به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، غلامرضا آذری خاکستر کارشناس بخش تاریخ شفاهی اداره اسناد آستان قدس رضوی در این نشست که ظهر دوشنبه به عنوان یکی از برنامه‌های هفته کتاب سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان این سازمان در اتاق کنفرانس کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی برگزار شد، در خصوص طرح تاریخ شفاهی چاپ و نشر در آستان قدس رضوی گفت: این طرح از شهریور ۱۳۹۴ آغاز و در آبان ۱۳۹۵ به پایان رسید. در آن با ۳۰ نفر از افرادی که با موضوع چاپ و نشر در این آستان مقدس مرتبط بودند، در ۴۷ جلسه به مدت ۴۵ ساعت و ۴۴ دقیقه به‌صورت صوتی و تصویری مصاحبه شد.
وی افزود: تدوین اولیه مجموعه گفت‌وگوهای انجام شده آن در دو جلد شامل یک هزار و ۳۰ صفحه، پس از پیاده‌سازی و تایپ، صورت گرفت. همچنین تعدادی عکس و سند مرتبط با این موضوع، در کنار انجام طرح گردآوری شد.
این کارشناس بخش تاریخ شفاهی آستان قدس رضوی با اشاره به اهمیت چاپ و نشر و تأثیر آن در ایجاد مراکز فرهنگی و گسترش آن‌ها گفت: در قالب انجام این طرح، ضمن ثبت و بررسی زمینه‌های ایجاد و تأسیس مؤسسه چاپ و نشر، به اهداف و رویکردهای آن از بدو تأسیس تاکنون پرداخته شد.
وی بیان کرد: نقش مؤسسات فرهنگی آستان قدس، در فرایند چاپ و نشر موضوع مهمی است؛ که تاکنون برجسته و ثبت نشده است. بنابراین، تلاش شد ضمن مصاحبه با مدیران و مسئولان مرتبط با چاپ و نشر در آستان قدس رضوی، به ثبت تجربیات و تدوین تاریخ شفاهی چاپ و نشر پرداخته شود. همچنین با تحلیل فراز و فرودهای مؤسسه چاپ و نشر، زمینه و بسترهای اهمیت چاپ و نشر در آستان قدس رضوی بررسی شد.
آذری خاکستر با بیان این‌که پیشینه چاپ و نشر در بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) به سال ۱۳۰۵ شمسی می‌رسد، ادامه داد: آستان قدس رضوی با چاپ سه جلد از فهرست نسخ خطی در این سال وارد عرصه نشر شده است. پس از آن، اغلب نیازهای انتشاراتی این آستان مقدس اعم از چاپ کتاب‌ها یا سایر نشریات توسط چاپ‌خانه‌های شهر مشهد انجام شده است.
وی گفت: وجود سفارش‌های مختلف چاپی و توجه به بُعد فرهنگی به‌خصوص چاپ و نشر آثار نفیس و کتاب‌هایی با موضوع سیره ائمه اطهار (ع) و فرهنگ رضوی موجب شد تا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فکر ایجاد مؤسسه چاپ و انتشارات در آستان قدس شکل بگیرد.
وی با تأکید بر این‌که از سال ۱۳۶۲، نخستین قدم‌ها برای ایجاد این مؤسسه برداشته شد، افزود: نخستین جلسات برای تأسیس چاپ و نشر در منزل دکتر عباس سعیدی و با حضور فعالان فرهنگی آستان قدس رضوی همچون علی محمد برادران رفیعی، محمد مهدی رکنی، ابراهیم شکورزاده، محمّد مستأجر حقیقی، رمضانعلی شاکری، محمود ناظران‌پور و حمایت‌های تولیت فقید مرحوم آیت الله طبسی صورت گرفت. سپس اساسنامه آن تهیه و مکان اولیه فعالیت آن نیز مشخص شد.
روزنامه ادب قدیمی‌ترین نشریه شهر مشهد
همچنین محسن ناجی نصرآبادی مشاور انتشارات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این نشست بیان کرد: از سال ۱۳۰۵ تا سال ۱۳۴۶ بیشترین تعداد فهرست نسخ خطی در مقایسه با سایر کتابخانه‌ها در این آستان مقدس به چاپ رسیده است. در حال حاضر نیز تنها کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی قم همچون این سازمان در حوزه نشر فهرست نسخ خطی در حال فعالیت و پیشرفت است.
وی با اشاره به این‌که در طی فعالیت نشر در کتابخانه آستان قدس رضوی از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۹۷، در مجموع ۱۵۰ عنوان کتاب به چاپ رسیده است، گفت: این سازمان از سال ۱۳۹۸ تا کنون نیز بیش از ۳۰ عنوان کتاب منتشر کرده است که این آمار نشر در مقایسه با گذشته روایتگر فعالیت پررنگ‌تر سازمان در این حوزه در سال‌های اخیر است.
مشاور انتشارات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این نشست در خصوص برنامه‌ها و طرح‌های پژوهشی این سازمان در آینده نیز سخن گفت و به نشر آثاری با محوریت تاریخ شفاهی آیت الله هاشم قزوینی و روزنامه ادب قدیمی‌ترین نشریه شهر مشهد اشاره کرد.
در حال حاضر در حوزه نشر آثار دینی دچار کمی افول شدیم
در ادامه رمضانعلی ایزانلو فعال حوزه نشر و پژوهش و کارشناس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی مطالبی درباره وضعیت کلی نشر کشور و همچنین نشر در این آستان مقدس و آسیب‌های آن بیان کرد.
وی گفت: در گذشته شاهد نشر آثار فاخری همچون قرآن‌های نفیس و مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی بودیم، اما در حال حاضر در حوزه نشر آثار دینی دچار کمی افول شدیم. همچنین کمتر به سراغ چاپ آثار نفیس می‌رویم.
ایزانلو با تأکید بر ظرفیت‌های بالای حوزه نشر آستان قدس رضوی از جمله وجود دستگاه‌های بی‌نظیر چاپ گفت: بی‌شک کار فرهنگی زودبازده نیست و مدیران امروز نباید به دنبال پروژه‌های کوتاه مدت باشند.
این فعال حوزه نشر و پژوهش با تأکید بر لزوم استفاده از ادبیات دینی به عنوان ابزاری برای فرهنگ‌سازی در جامعه بیان کرد: ما باید در حوزه نشر آثار دینی واقع‌گرا باشیم و نیاز انسان معاصر را در حوزه نشر در نظر بگیریم.
نظر شما