320 صفحه توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شده‌است که 38 صفحه آخر آن اختصاص دارد به فهرست موضوعی احادیث.
 
4- بحثی کوتاه پیرامون خطبه فدکیه این کتاب، برگرفته از درس‌های مرحوم آیت‌الله مجتبی تهرانی است که در 184 صفحه توسط مؤسسه فرهنگی پژوهشی مصابیح الهدی منتشر شده‌است. ایشان در سال 1374 طی هفده جلسه به شرح خطبه فدک حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پرداختند. روش ایشان متناسب با زمان، مکان و مخاطبان شرحی مابین ترجمه و شرح جامع است. کتاب، سه فصل دارد: «سخنرانی حضرت»، «محاجّه حضرت با ابوبکر» و «بازگشت به خانه». مرحوم تهرانی در انتهای مباحث خود می‌گوید: «همه این مباحث مقدمه‌ای است برای نیل انسان به هدف از خلقت، یعنی آدم شدن. مکتب انسان‌ساز، تنها مکتب اهل‌بیت است و غیر از راه آنان، راهی نیست، و الا چند متر زمین و حتی خلافت هم فی‌نفسه برای آنان پوچ است؛ اصلاً ساحت مقدس آنان بری و منزّه است از اینکه به فکر این چیزها باشند، اما مسئله چیز دیگری بود ... بدون علی و آل علی علیهم‌السلام کسی به خدا نمی‌رسد و این حقیقت را حضرت زهرا علیهاالسلام می‌دانست که چنین از حق و حقیقت دفاع کرد و حقایق را برای ثبت در تاریخ در این خطبه بیان فرمود.»
 
5- صحیفه فاطمیه
 
این کتاب، مجموعه ادعیه حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیهاست که به کوشش شهربانو کندی و احمدرضا اخوت گردآوری و توسط نشر قرآن و اهل بیت نبوت، در 338 صفحه منتشر
شده‌است. کتاب بدین گونه است که در یک صفحه، عبارات عربی درج شده و در صفحه رو‌به‌رو ترجمه فارسی آمده‌است. کتاب از شش بخش و یک «خاتمه» تشکیل شده‌است. عنوان بخش‌ها عبارت است از: «ادعیه ایام هفته و ماه»، «تعقیبات نمازهای یومیه»، «ادعیه در حوائج»، «ادعیه عمومی»، «نمازهای حضرت صدیقه طاهره» و «حدیث شریف کساء». در خاتمه کتاب هم، دعای حضرت در هنگام وفاتشان، دعای حضرت در روز قیامت و دعای حضرت در هنگام احتضار ذکر شده‌است.

باید توجه شود که این دعاها از زبان کسی صادر شده که عبادتش مایه مباهات خداوند به فرشتگان بوده‌است؛ جنانکه در حدیث نبوی آمده‌است: «هرگاه فاطمه در محراب عبادت در برابر پروردگار خود جل جلاله می‌ایستاد، نورش بر فرشته‌های آسمان پرتو افشان می‌شد، همان‌گونه که نور ستارگان سبب روشنایی زمینیان می‌شود، خدای عزوجلّ به فرشتگانش می‌فرماید: ای فرشتگان به فاطمه سرور کنیزانم بنگرید که چگونه در پیشگاه من به عبادت ایستاده و اعضا و جوارح بدنش از ترس من به خود می‌لرزد، او از صمیم دل به پرستش و عبادت من رو آورده است؛ شما را گواه می‌گیرم که پیروانش را از آتش دوزخ مصون داشته‌ام.»
 
6- جامی از زلال کوثر این کتاب، حاصل گردآوری سخنان مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی درباره شخصیت حضرت فاطمه علیهاالسلام، سجایا و سیره اخلاقی آن حضرت است. محمدباقر حیدری كاشانی تحقیق و نگارش این اثر را برعهده داشته، و پیوستی نیز با عنوان «انوار جمال یار» از فرمایشات امام خمینی رحمهُ‌الله درباره شخصیت حضرت زهرا علیهاالسلام بر آن افزوده‌است. انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی این كتاب را در 224 صفحه منتشر کرده‌است. فصل‌های کتاب عبارتند از:

