به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، سابقه حضور خيران در احداث كتابخانه عمومي به سال 1300 شمسي بازمي‌گردد. سال 1300 شمسي، محمد علي تربيت كه رياست اداره معارف آذربايجان شرقي را بر عهده داشت، نخستين كتابخانه عمومي كشور را در يكي از اتاق‌هاي آن اداره تاسيس كرد. مجموعه آن در سال 1301 بالغ بر 2000 نسخه بود كه سال به سال افزايش يافت. اين كتابخانه در سال‌هاي نخست، «كتابخانه و قرائتخانه عمومي معارف» خوانده مي‌شد، اما بعدها به «كتابخانه و قرائتخانه دولتي تربيت» تغيير نام داد. مي‌توان ردپاي اهالي علم و دانش‌پژوهان را در تاسيس نخستين كتابخانه‌هاي ايران جست‌وجو كرد.
بحث كتابخانهسازي و واگذاري زمين و ساختمان براي توسعه و احداث كتابخانه‌هاي جديد از زمان تاسيس نهاد كتابخانه‌هاي عمومي (سال 1383) بسيار بيشتر از قبل قوت گرفت. اين نهاد با توجه به نياز استان‌هاي مختلف به كتابخانه‌هاي استاندارد با برنامه‌هاي تبليغاتي و انعقاد تفاهمنامه همكاري با موسسه‌هاي مختلف، درنظر دارد، بسترهاي مناسب را براي فعال كردن حضور خيران در توسعه و احداث كتابخانه‌ها فراهم كند.
از جمله خيراني كه در سال‌هاي اخير در عرصه كتابخانهسازي فعاليت كرده‌اند، مي‌توان به «زنده‌ياد شرفا شرفايي»، موسس كتابخانه مركزي جناح، «محمدعلي كريم پور» خير كتابخانهساز در سجاد شهر بيرجند، «حاج احمد مهدوي» موسس كتابخانه 1500 متر مربعي در شهرك آزادگان زنجان، «دكتر مهين حصيبي»، واقف كتابخانه در اراك، «دكتر محمد جوادي محمدآبادي»، خير كتابخانهساز يزدي، «غلامرضا فرزين‌گل»، موسس كتابخانه روستاي گل از توابع دهستان براكوه، «احمد بداغي»، كتابخانهساز ابهري، «زنده‌ياد رجب مصلحيان»، واقف كتابخانه در شهر بوشهر، «زنده‌ياد سيدموسي ابطحي»، پايه‌گذار كتابخانه مهديه تنگستان، «زنده‌ياد حاج شيخ محمد حسين سليماني»، واقف كتابخانه امام صادق (ع) در ديلم، «حاج مصطفي دشتي»، موسس كتابخانه در باغك و «سيد عبدالله محمدي» پايه‌گذار كتابخانه در روستاي بوالخير اشاره كرد.
متولي اداره كتابخانه‌هاي موقوفه، نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور است
مدير كل امور مشاركت‌هاي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي درباره نحوه اداره كتابخانه‌هاي خيرساز پس از تاسيس توضيح مي‌دهد: در مواردي كه حق انتفاع كتابخانه توسط خير واگذار مي‌شود، نهاد كتابخانه‌ها تامين نيروي انساني، تجهيزات و كتاب‌هاي كتابخانه را تا پايان مدت قرارداد، حق انتفاع بر عهده دارد. البته در بيشتر موارد، خيران ساختمان كتابخانه وقفي خود را به نهاد كتابخانه‌ها واگذار مي‌كنند و بسيار تجربه شده كه خيران كتابخانهساز پس از وقف، در تجهيز و تامين منابع كتابخانه حضور موثر و دايمي دارند. در عين حال، متولي اداره كتابخانه موقوفه، نهاد كتابخانه‌هاي عمومي است.
وي تصريح مي‌كند: نهاد كتابخانه‌هاي عمومي بدون همكاري خيران نمي‌تواند وظيفه خود را در توسعه فضاهاي مطالعاتي به انجام برساند. بنابراين از ساخت كتابخانه‌هاي مشاركتي و وقفي استقبال و حمايت مي‌كند. بودجه اختصاص يافته به اين نهاد بسيار محدود است و به عنوان نهاد مردمي و مرتبط با اقشار مختلف بايد از حمايت مالي ايرانيان داخل و خارج كشور برخوردار باشد.
غياثي مي‌گويد: از مهر 86 تا پايان سال 88 در مجموع، 248 قطعه زمين با زيربناي كلي 205 هزار و 798 متر مربع به نهاد كتابخانه‌ها اهدا شد. بيشترين اهداي زمين توسط خيران فارس، خوزستان و خراسان شمالي انجام شده است.
وي مي‌افزايد: در اين فاصله زماني، خيران كشور 150 باب ساختمان با زيربناي كلي 78 هزار متر مربع به نهاد كتابخانه‌ها اهدا كردند. بيشترين اهدا توسط خيران تهران، اصفهان و خوزستان انجام شده است.
غياثي با اشاره به راه‌اندازي 382 كتابخانه مشاركتي در 5/2 سال اخير مي‌گويد: زيربناي كلي اين كتابخانه‌ها 122 هزار متر مربع است. بيشترين كتابخانه‌هاي مشاركتي در خراسان رضوي، آذربايجان غربي و اصفهان تاسيس شدند.
