دکتر محمد حسن‌زاده، استادیار گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: وظيفه كتابخانه عمومي، خدمت‌رساني فرهنگي و علمي متناسب به تمام اقشار جامعه با گروه‌هاي سني و موقعيت اجتماعي گوناگون است. كتابخانه‌هاي عمومي در كشورهاي مختلف از جمله ايران تلاش دارند، خدمات موردنياز جامعه را ارايه دهند و در عين حال اين مراكز براي ارايه خدمات ويژه با مشكلات زيادي از جمله كمبود بودجه و امكانات مواجه‌اند.
وي با بيان اين مطلب كه وجه امتياز كتابخانه‌ها، خدمات ويژه آن‌هاست، افزود: تمام كتابخانه‌ها در خدمات پايه شامل فراهم‌آوري، سازماندهي و خدمات عمومي يكسانند ولي تاكيد بر هر يك از اين فعاليت‌ها در مراحل مختلف، وجه تمايز آن‌ها از يكديگر است. به عنوان كتابخانه‌هاي تخصصي به گردآوري، سازماندهي و اشاعه منابع تخصصي توجه بيشتري دارند در حالي كه كتابخانه‌هاي آموزشگاهي به ارايه آثار علمي و وزين اهميت مي‌دهند.
وي افزود: كتابخانه‌هاي عمومي نيز لازم است بر اساس محيط پيرامون و محل استقرار خود خدمات متفاوت و خاص ارايه كنند. به عنوان نمونه در شهرهاي صنعتي بايد به ارسال كتاب‌هاي مرتبط با صنايع و در محيط‌هاي فرهنگي به تجميع آثار هنري و ادبي در كتابخانه عمومي توجه شود.
دكتر حسن‌زاده يادآور شد: خدمات ويژه هر كتابخانه كه مخاطبان خاصي دارد و توجه به يك موضوع خاص را مشخص مي‌كند، وجه مميز آن به شمار مي‌رود. در ميان خدمات ويژه كتابخانه‌ها به زندانيان، كودكان، سالمندان و... خدمت‌رساني به معلولان و ناتوانان ذهني و جسمي نيز بايد مورد توجه باشد.
مدير گروه پژوهشي ترويج علم در مركز تحقيقات سياست علمي كشور افزود: در قوانين و خدمات مدني كشورهاي متمدن جايگاهي خاص براي معلولان تعريف شده و در كتابخانه‌ها نيز تسهيلات علمي و آموزشي ويژه براي آن‌ها درنظر گرفته مي‌شود.
وي با اشاره به اين كه كتابخانه‌هاي عمومي بيش از ساير كتابخانه‌ها در معرض ارايه خدمات به معلولان از جمله ناشنوايان قرار دارند، گفت: از آن‌جا كه دامنه مخاطبان اين نوع كتابخانه‌ها عام است، بايد آماده خدمت‌رساني به تمام معلولان جسمي و ذهني باشند. هر كتابخانه بايد به رمپ‌هاي شيب‌دار براي استفاده معلولان و آسانسور مجهز باشد. همچنين بايد در هر كتابخانه عمومي تجهيزات خاص نابينايان و كم‌بينايان از جمله دستگاه به‌ديد، برجسته‌نگار و چاپگر بريل درنظر گرفته شود.
دكتر حسن‌زاده خاطرنشان كرد: در خدمت‌رساني به برخي از معلولان از جمله نابينايان و ناتوانان حركتي بايد به تامين تجهيزات خاص توجه شود و در مواجهه با قسمت ديگري از معلوليت‌ها از جمله ناشنوايان بايد به فرايند آماده‌سازي خدمات توجه شود.
به عنوان نمونه براي ناتوان جسمي و حركتي كافي است، امكان تردد و خواندن آسان فراهم شود ولي براي خدمت‌رساني به ناشنوايان بايد به تعريف فرايندها و ايجاد تغيير در منابع اطلاعاتي بپردازيم. براي خدمت‌رساني مناسب به ناشنوايان بايد گروهي از كارشناسان به تعريف، بازتوليد و ارايه منابع مطالعاتي قابل استفاده اين قشر اقدام كنند؛ چراكه منابع اطلاعاتي افراد سالم براي ناشنوايان قابل استفاده نيست. براي تحقق اين امر به عزم ملي فراتر از كتابخانه‌ها نياز داريم. به عبارت ديگر بايد دفاتر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها محتواي مورد استفاده را توليد كنند و براي ارايه در اختيار كتابخانه‌ها قرار دهند.
عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس تصريح كرد: تا زماني كه ميان توليد محتوا و كتابخانه‌ها هماهنگي نباشد، امكان توفيق در خدمت‌رساني به ناشنوايان پايين است. در اين راستا تلاش نهاد كتابخانه‌هاي عمومي و كتابخانه حسينيه ارشاد براي راه‌اندازي بخش‌هاي تخصصي ناشنوايان نقطه آغاز تلاش ملي است.
وي افزود: در آمريكا كتابخانه‌هايي خاص براي خدمت‌رساني به ناتوانان از جمله ناشنوايان فعاليت مي‌كنند. از جمله كتابخانه ويژه ناشنوايان و كم‌شنوايان در ايالت تنسي آمريكا از سال 1978 فعال شده كه به امانت مواد كتابخانه‌اي از كتاب تا منابع چندرسانه‌اي، خدمات اطلاع‌رساني و ارجاعي همچنين انتشار راهنماهاي ناشنوايان مي‌پردازد. همچنين راهنمايي در ايفلا موجود است كه در 25 صفحه توسط جان مايكل دي تدوين شده و دستورالعمل‌هايي را براي خدمت‌رساني به ناشنوايان شامل مي‌شود.
وي افزود: بر اساس دستورالعمل‌هاي اين راهنما بايد تمام مجموعه‌هاي كتابخانه در دسترس ناشنوايان قرار گيرد. خدمات به زبان اشاره تدوين شود و هر كتابخانه مجهز به تفسير و مبدل زبان اشاره باشد.
دكتر حسن‌زاده خاطرنشان كرد: ارايه خدمات كتابداري به ناشنوايان در آموزش‌هاي دانشگاهي ما مغفول مانده است. بايد درس‌هايي مرتبط با نحوه خدمت‌رساني و برخورد با معلولان مختلف از جمله ناشنوايان در گروه‌هاي كتابداري دانشگاه‌هاي كشور تدريس شود تا كتابداران بتوانند خدمات خاص را به اقشار مختلف ارايه كنند.
سه‌شنبه ۶ مهر ۱۳۸۹ - ۱۵:۳۰
نظر شما