جلوه‌ای از جمال فاطمه: در این بخش ویژگی‌ها و صفات شخصیتی و اخلاقی حضرت زهرا بررسی می‌شود.
رسالت مجالس ذكر اهل بیت: این بحث ناظر به حكمت و فواید مجالس ذكر و بزرگ داشت اهل‌بیت علیهم‌السلام و از جمله حضرت زهراست.
اسوه‌پذیری از سیره فاطمی: در این بخش از كتاب ابتدا انواع اسوه‌پذیری‌های نادرست و روش‌های اصلاح اسوه‌پذیری بیان و در نتیجه بحث، حضرت زهرا الگویی كامل و والا معرفی می‌شود. آن گاه عوامل تأثیرگذار بر شخصیت اسوه‌ها بررسی می‌شود. این بررسی، انواع عوامل تأثیرگذار، از قبیل وراثت، محیط، سن، وجدان اخلاقی را ارزیابی می كند و در نهایت عامل اراده را مهم‌ترین عامل می‌شمارد. به مناسبت همین بحث، عوامل مؤثر در شكل‌گیری شخصیت حضرت زهرا بیان شده است و در آخر شیوه اسوه‌پذیری از سیره فاطمی تبیین می‌شود.
جلوه‌هایی زیبا از سیره فاطمی: این بحث، جلوه‌هایی از عبادت، حجاب، وارستگی، تلاش، جهاد فرهنگی و اخلاق خانوادگی حضرت زهرا را یادآور می‌شود.
حماسه فاطمی و عبرت‌های آن: ولایت‌مداری و فدایی ولایت بودنِ حضرت فاطمه علیها‌السلام، خطبه‌های فصیح و بلیغ آن حضرت، ظلم‌هایی كه بر ایشان رفته‌است، و نیز علل و ریشه‌های این ظلم‌ها (مانند تفرقه، نفاق، سطحی‌نگری و تأویل‌ها و قرائت‌های دینی منحرفانه) از جمله مباحث این بخشِ كتاب‌اند.
 
7- آن شش ماه؛ از حجة الوداع تا فاطمة الوداع
این کتاب، تألیف حشمت‌الله قنبری است که شرکت چاپ و نشر بین‌الملل در 318 صفحه آن را منتشر کرده‌است. همانگونه که از نام کتاب پیداست، نویسنده در آن به شرح و واکاوی حوداث روزهای پایانی حیات رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و سه ماه پس از شهادت ایشان می‌پردازد. مبدأ حوادث مورد بررسی، آخرین حج پیامبر و آخرین حادثه، دفن بانوی بزرگ اسلام است. یک بازه زمانی حدوداً شش ماهه.
 
8- 18 ساله
این کتاب، تألیف حمید سبحانی صدر است که به همت مؤسسه ایمان ماندگار، توسط انتشارات مطیع منتشر شده‌است و قبلاً در خبرگزاری کتاب ایران به‌تفصیل معرفی شده‌است. متن معرفی کتاب از اینجا قابل مشاهده است.

9- جانشین پیامبر
این کتاب، تازه‌ترین تألیف آیت‌الله محمدعلی جاودان است که به همت مؤسسه ایمان ماندگار، توسط انتشارات واژه‌پرداز اندیشه منتشر شده‌است و قبلاً در خبرگزاری کتاب ایران به‌تفصیل معرفی شده‌است. متن معرفی کتاب از اینجا قابل مشاهده است. «جانشین پیامبر» در اصل مربوط به زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است، اما سه فصل از کتاب، بطور مستقیم به زندگانی حضرت زهرا مربوط است: «ماجرای ازدواج جانشین پیامبر با دختر ایشان»، «ماجرای هجوم به خانه وحی» و «ماجرای غصب فدک». پایان کتاب هم اختصاص دارد به نقد ادعاهای ابن‌تیمیه در رد فضائل دختر پیامبر.
 