وي مي‌افزايد: در 5/2 سال اخير 39 ساختمان موقوفه با زيربناي كلي 14 هزار متر مربع به نهاد كتابخانه‌ها اهدا شد. همچنين 69 كتابخانه مشاركتي موقوفه با زيربناي كلي 37 هزار متر مربع افتتاح شدند.
عمر واقفان كتابخانه به عمر كتاب پيوند مي‌خورد
محمد ابراهيم باستاني پاريزي در جايي مي‌گويد: «آن‌ها كه كتابخانه مي‌سازند، در واقع عمر خود را به عمر كتاب پيوند مي‌زنند. شرفا شرفايي كه ثروت و همتش را وقف ايجاد يك كتابخانه كرده است، عملاً حيات جاودانه يافته است.»
كتابخانه مركزي بستك با زيربناي سه هزار و 139 متر مربع واقع در شهر جناح، يادگار خيري اهل كتاب و فرهنگ به نام مرحوم شرفا شرفايي است. وي سال 1300 در جناح به دنيا آمد و در مدت عمر 83 ساله خود چندين مسجد و مدرسه در شهر جناح و بخش‌هاي محروم هرمزگان ساخت.
رابعه فرشادي، همسر اين خير مي‌گويد: ساخت كتابخانه و اهداي 23 هزار نسخه كتاب، از جمله اقدام‌هاي فرهنگي شرفا شرفايي در راستاي خدمت‌رساني به اهالي شهر جناح است. ساخت اين كتابخانه كه يكي از بزرگ‌ترين افتخارهاي فرهنگي منطقه محسوب مي‌شود، سال 1381(دو سال پيش از فوت شرفايي) به پايان رسيد.
وي خاطرنشان مي‌كند: محوطه اين كتابخانه سه هزار و 417 متر مربع و زيربناي آن در دو طبقه 721 متر مربع است. كتاب‌هاي موجود در كتابخانه را شرفايي از سال 1315 جمع‌آوري كرد كه در ميان آن‌ها نسخه‌هاي خطي و كتاب‌هايي با قدمت 400 سال يافت مي‌شود.
فرشادي مي‌گويد: شرفايي كه تحصيلات مكتبي داشت، بسيار اهل مطالعه بود و در كنار چندين مدرسه، مسجد و كتابخانه مركزي بستك، دو نسخه كتاب به نام‌هاي «خاطرات شرفا شرفايي» و «سفرنامه» از خود يادگار گذاشت. كتاب خاطرات كه مزين به مقدمه‌‌هاي دكتر ايرج افشار، دكتر باستاني پاريزي و دكتر محمدباقر وقوقي است، گوشه‌هايي از اقدام‌هاي وي را در مدت عمر نشان مي‌دهد. كتاب «سفرنامه شرفا شرفايي»، با مقدمه احمد حبيبي، فرماندار بستك، گزارش سفرهاي شرفايي به اروپاي شمالي، آمريكا، مصر و هلند است.
از جمله اقدام‌هاي فرهنگي شرفايي مي‌توان به ساخت مدرسه ابتدايي در لاورميستان، راه‌اندازي دبيرستان پسرانه در جناح، ساخت دو مدرسه «گله‌داري» و «دكتر زينب كاظم» و ساخت دبيرستان دخترانه «رابعه فرشادي» اشاره كرد. وي همچنين مسجد كاظم جناح را بازسازي كرد.
شرفا شرفايي، بهمن ماه 1383 بر اثر كهولت سن در تهران درگذشت و در جناح به خاك سپرده شد.
25 مهرماه 1386، همزمان با بهره‌برداري رسمي از مدرسه «حاج عبدالله عامري» كتابخانه 750 متر مربعي «صديقه مستجاب‌الدعوه» به عنوان نخستين كتابخانه عمومي محله كوت شيخ در خرمشهر افتتاح شد. اين كتابخانه را عبدالله عامري، كارمند بازنشسته صنعت نفت با سه ميليارد ريال هزينه شخصي ساخته و به نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور واگذار كرده است.
اين خير مي‌گويد: توان مالي اندكي داشتم و عشقي وافر به آينده‌سازان ايران. بنابراين با اين اعتقاد كه با ساخته شدن هر مدرسه و مركز علمي، جهشي تازه در مسير پيشرفت و توسعه صورت مي‌گيرد، يك دبيرستان 12 كلاسه و نيز كتابخانه عمومي در زادگاهم (محله كوت شيخ خرمشهر) ساختم.
عامري مي‌افزايد: هدف اصلي من از ساخت دبيرستان پسرانه و كتابخانه عمومي در كوت‌شيخ، نجات دادن فرزندان اين محله از تحمل رنج گذشتن از پل كارون براي استفاده از امكانات فرهنگي شمال خرمشهر بوده است. متاسفانه بي‌كاري و نبود امكانات معيشتي، جوانان و نوجوانان محله‌هاي محروم خرمشهر را به انفعال متمايل كرده و كتابخانه مي‌تواند محلي مناسب براي پركردن اوقات فراغت و بالابردن دانش و آگاهي جوانان باشد.
امثال عامري و شرفا شرفايي در استان‌هاي محروم ايران بسيارند. اينان افرادي هستند كه با هر قدم خير، گام‌هاي استوار باري تعالي را در كنار خود مي‌بينند. مسلما سرمايه‌اي كه در راه كمك به خلق خدا خرج مي‌كنند با بركت وافر بازمي‌گردد و آن‌ها و ديگران را به ادامه اين مسير خير ترغيب مي‌كند.
چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۸۹ - ۱۰:۰۹
نظر شما