میرشمس‌الدین فلاح‌هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در پاسخ به این سؤال که «در جلسه هم‌اندیشی فعالان ادبیات کودک و نوجوان قم با یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این مسئله مطرح شد که بنیاد ادبیات دینی کودک و نوجوان باید تأسیس شود تا مشکل استفاده از منابع دست‌چندم دینی برطرف شود. شما معایب استفاده از منابع دست‌چندم دینی را در نوشتن داستان‌های کودک و نوجوان دینی چطور می‌بینید؟» توضیح داد: در گذشته تقریبا این واسطه‌گری نبود و منابع خیلی دست به دست نمی‌شد. سیستم آموزشی ما در آموزش و پرورش متأسفانه این فضا را ایجاد کرد که معلم‌ها به بچه‌ها گزیده‌ای از منابع را دادند که همان هم خلاصه بود و بعد اگر کسی می‌خواست مطلبی بنویسد محل ارجاع آن به همان منبع ناقص و کاهش‌یافته بود. بنابراین شبهاتی ایجاد می‌شد یا در مدارس موضوعات مهم دیده نمی‌شد. من فکر می‌کنم اگر قرار است بنیادی شکل بگیرد لازم است یک گروه تحقیقاتی فقط منابع را استخراج کنند و بعد نویسنده‌ها به کمک استادان دانشگاهی و بعضاً علما این منابع را بخوانند تا مشکلات لغوی و محتوایی برطرف شود و قسمت‌های دراماتیک آثار نیز استخراج شود تا تبدیل به یک اثر هنری شود.
این نویسنده درباره ضرورت استفاده از منابع دست‌اول در تولید آثار دینی کودک و نوجوان گفت: هر موضوع و محتوایی که بسیار دست به دست شود، خودبه‌خود و به دلایل گوناگون بعضی قسمت‌هایش حذف می‌شود. خیلی از محتواها به دلیل نگاه سلیقه‌ای شخص استخراج‌کننده کنار گذاشته می‌شوند. اگر منِ نویسنده نیز منبع اثرم را از منبع دست‌چندم انتخاب کنم خیلی از حقایق بر من پوشیده خواهد ماند و خیلی از زنجیره‌هایی که کمک می‌کند یک اثر خوب تولید شود از آن حذف و مفقود می‌شود و اثر نوشته‌شده من هم ناقص‌تر خواهد شد.
مدیرعامل نشر صاد نظر خود را درباره این سؤال که «مسئله منبع در نوشتن داستان دینی کودک و نوجوان چه جایگاهی دارد و حتی اگر آن داستان کاملا واقعی هم نباشد، باز هم باید از منبع دست‌اول و مطمئن استفاده کنیم؟» این‌طور عنوان کرد: در داستان‌های دینی نیاز حتمی است که از منابع دست‌اول استفاده کنیم؛ چون مستند است. بنابراین نمی‌توانیم خیلی از تخیل استفاده کنیم؛ مگر بخش‌هایی که از آن داستان اصلی در تاریخ مفقود شده باشد و آنجا نویسنده می‌تواند از تخیل خودش استفاده کند.
وی افزود: ما باید اول ببینیم چرا می‌خواهیم این کار را بکنیم؟ ما که نمی‌خواهیم صرفا یک اثر تاریخی و هنری تولید کنیم، ما باید اول تاریخچه اسلام و تاریخ دین را- که ممکن است از حضرت آدم به این طرف باشد- به صورت ادبی دربیاوریم. همچنین مخاطب ما کودک و نوجوان است و باید بتواند ارتباط بهتری با اثر بگیرد با آن پیام‌های مهمی که در دل روایت‌هاست. زبان فارسی یک سیری داشته، در ایامی متکلف و سخت بوده و جز افراد خاص با سواد بالا نمی‌توانستند با آن ارتباط بگیرند، بنابراین نیاز است که این آثار بدون آنکه آسیبی به محتوا بزنند، ساده‌نویسی‌تر شود و تمام وقایع هم ذکر شود.
فلاح‌هاشمی ادامه داد: جایی ممکن است به روایت‌هایی بربخوریم که کاملا قصه است و چیزی نداریم؛ البته بعید می‌دانم چنین چیزی وجود داشته باشد مگر اینکه تعداد کمی باشد. آنها مدنظر من نیست که تخیل نویسنده خودش کمک خواهد کرد آن روایت بهتر بیان شود؛ اما در روایت‌های مثلا عاشورا و غدیر، روایت‌های بسیاری آمده و انسان‌های بسیاری درباره این موضوع نوشته‌اند که خود آن آثار دیده شود و آثار ما در توصیف و شخصیت‌پردازی‌ها خیلی بیرون نزند. بنابراین ما نمی‌توانیم اثر خلاقانه‌ای خلق کنیم؛ چون مبتنی بر مستندات است و باید بر اساس آنها پیش برود و منابع هم باید ذکر شود. البته ما می‌توانیم نوع توصیف در دیالوگ، روایت و زاویه‌دید جدیدی داشته باشیم تا اثر خواندنی‌تر شود.
میرشمس‌الدین فلاح‌هاشمی در پایان نظر خود را درباره پیشنهاد تأسیس بنیاد دینی ادبیات کودک و نوجوان بیان کرد: لازم است در چنین بنیادی حتما از علما و دانشمندان و کسانی استفاده شود که سال‌ها در این حوزه قلم زدند و نوشتند تا از اول کار، ما با انحراف و کج‌روی مواجه نشویم و آثاری استخراج و احیا شود که حتی دیگر در مدارس یا دانشگاه‌ها ممکن است ارائه نشوند. همچنین یک بانک اطلاعاتی قوی تشکیل شود که این بانک می‌تواند شامل کتاب‌ها، داشته‌ها و پاره‌ای از مطالبی باشد که در جاهای گوناگونی بوده و می‌تواند استخراج شوند. گروه بعدی می‌تواند این‌ها را سادهنویسی کند و در اختیار نویسنده‌ها قرار دهد تا به اصطلاح این آثار مورداعتماد شکل بگیرند. من فکر می‌کنم شاید بتوانیم در کنار این موارد، یکی از مأموریت‌های این بنیاد را نظارت بر تولیدات آثاری بدانیم که با موضوع مرتبط در حال تولید هستند و آن وقت ما شاید کمی یکدست‌تر و روشن‌تر آثاری داشته باشیم که بتوانیم راحت‌تر برای کودکان و نوجوانان انتخاب و سفارش دهیم.
پنجشنبه ۲۹ تیر ۱۴۰۲ - ۱۲:۴۷
نظر شما