10- زندگانی فاطمه زهرا
این کتاب، تألیف مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی است که هم اصلش در 292 صفحه و هم خلاصه‌اش بارها توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی چاپ شده‌است. مؤلف در این کتاب بیش از ۷۰ منبع از شیعه و اهل‌سنت را بکار گرفته‌است. کتاب بدون فصل‌بندی خاصی تدوین شده‌است، اما مطالب آن با ترتیب تاریخی از زمان پیامبر اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم آغاز شده و تا شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام پیش رفته‌است. مرحوم شهیدی، خودش در مورد اثرش این‌چنین نوشته‌است: «موضوع این کتاب گزارشی از زندگانی دختر پیغمبر است؛ بزرگ ترین بانوی اسلام فاطمه یا فاطمه زهرا. ولی خواننده خواهد دید آنچه در این مجموعه فراهم آمده، تنها سرگذشت زندگی شخصی نیست؛ رویدادهایی است آموزنده و عبرت‌آمیز، هرچند گزارش زندگی شخصیت‌های بزرگ و برجسته تاریخ خود درسی آموزنده است. آنچه در این صفحات می‌خوانید تحلیلی از چند حادثه شگفت است که قرن ها پیش از زمان ما رخ داده است، اما اگر قهرمانان این حادثه ها را از حادثه ها جدا کنیم، خواهیم دید آن حادثه ها در طول تاریخ، حتی در زمان ما نیز در گوشه‌ای از جهان رخ داده‌است و می‌دهد. اگر زمان و مکان رویدادهایی که درباره آن سخن می گوییم، با ما فاصله بسیار دارد، آثاری که از آنها به جای مانده نه تنها دیرینگی نگرفته، بلکه تازگی خود را همچنان نگاه داشته‌است و شما پس از خواندن این کتاب خواهید دید آنچه می گویم گزاف یا اغراق نیست. آن حادثه‌ها چیست؟ دو جنبش متضاد که پس از مرگ پیغمبر اسلام در مدینه ــ مرکز استقرار و نشر دین اسلام ــ پدید آمد: اول، جنبشی که می‌کوشید روش پیغمبر اسلام را در اداره حوزه اسلامی دنبال کند و به تعبیر دیگر می‌خواست نگاهبان سنت رسول خدا باشد. دوم، حرکت دیگری که به گمان و یا به اجتهاد خویش، به تناسب پیشرفت زمان، تجدید نظر در نظام سیاسی و احیاناً بعضی نظام حقوقی دین را ضروری می‌دانست، و معتقد بود سنت گرایان واقعیت را چنان که باید درک نمی‌کنند، و این دگرگونی متناسب با خواسته‌های عصر و به سود مسلمانان و موجب تقویت قدرت مرکزی و حفظ وحدت اسلام است.»

از مطالعه متن کتاب برمی‌آید که دکتر شهیدی کوشیده، در روایت‌گری تاریخی و نیز تحلیل روایت‌ها از چارچوب آکادمیک خارج نشود و کتاب هم برای شیعه و هم برای غیر شیعه قابل استفاده باشد. همچنین در این کتاب، علاوه بر مباحث تاریخی، ابیاتی از شعرهای فارسی و عربی پیرامون حضرت زهرا آورده شده‌است. انتهای کتاب هم حاوی نمایه اعلام، کتب، امکنه و تیره‌ها و مذاهب است.
 
11- فاطمه، بانوی بهشتی
این کتاب، تألیف مرحوم حجت‌الاسلام محمدجعفر امامی است. وی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. موضوع کتاب «فاطمه، بانوی بهشتی» شرح حال و زندگی‌نامه حضرت فاطمه، سلام‌الله‌علیها، بر پایه احادیث است. در این کتاب ضمن معرفی اسماء این بانو، زندگی‌نامه‌ای مفصل از ابتدای تولد تا شهادت و بعد از شهادت ایشان آمده‌است.

در ابتدای کتاب، آیت‌الله مکارم شیرازی نوشته کوتاهی مرقوم فرمودند که در بخشی از آن آمده‌است: «... در روایات معصومین علیهم‌السلام نکات بسیار ظریف، دقیق و پر معنایی دیده می‌شود که می‌تواند به مقدار قابل توجهی از روی فضائل بسیار و اسرار وجودی این بانوی بهشتی پرده بردارد که اهل البیت ادری بما فی البیت. امتیاز این کتاب که توسط عالمی فرهیخته و فاضلی پرکار و پرمایه یعنی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای امامی رحمة‌الله‌علیه به رشته تحریر درآمده این است که بر اساس بیانات معصومین علیهم‌السلام در حق بانوی اسلام تهیه و تنظیم شده‌است و از این مسیر روشن منحرف نشده‌است.» 

خود مرحوم امامی نیز در مقدمه کتاب، می‌نویسد: «ما در این نوشته، توصیف او را تنها از زبان معصومان علیهم‌السلام نقل می‌کنیم و بر اساس آنچه مرحوم علامه مجلسی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در کتاب گرانقدر بحار الانوار آورده، آن‌ها را برای خوانندگان برمی‌شمریم.»

«فاطمه، بانوی بهشتی؛ شرح حال حضرت فاطمه علیها‌السلام»، با همکاری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در 496 صفحه توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شده‌است.
 
12- فرهنگ جامع سخنان حضرت فاطمه
این کتاب، ترجمه «موسوعة کلمات سیدتنا فاطمة الزهراء (علیها السلام)» است که آن را گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام تألیف، علی مویدی ترجمه و شرکت چاپ و نشر بین‌الملل در 520 صفحه، منتشر کرده‌است. این کتاب مجموعه کاملی از سخنان آن حضرت و شامل دو بخش است: 

بخش اول، احادیث و سخنانی از آن حضرت است که زمان صدورشان ثبت شده‌است‌. این بخش، در دو فصل به دو دوره زمانی سخنان آن حضرت «پیش از وفات پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» و سخنان آن حضرت «پس از وفات پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» تقسیم شده‌است.

بخش دوم کتاب، شامل احادیث و سخنانی است که زمان دقیق صدورشان ثبت نشده‌است. این بخش بر اساس موضوع و محتوای سخنان آن حضرت، در چهار فصل، «عقاید»، «احکام»، «اخلاق»، «دعاها و ذکرها و نمازها» تقسیم شده‌است.

 
13- فرازهایی از زندگانی حضرت فاطمه زهرا این کتاب به همت موسسه البلاغ، بطور فشرده و مختصر و با بیانی ساده و روان، در خصوص شرح حال و زندگی نامه حضرت زهرا، به زبان عربی منتشر شده‌است. پس از انتشار این کتاب توسط موسسه البلاغ، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، نیز اقدام به ترجمه و انتشار آن به زبان فارسی، نمود. مسلم صاحبی و محمود شریفی مترجمان این کتاب هستند و چاپ چهارم آن در 120 صفحه در دسترس خوانندگان قرار دارد. عناوین کتاب عبارتند از: «خانه رسالت»، «ولادت خجسته فاطمه»، «فاطمه، دختری خردسال»، «فاطمه، بانویی محنت کشیده»، «فاطمه به عنوان یک مهاجر»، «علی به خواستگاری فاطمه می‌رود»، «ازدواج یگانه و منحصر به فرد»، «فاطمه در مقام همسری»، «فاطمه در مقام مادری»، «فاطمه طاهره»، «فاطمه در جهاد و مبارزه»، «فاطمه بتول»، «فاطمه همه چیز خود را در راه خدا نثار کرد» و «فاطمه دعوت حق را اجابت می‌کند».
 
14- شرح خطبه فدک
این کتاب، تألیف آیت‌الله محمدتقی شریعتمداری از علمای بزرگ تهران است که به‌تازگی درگذشت. ایشان قبل از تألیف این اثر، کتابی به زبان عربی، به نام الزهراء علیها‌السلام و خطبة فدک تألیف کرده بود که در آن حواشی خود بر شرح علامه مجلسی در بحار الانوار را پیرامون خطبه فدک، مرقوم نموده بود. در اثر فارسی، مطالب به اختصار، در 94 صفحه ذکر شده‌است و خبری از شرح علامه مجلسی نیست؛ بلکه توضیحات برخی عبارات خطبه در پاورقی ذکر شده‌است و مؤلف پس از ترجمه خطبه، در فصلی تحت عنوان «بررسی و محاکمه» به اثبات صدق دعوی دختر پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم پرداخته‌است. بخش پایانی کتاب هم بحثی است پیرامون ارث پیامبران. در این بخش مؤلف سعی داشته به شبهه ابوبکر مبنی بر اینکه ارث پیامبر برای فقرای امت است، نه ارحام ایشان، پاسخ دهد. کتاب شرح خطبه فدک توسط انتشارات منیر به چاپ رسیده‌است.